Η αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο και η χοληστερόλη που δεν ελέγχονται καλά στα άτομα μέσης ηλικίας σε συνδυασμό με την μη τήρηση ορισμένων υγιεινών συνηθειών, όπως η άσκηση, η διατροφή και ο ύπνος, συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, άνοιας ή κατάθλιψης αργότερα στη ζωή, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό τεύχος του ιατρικού περιοδικού της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας «Neurology». Σύμφωνα με άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ίδιο τεύχος, τα άτομα που βρίσκονται στην αρχή της μέσης ηλικίας και έχουν κακή ποιότητα ύπνου, εμφανίζουν περισσότερα σημάδια κακής υγείας του εγκεφάλου αργότερα.

Οι οκτώ συμπεριφορές τρόπου ζωής που συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου είναι η υγιεινή διατροφή, με τα μεσογειακά διατροφικά προγράμματα να έχουν κυρίαρχη θέση- ειδικά όταν συμπληρώνονται με ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο, η τακτική σωματική δραστηριότητα, η αποφυγή του καπνίσματος, ο καλός ύπνος, ο έλεγχος του σωματικού βάρους, ο έλεγχος της χοληστερόλης και η διαχείριση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου στο αίμα.

Στην πρώτη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «Neurology», οι ερευνητές αξιολόγησαν δεδομένα από 316.127 άτομα με μέση ηλικία 56 ετών. Οι ερευνητές εξέτασαν τις βαθμολογίες των συμμετεχόντων στους οκτώ παράγοντες υγιεινού τρόπου ζωής και τις ταξινόμησαν σε τρεις κατηγορίες: βελτιστη, ενδιάμεση και φτωχή. Στη συνέχεια, αξιολόγησαν τα αρχεία υγείας για να εντοπίσουν ποιοι εμφάνισαν κάποια από τις ακόλουθες νευρολογικές παθήσεις στα τέλη της ζωής τους: εγκεφαλικό, άνοια ή κατάθλιψη. Ως κακή υγεία του εγκεφάλου ορίστηκε η ανάπτυξη οποιασδήποτε από τις παραπάνω παθήσεις κατά τη διάρκεια των ετών παρακολούθησης.

Μετά την προσαρμογή για παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των τριών νευρολογικών παθήσεων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα με χαμηλή βαθμολογία στους παράγοντες υγιεινού τρόπου ζωής είχαν υπερδιπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν οποιαδήποτε από τις τρεις νευρολογικές παθήσεις σε σύγκριση με τα άτομα με βέλτιστη βαθμολογία. Επίσης, τα άτομα που είχαν ενδιάμεση βαθμολογία είχαν 37% υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν μία από τις τρεις νευρολογικές παθήσεις σε σχέση με τα άτομα που είχαν υψηλή βαθμολογία.

Για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματά τους, οι ερευνητές επανέλαβαν τη μελέτη σε μια ομάδα 68.407 ανθρώπων που παρακολουθήθηκαν συνολικά για πέντε χρόνια και διαπίστωσαν παρόμοια αποτελέσματα.

Ωστόσο, οι ερευνητές διευκρινίζουν ότι τα αποτελέσματα αυτά δεν αποδεικνύουν ότι η έλλειψη υγιεινών συνηθειών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των παθήσεων, δείχνουν μόνο μια συσχέτιση. Επίσης, σημειώνουν ότι ένας περιορισμός της μελέτης είναι ότι οι βαθμολογίες των συμμετεχόντων μετρήθηκαν μόνο μία φορά στην αρχή της μελέτης, οπότε δεν λαμβάνονται υπόψη πιθανές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους.

Σε δεύτερη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ίδιο περιοδικό εντοπίστηκε ότι οι άνθρωποι που στις αρχές της μέσης ηλικίας έχουν κακή ποιότητα ύπνου, έχουν περισσότερα σημάδια κακής υγείας του εγκεφάλου αργότερα στη μέση ηλικία.

Στη μελέτη συμμετείχαν 589 άτομα με μέση ηλικία 40 ετών κατά την έναρξη της μελέτης. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια για τον ύπνο τόσο στην αρχή της μελέτης όσο και πέντε χρόνια αργότερα. Επίσης, υποβλήθηκαν σε εγκεφαλικές σαρώσεις 15 χρόνια μετά την έναρξη της μελέτης για τον προσδιορισμό της ηλικίας του εγκεφάλου τους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο κακός ύπνος συνδέεται με σχεδόν τρία χρόνια πρόσθετης γήρανσης του εγκεφάλου ήδη από τη μέση ηλικία. Η κακή ποιότητα ύπνου, η δυσκολία των συμμετεχόντων να κοιμηθούν, η δυσκολία να παραμείνουν σε ύπνο και το ξύπνημα νωρίς το πρωί συνδέθηκαν με μεγαλύτερη ηλικία εγκεφάλου, ιδίως όταν τα άτομα είχαν σταθερά αυτά τα κακά χαρακτηριστικά ύπνου επί πέντε χρόνια.

Οι ερευνητές σημειώνουν πάντως ότι η μελέτη δεν αποδεικνύει ότι η κακή ποιότητα ύπνου επιταχύνει τη γήρανση του εγκεφάλου, δείχνει μόνο μια συσχέτιση. Ένας περιορισμός της μελέτης, προσθέτουν, ήταν ότι οι συμμετέχοντες ανέφεραν μόνοι τους τα προβλήματα ύπνου τους και είναι πιθανό να μην τα ανέφεραν με ακρίβεια.

Μ.Κουζινοπούλου

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ο υγιεινός τρόπος ζωής, που περιλαμβάνει καλή διατροφή, διακοπή του καπνίσματος και σωματική δραστηριότητα, σε συνδυασμό με τις συνήθεις εξετάσεις υγείας και τη διαχείριση των παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και εγκεφαλικά επεισόδια με φαρμακευτική αγωγή, μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του πρώτου εγκεφαλικού επεισοδίου. Αυτό υπογραμμίζουν οι νέες κατευθυντήριες γραμμές της Αμερικανικής Ένωσης Εγκεφαλικών Επεισοδίων. Για πρώτη φορά η Ένωση υπογραμμίζει, επίσης, τον αντίκτυπο κοινωνικών παραγόντων στην υγεία, ενώ δίνει έμφαση και στους κινδύνους που διατρέχουν οι γυναίκες.

Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο στις ΗΠΑ πάνω από 600.000 άνθρωποι παθαίνουν για πρώτη φορά εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα εγκεφαλικά είναι σήμερα η πέμπτη κύρια αιτία θανάτου στις ΗΠΑ, οδηγώντας σε σχεδόν 160.000 θανάτους ετησίως. Ωστόσο, έως και το 80% των εγκεφαλικών μπορεί να προληφθεί.

Οι βασικές συστάσεις της Αμερικανικής Ένωσης Εγκεφαλικών Επεισοδίων για την πρόληψη των εγκεφαλικών, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Stroke» της Ένωσης, περιλαμβάνουν τακτικές εξετάσεις υγείας, εντοπισμό των παραγόντων κινδύνου, παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής και λήψη φαρμάκων, όπου απαιτείται.

Στις οδηγίες της, που αντικαθιστούν την έκδοση του 2014, η Ένωση προτρέπει τους επαγγελματίες υγείας να ελέγχουν τους ανθρώπους για παράγοντες κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου, συμπεριλαμβανομένης της υψηλής αρτηριακής πίεσης, της αυξημένης χοληστερόλης, του υψηλού σακχάρου στο αίμα και της παχυσαρκίας.

Η αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού και της γνώσης σχετικά με τη σημασία των αλλαγών στον τρόπο ζωής μπορεί επίσης να βοηθήσει τους ανθρώπους να μειώσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι οκτώ συμπεριφορές τρόπου ζωής που συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου είναι η υγιεινή διατροφή, με τα μεσογειακά διατροφικά προγράμματα να έχουν κυρίαρχη θέση- ειδικά όταν συμπληρώνονται με ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο, η τακτική σωματική δραστηριότητα, η αποφυγή του καπνίσματος, ο καλός ύπνος, ο έλεγχος του σωματικού βάρους, ο έλεγχος της χοληστερόλης και η διαχείριση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου στο αίμα.

Νέο στοιχείο των κατευθυντηρίων οδηγιών είναι η έμφαση στους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας και τον αντίκτυπο που έχουν στον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Πρόκειται για μη ιατρικούς παράγοντες, όπως η εκπαίδευση, η οικονομική σταθερότητα, η πρόσβαση στην περίθαλψη, οι διακρίσεις, η έλλειψη δυνατότητας περιπάτου, η χαμηλότερη διαθεσιμότητα υγιεινών τροφίμων και οι λιγότεροι πόροι υγείας, που συμβάλλουν στην ανισότητα της περίθαλψης και επηρεάζουν τη συνολική υγεία.

Οι οδηγίες περιλαμβάνουν επίσης ορισμένες νέες συστάσεις ειδικά για τις γυναίκες. Όπως σημειώνεται, οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να ελέγχουν για καταστάσεις που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου μιας γυναίκας, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης αντισυλληπτικών από το στόμα, της υψηλής αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, άλλων επιπλοκών της εγκυμοσύνης, της πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας και της πρόωρης εμμηνόπαυσης. Οι διεμφυλικές γυναίκες που λαμβάνουν οιστρογόνα μπορεί επίσης να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

Μ.Κουζινοπούλου

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να βοηθήσει τους γιατρούς να εντοπίζουν τις γυναίκες που γεννούν και κινδυνεύουν από προεκλαμψία, προκειμένου να λαμβάνουν προφυλάξεις για την πρόληψή της, σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αναισθησιολόγων «Anesthesiology» 2024.

Το 5-10% των εγκύων αναπτύσσουν προεκλαμψία, κύρια αιτία μητρικού θανάτου, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ. Ενώ η προεκλαμψία μπορεί να αναπτυχθεί ήδη από την 20η εβδομάδα της εγκυμοσύνης, η συγκεκριμένη μελέτη επικεντρώθηκε στον εντοπισμό των γυναικών που διέτρεχαν κίνδυνο προεκλαμψίας, όταν εισήχθησαν στο νοσοκομείο κατά τον τοκετό.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τα αρχεία 2.629 γυναικών που γέννησαν μεταξύ 2018 και 2024. Από αυτές, οι 1.819 δεν είχαν προεκλαμψία, οι 584 είχαν προεκλαμψία με ήπια συμπτώματα και οι 226 είχαν προεκλαμψία με σοβαρά συμπτώματα.

Κατά την έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι γιατροί μπορούν να προβλέψουν τον κίνδυνο μιας γυναίκας να αναπτύξει προεκλαμψία, υπολογίζοντας την αναλογία δύο πρωτεϊνών του αίματος, του ινωδογόνου και της αλβουμίνης (ή λευκωματίνης), μέσα από εξετάσεις αίματος ρουτίνας. Το ινωδογόνο εμπλέκεται στην πήξη του αίματος και στη φλεγμονή, ενώ η αλβουμίνη βοηθά στη διατήρηση της ισορροπίας των υγρών και μεταφέρει ορμόνες, βιταμίνες και ένζυμα σε όλο το σώμα. Και τα δύο μπορεί να διαταραχθούν με την προεκλαμψία: το ινωδογόνο μπορεί να είναι αυξημένο, η αλβουμίνη μπορεί να είναι μειωμένη ή να εμφανιστούν και οι δύο περιπτώσεις.

Όπως εντοπίστηκε, οι γυναίκες που είχαν υψηλότερη αναλογία ινωδογόνου προς αλβουμίνη (FAR) είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν προεκλαμψία σε σχέση με όσες είχαν χαμηλότερο FAR. Συγκεκριμένα, η προβλεπόμενη πιθανότητα εμφάνισης προεκλαμψίας οποιουδήποτε βαθμού ήταν 24% για τις ασθενείς με FAR τουλάχιστον 0,1 κατά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο και αυξήθηκε σε περισσότερο από 41% όταν η τιμή αυτή ήταν πάνω από 0,3. Ωστόσο, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι χρειάζεται πρόσθετη έρευνα για να προσδιοριστεί το ακριβές εύρος FAR που θα θεωρηθεί ανησυχητικό.

Μ.Κουζινοπούλου

ΑΠΕ-ΜΠΕ