Μια σειρά εκπαιδευτικών βίντεο δημιουργήθηκε από το Διαπολιτισμικό Κέντρο ΠΥΞΙΔΑ του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) με στόχο την εκμάθηση του βασικού ελληνικού λεξιλογίου από παιδιά προσχολικής ηλικίας με μητρική γλώσσα διαφορετική από την ελληνική. «Οι περιπέτειες του ΠΥΞ» εισάγουν στα μικρά παιδιά τις πρώτες τους ελληνικές λέξεις με τρόπο διαδραστικό, άμεσο και πολύχρωμο.
Ο ήρωας της σειράς, ΠΥΞ, συστήθηκε στα παιδιά την περίοδο της πανδημίας με αφορμή την εξ αποστάσεως επικοινωνία και την αξιοποίηση των δωρεάν διαθέσιμων ψηφιακών καναλιών. Το υλικό είναι συμπεριληπτικό, διότι αφορά ταυτόχρονα πολύ μικρά ελληνόφωνα παιδιά, αλλά και γονείς, μικρότερα ή και μεγαλύτερα παιδιά αλλόγλωσσα που ανήκουν στον προσφυγικό πληθυσμό και βρίσκονται στη διαδικασία εκμάθησης ελληνικών.
Η ευχάριστη μάθηση διαδραματίζεται μέσα από οκτώ βίντεο, στα οποία τα παιδιά ανακαλύπτουν τον κόσμο με ελληνικές λέξεις μέσα από τις περιπέτειες του ΠΥΞ. Ο ΠΥΞ «γεννιέται» μέσα από διάφορα εξαρτήματα που ξεπηδούν από ένα κουτί αποθήκης. Η υπεύθυνης δημιουργικής απασχόλησης βρεφών και νηπίων του Διαπολιτισμικού Κέντρου ΠΥΞΙΔΑ, Κατερίνα Παναγιωτοπούλου, που δημιούργησε τα βίντεο, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Το σώμα του ΠΥΞ είναι μία πυξίδα που σηματοδοτεί τη συνεχή εσωτερική αναζήτηση όλων μας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, πόσο μάλλον ενός παιδιού πρόσφυγα που καλείται να βρει τον δρόμο και τα πατήματά του σε μια νέα πατρίδα. Με τον δείκτη της πυξίδας να δείχνει σε μια κατακόκκινη καρδιά αυτό που ήθελα να συμβολίσω είναι η αγάπη και η αποδοχή, δύο στοιχεία που περιγράφουν τόσο τον τρόπο με τον οποίο δουλεύω με τα παιδιά όσο και το συνολικό έργο της Πυξίδας. Το κεφάλι του ΠΥΞ είναι ένας μεγεθυντικός φακός, απαραίτητος για μια εξερεύνηση, ενώ τα χέρια και τα πόδια του είναι ελατήρια που και αυτά με τη σειρά τους, πέρα από το παιχνιδιάρικο στοιχείο, προσθέτουν μια αίσθηση ευελιξίας για δράση πέρα από τα αναμενόμενα όρια». Αφού συναρμολογηθεί σε γαλάζιες και πορτοκαλί αποχρώσεις, ο ΠΥΞ προσκαλεί τα παιδιά να τον ακολουθήσουν χαιρετώντας, χαμογελώντας και φυσώντας αστέρια για να τους μεταφέρει σε έναν νέο γαλαξία.
Σχετικά με τη δημιουργική διαδικασία, η νηπιαγωγός αναφέρει: «Προσπάθησα να βρω έναν τρόπο να φτιαχτεί ο χαρακτήρας με πράγματα που υπήρχαν μέσα στο σπίτι: χαρτί και νερομπογιές! Δημιούργησα, λοιπόν, ένα αυτοσχέδιο στούντιο με μια λάμπα να κρέμεται από μια σκάλα εργασίας, ένα κινητό κολλημένο με χαρτοταινία πάνω στο χερούλι ενός τρίποδου κάμερας και ένα σαλόνι επί δύο μήνες γεμάτο χαρτιά κομμένα, τσαλακωμένα, ζωγραφισμένα. Όσο για τον τρόπο παραγωγής του βίντεο, το Stop Motion Animation, νόμιζα ότι ήταν μια απλή διαδικασία μέχρι που ήταν πια πολύ αργά για να κάνω πίσω. Θυμάμαι η βιντεοσκόπηση του πρώτου βίντεο διήρκησε οκτώ ώρες, όμως η στιγμή που ήταν έτοιμο και το έστειλα στα παιδιά ξεθώριασε όλη την κούραση».
Κάθε βίντεο ακολουθεί μια θεματική ενότητα λεξιλογίου. Για την αποτελεσματική εκμάθηση αυτού, τα βίντεο παρουσιάζουν μια λέξη οπτικά και ηχητικά, ενώ παράλληλα η εικόνα εμπλουτίζεται με σχετικά γραφικά. Για παράδειγμα, στο πρώτο βίντεο ο ΠΥΞ προστατεύεται από τη βροχή με μια ομπρέλα για να διδάξει στα παιδιά τις λέξεις «βρέχει», «ομπρέλα» και «ήλιος», ο οποίος εμφανίζεται αργότερα. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά μαθαίνουν ελληνικές λέξεις σχετικές με τον καιρό, τη φύση, τους αριθμούς, τα σχήματα και τα χρώματα. Χαρακτηριστικός είναι ο συνδυασμός κατηγοριών, όπως για παράδειγμα των αριθμών με τα φρούτα, αλλά και των χρωμάτων με τα αντικείμενα. Τα παιδιά μαθαίνουν τα χρώματα μέσα από ένα μπαλόνι και τα ζώα μέσα από τον τόπο κατοικίας τους, διακρίνοντάς τα σε ζώα της λίμνης και ζώα της φάρμας.
Τα τοπία είναι σχεδιασμένα με μολύβι, ενώ οι εικόνες των λέξεων προς εκμάθηση παρουσιάζονται πιο έντονες θυμίζοντας αυτοκόλλητα πάνω στο φόντο. Στον ρεαλισμό της εικόνας συμβάλλουν οι ήχοι που παραπέμπουν στις σχετικές λέξεις, όπως οι ήχοι των ζώων αλλά και η απεικόνιση των αντικειμένων, για παράδειγμα στην εκμάθηση των σχημάτων. Ο συγκεκριμένος τρόπος αναπαράστασης καθιστά πιο προσιτή τη διαδικασία εκμάθησης, διότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από ζωγραφιές, ήχους και χρώματα με συντροφιά τον εν δυνάμει αγαπημένο τους ήρωα ΠΥΞ.
Η υπεύθυνη του Διαπολιτισμικού Κέντρου ΠΥΞΙΔΑ του ΕΣΠ, Άννα Μερτζάνη, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Είναι πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς την προσπάθεια που έκαναν οι πρόσφυγες όλων των εθνών να μπαίνουν στις συναντήσεις του Zoom για να παρακολουθήσουν μαθήματα ελληνικών. Έγινε μεγάλη προσπάθεια και από εμάς προκειμένου να βρεθούν χρήματα για να μπορούν να συντηρούν οι πρόσφυγες την ελληνική γλώσσα στην καραντίνα, καθώς δεν διέθεταν χρήματα για να αγοράζουν δεδομένα. Οι διαδικτυακές συναντήσεις συνέβαλαν επίσης στην βελτίωση της ψυχικής υγείας των ατόμων, η οποία επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας».
Η ομάδα του ΠΥΞΙΔΑ διεξήγε και άλλες δράσεις την περίοδο της πανδημίας. «Η νηπιαγωγός διάβαζε στα παιδιά παραμύθια μέσω Zoom με τη βοήθεια των διερμηνέων και τη συντροφιά των γονέων. Ένα παιδί είχε πει: “ Η Κατερίνα έμπαινε στο σπίτι μας και μας έκανε παρέα”. Οι μαρτυρίες ήταν πολύ θετικές και αυτό ήταν το πιο σημαντικό για εμάς», παρατηρεί η κ. Μερτζάνη.
Να σημειωθεί πως από τον Απρίλιο του 2020 κατά τη διάρκεια της πρώτης απαγόρευσης κυκλοφορίας, το Διαπολιτισμικό Κέντρο ΠΥΞΙΔΑ είχε οργανώσει διαδικτυακά μαθήματα ελληνικών σε πρόσφυγες, τα οποία απευθύνονταν σε 100 μαθητές τον μήνα κατά μέσο όρο. Στο πλαίσιο αυτό, δημιουργήθηκε εκπαιδευτικό υλικό για την απασχόληση των νηπίων από επαγγελματίες έμπειρους στο προσφυγικό, οι οποίοι γνωρίζουν τα ζητήματα γλωσσομάθειας και λαμβάνουν υπόψη το διαφορετικό υπόβαθρο των παιδιών.
Οι περιπέτειες του ΠΥΞ δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του έργου «Υποστήριξη λειτουργίας του Διαπολιτισμικού Κέντρου Πυξίδα του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες» που υποστηρίζει με δωρεά το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για ένα έτος διεξάγοντας μαθήματα ελληνικών σε ενήλικες, νήπια και παιδιά που πηγαίνουν σχολείο και παιδιά, των οποίων η εγγραφή στο σχολείο εκκρεμεί.
Η νηπιαγωγός Κατερίνα Παναγιωτοπούλου ήταν υπεύθυνη για τη δημιουργία των βίντεο, τα εικαστικά, το σενάριο και τη φωνή, με βοηθό τη Μάρθα Τασχουνίδου.
Β.Μ.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
