του ανταποκριτή μας Βασίλη Λωλίδη

Ανήμερα του Αγίου Αθανασίου στο Καλαμπάκι της ακριτικής Δράμας αναβιώνει το φημισμένο «κουρμπάνι», ένα από τα μακροβιότερα έθιμα που είναι άρρηκτα δεμένο με την πλούσια παράδοση των κατοίκων που ήρθαν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.

Το κουρμπάνι, που κάθε χρόνο διοργανώνουν με πολλή φροντίδα τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου του χωριού, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού αποτελεί πλέον εγγεγραμμένο στοιχείο στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Οι προετοιμασίες για το μεγάλο αυτό λαϊκό παραδοσιακό πανηγύρι ξεκινούν αμέσως μετά τα Φώτα και κορυφώνονται, σήμερα και αύριο, με το άναμμα των καζανιών και την προετοιμασία του φαγητού.

«Το κουρμπάνι στις 18 Ιανουαρίου, στον Άη Θανάση, είναι από τα ελάχιστα γνήσια πανηγύρια που απέμειναν και συνεχίζουν με τον ίδιο τρόπο στο νέο τόπο εγκατάστασης εδώ και εκατό χρόνια», επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η πρόεδρος του μορφωτικού πολιτιστικού συλλόγου, Αθανασία Θεοδωρίδου. «Το κουρμπάνι», σημειώνει, «με το πέρασμα των ετών μετεξελίχθηκε από έθιμο μιας προσφυγικής ομάδας σε μια συλλογική έκφραση της κοινότητας που κατάφερε να διαμορφώσει την κοινή ταυτότητα πάνω σε μια μνήμη που δεν ήταν κοινή. Το κουρμπάνι δεν είναι απλώς ένα έθιμο, είναι η συνάντηση τριών γενιών που κρατούν την υπόσχεση που δόθηκε από τους πρώτους κατοίκους του χωριού».

Το κουρμπάνι είναι μια συλλογική προσπάθεια των κατοίκων

Οι αλλαγές που αναγκαστικά έχουν επέλθει στη διαδικασία του εθίμου αφορούν μόνον στους τρόπους που επιτυγχάνεται η ασφάλεια, η υγιεινή και οι σύγχρονες συνθήκες εθελοντικής εργασίας για τους ανθρώπους που προσφέρουν τον κόπο και τον χρόνο τους για να συνεχίσουν την παράδοση των προγόνων τους. Έτσι, το κουρμπάνι στο Καλαμπάκι της Δράμας, κατάφερε να διατηρήσει τον αρχικό του χαρακτήρα, δηλαδή την καθολική συμμετοχή, τον πυρήνα τέλεσής και την ακολουθία που κάθε πράξη έχει, συνενώνοντας ταυτόχρονα όλους όσοι επέλεξαν να ζήσουν στο χωριό, διαμορφώνοντας ένα κοινό σημείο αναφοράς.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του κουρμπανιού αποτελούν προσφορά όλων των μελών της κοινότητας, δίνοντας σε όλους αυτοδίκαια το δικαίωμα να συμμετέχουν σε αυτή την παραδοσιακή γιορτή και να λάβουν μερίδιο από το φαγητό. «Η πρακτική αυτή διαφυλάσσει τον πάνδημο και διαγενεακό χαρακτήρα  τους εθίμου», τονίζει με έμφαση η κ. Θεοδωρίδου.

Η πολύτιμη συμβολή των «κουρμπαντζήδων» στην προετοιμασία

Κάθε στάδιο παρασκευής του κουρμπανιού πραγματοποιείται μόνο από εθελοντές. Ξεκινούν από τη γύρα στο χωριό για να μαζέψουν τα υλικά και συνεχίζεται με την ετοιμασία του χώρου, το άλεσμα για την παρασκευή του πλιγουριού, τη μεταφορά του κρέατος, το τελετουργικό άναμμα των καζανιών, την ολονύχτια προετοιμασία, το γλέντι που ξεκινάει την παραμονή και συνεχίζει την επόμενη μέρα, το μοίρασμα του κουρμπανιού σε όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους του χωριού και τους συμμετέχοντες στο πανηγύρι, μέχρι το καθάρισμα τις επόμενες ημέρες.

«Όποιες κι αν είναι οι καιρικές συνθήκες», σημειώνει η κ. Θεοδωρίδου, «το έθιμο πραγματοποιείται χάρη στο μεράκι και την αγάπη των εθελοντών και των μελών του συλλόγου, των “ κουρμπαντζήδων”. Έτσι και φέτος ξεκινήσαμε με τη “ γύρα” στο χωριό, την Κυριακή 7 Ιανουαρίου. Όλα τα σπίτια πρόσφεραν για το κουρμπάνι. Μικροί και μεγάλοι κουρμπαντζήδες γύρισαν το χωριό πόρτα πόρτα συνεχίζοντας την παράδοση που τους κληροδοτήθηκε. Τις επόμενες μέρες ετοιμάσαμε το χώρο τέλεσης του εθίμου που φέτος έχει πλήρως ανακαινιστεί με τη φροντίδα του συλλόγου και την αρωγή πολύτιμων χορηγών. Φροντίζουμε να είναι όλα στη θέση τους, ώστε να μπορέσουν όλοι να μετέχουν στο μεγαλύτερο πανηγύρι του νομού μας και να μοιραστούν μαζί μας τη φλόγα της παράδοσης που εξακολουθεί να ζεσταίνει τις καρδιές των νέων ανθρώπων κάθε ηλικίας έναν αιώνα τώρα».

Το «κουρμπάνι» αναβιώνει αδιάλειπτα εκατό χρόνια τώρα, καθώς χρονολογείται από το 1922 και ανάγεται στους κατοίκους από το Κρυόνερο της ανατολικής Θράκης. Οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο Καλαμπάκι και σε άλλες περιοχές της ανατολικής Μακεδονίας, δεν ξέχασαν όσα τους ένωναν με τις πατρογονικές εστίες. Ήθη, έθιμα, παραδόσεις, γιορτές, τραγούδια, πανηγύρια και γλέντια που δεν αφήνουν το μυαλό να ξεχάσει και τις μνήμες να ξεφτίσουν στο πέρασμα του χρόνου.
Από το 1979, έτος ίδρυσης του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμπακίου, το «κουρμπάνι» αναβιώνει και οργανώνεται με την αποκλειστική ευθύνη, των μελών του συλλόγου.

Το ιερό ελάφι που έστελνε ο Θεός

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θεός, κάθε χρόνο, το ξημέρωμα της γιορτής του Αγίου Αθανασίου έστελνε στο προαύλιο του ναού των Κρυονεριτών ένα ελάφι, το οποίο αφού ξεκουραζόταν, «θυσιαζόταν» με την ευλογία του ιερέα, νωρίς το πρωί της γιορτής, από τους «κουρμπαντζήδες», οι οποίοι το μαγείρευαν και στη συνέχεια το μοίραζαν σε όλους τους κατοίκους.

Μια χρονιά που τα χιόνια ήταν πολλά, το ελάφι άργησε να έρθει και οι «κουρμπαντζήδες» θορυβημένοι από την καθυστέρηση, επέσπευσαν τη θυσία χωρίς να το αφήσουν να ξεκουραστεί, όπως το έθιμο απαιτούσε. Έκτοτε, το ελάφι δεν ξαναφάνηκε ίσως γιατί, όπως πίστευαν οι Κρυονερίτες, ο Θεός θύμωσε μαζί τους επειδή δεν τήρησαν τους κανόνες της θυσίας. Από τότε, στη θέση του ελαφιού χρησιμοποιούσαν ταύρο ή αγελάδα.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Μια εξαιρετική σεζόν για τους λάτρεις του χειμερινού τουρισμού και τους χιονοδρόμους βρίσκεται σε εξέλιξη, λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών, με τα χιονοδρομικά κέντρα να καταγράφουν ρεκόρ επισκεψιμότητας και τα καταλύματα των γύρω περιοχών να γεμίζουν. Την ίδια ώρα και ενώ τα χιονοδρομικά κέντρα εκσυγχρονίζονται, συγχρόνως προσανατολίζονται στη δημιουργία συνθηκών για τουρισμό βουνού, εμπλουτίζοντας τη λειτουργία τους με δράσεις που μπορούν να προσελκύουν επισκέπτες όλο τον χρόνο.

Ρεκόρ επισκεπτών καταγράφεται στο χιονοδρομικό κέντρο Καλαβρύτων, που ξεπερνάει τα 15.000 άτομα ημερησίως, τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του μετά την αναβάθμιση των υποδομών του. Όπως αναφέρει ο Αλέξης Άγριος, Διευθυντής χιονοδρομικού Καλαβρύτων, μιλώντας στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, το κέντρο φέτος είναι η πρώτη χρονιά που λειτουργεί με αυτήν την μορφή, έχοντας δηλαδή ολοκληρώσει τις αναβαθμίσεις που έγιναν μέσω κονδυλίων που προήλθαν από το ΕΣΠΑ και ξεπέρασαν τα 22 εκατ, ευρώ.

«Πέρσι είχαμε μια πολύ κακή περίοδο λόγω των καιρικών συνθηκών αλλά μέσα στο σχεδιασμό μας για τις επόμενες επενδύσεις είναι να εξασφαλίσουμε και τεχνητή χιόνωση», σημειώνει.

Βέβαια το χιονοδρομικό κέντρο των Καλαβρύτων, έχει ήδη προχωρήσει και υλοποιεί δράσεις όλο τον χρόνο προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες και σε άλλες εποχές. Όπως το μουσικό δρώμενο Helmos Mountain Festival και άλλα.

«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να απαντήσουμε στα ερωτήματα που θέτει η ίδια η φύση. Φέτος έχουμε έναν χειμώνα που προμηνύεται πάρα πολύ καλός, μετά από μια χρονιά που ο χειμώνας ήταν πάρα πολύ άσχημος καιρικά για τα χιονοδρομικά κέντρα. Άρα, στόχος μας είναι να μετατρέψουμε το βουνό, το χιονοδρομικό κέντρο, σε έναν προορισμό για όλες τις εποχές του χρόνου. Δηλαδή, σε ένα πολυθεματικό πάρκο τεσσάρων εποχών, 12μηνης λειτουργίας, το οποίο στην ουσία θα μας δώσει επισκεψιμότητα όλο τον χρόνο και με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα. Σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκε και η ιδέα του Helmos mountain festival το οποίο πραγματοποιήθηκε ήδη δύο χρονιές με τεράστια επιτυχία, καθώς προσέλκυσε περίπου 15.000 άτομα στο χιονοδρομικό και είναι κάτι που πλέον έχει γίνει θεσμός. Έχουμε επίσης διοργανώσει ποδηλατικούς αγώνες. Αυτές τις μέρες είχαμε ρεκόρ επισκεψιμότητας με 9.000-10.000 άτομα και κάποια στιγμή κλείσαμε και τον δρόμο. Έρχεται κόσμος από όλη την Ελλάδα αλλά μας έκανε εντύπωση που φέτος είδαμε και τουρίστες από Εκουαδόρ και Χιλή, μέσα στους ξένους που μας επισκέπτονται», επεσήμανε ο κ.Άγριος.

Τα χιονοδρομικά κέντρα δεν προσελκύουν μόνο τους Έλληνες που αγαπούν το βουνό και το χιόνι αλλά και τουρίστες που έρχονται στη χώρα μας για τουρισμό αυτήν την περίοδο.

Στον Παρνασσό το μεγαλύτερο χιονοδρομικό κέντρο της χώρας, για παράδειγμα, είναι πολλοί οι Κινέζοι που τον εντάσσουν στο πρόγραμμά τους και πηγαίνουν για σκι, όπως αναφέρει ο Αντώνης Τουρκοχωρίτης διευθυντής χιονοδρομικού Παρνασσού. «Έχουμε πολλούς ξένους επισκέπτες αλλά ειδικά οι Κινέζοι που πηγαίνουν στην Αθήνα, συμπεριλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους, τους αρχαιολογικούς χώρους των Δελφών και το χιονοδρομικό κέντρο Παρνασσού. Γενικότερα, οι επισκέπτες μας είναι πολλοί και συμπεριλαμβάνονται σε αυτούς ξένοι τουρίστες, κυρίως από Ευρώπη. Αυτές τις μέρες δεχόμαστε πάνω από 5.500 άτομα ημερησίως και φαίνεται πως πάμε για μια χρονιά ρεκόρ. Η χιονοδρομική περίοδος φέτος ξεκίνησε από πολύ νωρίς, ήδη βρισκόμαστε στην 15η μέρα, το χιονοδρομικό μας κέντρο είναι από τα πιο σύγχρονα και διαθέτει πέντε αναβατήρες τελευταίας τεχνολογίας. Ο Έλληνας πρέπει να γνωρίσει τα βουνά του και θέλω να τονίσω, το εξής: Βρισκόμαστε στην κορυφή τριών νομών Βοιωτίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας. Εκτός από την Αράχοβα και τους Δελφούς, το χιονοδρομικό μας βρίσκεται πολύ κοντά και στο Πολύδροσο, την Αμφίκλεια και την Αγόριανη, σε απόσταση μόλις 20 λεπτών. Είναι πολύ αξιόλογοι προορισμοί και με πολύ καλή πρόσβαση, σε μικρή απόσταση και με προσιτές τιμές», υπογράμμισε ο κ.Τουρκοχωρίτης.

Στο δεύτερο μεγαλύτερο χιονοδρομικό κέντρο της χώρας, το Σέλι στο όρος Βέρμιο, οι επισκέπτες φτάνουν τους 5000 ημερησίως, όπως αναφέρει ο πρόεδρος του χιονοδρομικού κέντρου Σελίου, Απόστολος Μελιόπουλος. «Το κέντρο ξεκίνησε να λειτουργεί στις 19 Δεκεμβρίου και είμαστε κάθε μέρα γεμάτοι με τους επισκέπτες να κυμαίνονται από 2000 έως 5000 άτομα. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο χιονοδρομικό κέντρο στην Ελλάδα, με την καλύτερη πρόσβαση και 50 λεπτά από το δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας, τη Θεσσαλονίκη. Μέσω του αναπτυξιακού νόμου, έτσι όπως έχει γίνει ο σχεδιασμός, όταν ολοκληρωθεί και η τεχνητή χιόνωση, θα εξασφαλίσουμε τη χειμερινή σεζόν για τα επόμενα χρόνια, καθώς γίνεται πολύ μεγάλη προσπάθεια και από την Πολιτεία και την τοπική αυτοδιοίκηση», τονίζει ο κ.Μελίοπουλος.

«Τη σεζόν που διανύουμε ο καιρός μας ευνόησε. Έχουμε πολύ κόσμο και πολλούς τουρίστες από το εξωτερικό, από Ιταλία και Γερμανία. Παλιά είχαμε και πολλούς Ισραηλινούς. Φέτος έχουμε από Γαλλία, έχουν μείνει έκπληκτοι όσοι μας επισκέπτονται. Είναι τουρίστες που πηγαίνουν στη Θεσσαλονίκη κυρίως, και έρχονται και στο Σέλι για σκι και αναψυχή», προσθέτει ο κ.Μελιόπουλος.

Αυτήν τη στιγμή, λειτουργούν περίπου 15 χιονοδρομικά κέντρα, όπως σημειώνει ο Παναγιώτης Βατικιώτης που παρακολουθεί μέσω του “snow report” εδώ και 28 χρόνια τα δεδομένα στα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας. «Έχουμε να δούμε τόσο καλή κατάσταση και παρατεταμένη εδώ και χρόνια, καθώς η χιονοδρομία, όπως παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται σε κρίση, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Πολύ καλά λειτουργούν τα Καλάβρυτα, ο Παρνασσός, το Σέλι και τα Τρία-Πέντε Πηγάδια, όπως και το Ανήλιο. Μόνο το Μαίναλο έχει λίγο χιόνι. Όλα τα υπόλοιπα λειτουργούν κανονικά: Πήλιο, Καϊμάκτσαλάν, Καρπενήσι, Πισοδέρι Φλώρινας, Λαϊλιάς, Φαλακρό, Ελατοχώρι, Βασιλίτσα».

Στο χιονοδρομικό κέντρο του Ανήλιου στο Μέτσοβο, εκτός από την κοσμοσυρροή του χειμώνα, οι υπεύθυνοι δρομολογούν και επιπλέον δράσεις για να προσελκύουν επισκέπτες και άλλες εποχές.

Όπως αναφέρει ο Βασίλης Τζουμάκας, Διαχειριστής χιονοδρομικού κέντρου Ανήλιο Μετσόβου, το χιονοδρομικό φέτος άνοιξε το πρώτο Σαββατοκύριακο του Δεκέμβρη και δέχεται πάνω από 2.500 άτομα ημερησίως: «Είναι το πιο καινούργιο χιονοδρομικό κέντρο στην Ελλάδα, με έξι αναβατήρες και έχουμε κόσμο από όλη την Ευρώπη. Μην ξεχνάτε, ότι στην Ελβετία μόνο το 17% των επισκεπτών είναι σκιέρ και στην Ελλάδα το 7%. Όλοι οι άλλοι είναι επισκέπτες και τουρίστες που αγαπούν το βουνό. Το χιονοδρομικό κέντρο αποτελεί μοχλό ανάπτυξης για όλη την τοπική κοινωνία: Δουλεύουν εστιατόρια, ξενοδοχεία, τα καταστήματα με είδη εξοπλισμού κτλ. Εμείς, έχουμε προσανατολιστεί στο να είμαστε πόλος έλξης για τουρισμό όλο τον χρόνο. Μην ξεχνάμε, ότι το Anilio Park Festival, που πραγματοποιήθηκε το περασμένο καλοκαίρι έφερε 100% πληρότητες στα καταλύματα της ευρύτερης περιοχής τον μισό Αύγουστο».

Νικόλ Καζαντζίδου

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Τη δική της «απάντηση» στο ζήτημα του υπερτουρισμού δίνει η La Repubblica μέσα από ένα οδοιπορικό στις Κυκλάδες. Το διεθνές μέσο προτρέπει τους αναγνώστες της «να αφήσουν τη Μύκονο και τη Σαντορίνη στα πλήθη και να αναζητήσουν γωνιές της Ελλάδας όπου μπορούν να απολαύσουν την ιστορία και τον μύθο μέσα σε κλίμα έντονης πνευματικότητας χωρίς κοσμοσυρροή και ανάμεσα σε αιωνόβιες ελιές, αρχαίους ναούς, εκκλησίες και μοναστήρια.

Σύμφωνα με το εκτενές αφιέρωμα «η Σίφνος αντιπροσωπεύει την ουσία των Κυκλάδων. Φύση, πολιτισμός και Χριστιανοσύνη γίνονται αισθητές σε κάθε τετραγωνικό μέτρο. Το νησί διαθέτει διάσπαρτα πάνω από 300 ξωκλήσια και εκκλησίες μεταξύ των οποίων το εκκλησάκι των Επτά Μαρτύρων όπου ο μικρός μπλε θόλος ενώνεται με τη γύρω θάλασσα. Η Νάξος ξεχωρίζει για τα αληθινά φυσικά μνημεία ηλικίας άνω των 600 ετών. Το να περπατάς εδώ είναι σαν να βυθίζεσαι σε μια ιστορία χιλιετιών που “δένει” τον άνθρωπο με τη γη. Στο ηλιοβασίλεμα, οι αρχαίοι βράχοι του μεγαλύτερου νησιού των Κυκλάδων δημιουργούν καθηλωτικά οπτικά παιχνίδια φωτός και σκιάς. Η Ίος είναι ο διαχρονικός τόπος νεανικής ενέργειας της Ελλάδας που εξελίσσεται σε έναν εκλεπτυσμένο προορισμό ιστορίας και πολιτισμού. Ο τάφος του Ομήρου και ο προϊστορικός οικισμός του Σκάρκου προσελκύουν το διεθνές ενδιαφέρον ταξιδιωτών από όλες τις χώρες και τις ηλικίες».

Το αφιέρωμα που δημοσιεύθηκε στο ένθετο της εφημερίδας Il Venerdi αναφέρεται και στη μοναδικότητα της Κέρου και της Δήλου που συνεχίζουν να συναρπάζουν με τα αρχαιολογικά ευρήματα τους. Εκπρόσωποι των Δήμων Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, Ιητών και Σίφνου που συμμετείχαν στην δημοσιογραφική αποστολή από το συγκεκριμένο μέσο, μιλούν για τα δεδομένα της επόμενης τουριστικής περιόδου 2025.

«Με το βλέμμα στο 2025, οι προσπάθειες μας επικεντρώνονται στη διεύρυνση της σεζόν. Το αφήγημα μας που βρίσκει ανταπόκριση σε διεθνή ΜΜΕ και επαγγελματίες του τουρισμού, έχει ως επίκεντρο της εξέλιξη της Ίου σε μια νέα ταξιδιωτική εμπειρία που συνδυάζει καταδύσεις, πεζοπορία, ποδηλασία γαστρονομία, αρχαιολογικά μνημεία, πολιτιστικά δρώμενα και αθλήματα στην άμμο», δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Τουρισμού του Δήμου Ιητών Αντώνης Μέττος.

«Στόχος μας είναι ο ποιοτικός τουρισμός. Προβάλλουμε σε διαρκή βάση τη Νάξο φωτίζοντας γνωστές και άγνωστες πτυχές της αυθεντικότητας της σε πλήθος αγορών με στόχο την προσέλκυση ταξιδιωτών με ειδικά ενδιαφέροντα στην ιστορία, τις εναλλακτικές δραστηριότητες και την εξερεύνηση των γραφικών χωριών και της φύσης», πρόσθεσε ο αντιδήμαρχος Τουρισμού Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων Βαγγέλης Κατσαράς.

«Ο γαστρονομικός πλούτος, η αγγειοπλαστική και οι παραδόσεις θα είναι αναπόσπαστα συστατικά του καλέσματος μας για τη νέα σεζόν προσεγγίζοντας ταξιδιωτικά κοινά που δεν αρκούνται μόνο στον ήλιο και την θάλασσα αλλά θέλουν να μυηθούν στην ντόπια κουλτούρα και να ζήσουν το διαφορετικό», εξηγεί ο αντιδήμαρχος Τουρισμού του Δήμου Σίφνου Γιάννης Ραφελέτος.

ΑΠΕ-ΜΠΕ