Γράφει ο
Χρήστος Ιατρού
Δ/ντής Νεφρολογικού Κέντρου (Κέντρο Διάγνωσης, Θεραπείας & Έρευνας Νεφρικών Νοσημάτων ) ΥΓΕΙΑ  &
Δ/ντής Μονάδας Τεχνητού Νεφρού, Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ 

Είναι πλέον εμφανές από τα βιβλιογραφικά δεδομένα ότι μια σειρά παραγόντων συσχετίζονται με νεφρική προσβολή που στη εξέλιξη της οδηγεί σε χρόνια νεφρική βλάβη/νόσο (ΧΝΝ). Στους παράγοντες αυτούς περιλαμβάνονται  ο σακχαρώδης διαβήτης, η  υπέρταση, η παχυσαρκία, η μεγάλη ηλικία (>60 ετών), η ύπαρξη καρδιοαγγειακής νόσου, η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού νεφρικής νόσου, η γέννηση πολύ πρόωρου και λιποβαρούς παιδιού, η εμφάνιση προεκλαμψίας και εκλαμψίας στις εγκύους, η έκθεση  σε νεφροτοξικούς παράγοντες (π.χ.  μακροχρόνια λήψη ακόμα και ήπιων αναλγητικών φαρμάκων ή αλόγιστη λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων-δηλαδή φάρμακα που εύκολα λαμβάνοντα για ρευματικούς πόνους ή οσφυοϊσχυαλγία ή η λήψη νεφροτοξικών αντιβιοτικών  φαρμάκων κ.α), η νεφρολιθίαση, οι υποτροπιάζουσες  ουρολοιμώξεις, τα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, κ.α), οι σπειρατονεφρίτιδες, τα κληρονομικά νοσήματα (π.χ.  πολυκυστική νόσος των νεφρών  κ.α), το κάπνισμα, η κλιματική αλλαγή και μόλυνση του αέρα.
Η ΧΝΝ συναντάται στο 10% περίπου του γενικού πληθυσμού παγκοσμίως, με βάση τα υπάρχοντα επιδημιολογικά δεδομένα, πράγμα που σημαίνει ότι παγκοσμίως 800.000.000 περίπου ασθενείς (στην Ελλάδα περίπου 1.000.000 ασθενείς)  πάσχουν από ήπια ως σοβαρή μορφή ΧΝΝ (δηλαδή από το στάδιο που μπορεί να διαπιστωθεί και μόνο αιματουρία προερχόμενη από τους νεφρούς στη γενική ούρων έως το τελικό στάδιο αυτής, το οποίο αντιμετωπίζεται με εξωνεφρική κάθαρση, ήτοι  αιμοκάθαρσή ή περιτοναική κάθαρση).
Το νόσημα αυτό αποτελεί σοβαρότατο πρόβλημα για τη δημόσια υγεία  επειδή συσχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα και το αξιοσημείωτο είναι  ότι  πολλοί από τους πάσχοντες δεν εμφανίζουν κανένα απολύτως σοβαρό σύμπτωμα ακόμα και στα προχωρημένα στάδια αυτού (ήτοι σε προχωρημένη νόσο/ νεφρική ανεπάρκεια), δηλαδή η νόσος μπορεί να παραμένει σιωπηλή ακόμα και αν ο ασθενής βρίσκεται στα πρόθυρα να ξεκινήσει εξωνεφρική κάθαρση.
Τα κυριότερα συμπτώματα της νόσου είναι μη ειδικά και περιλαμβάνουν αδυναμία, κακουχία, απώλεια όρεξης, ναυτία ή έμετο, διαταραχές του ύπνου, μειωμένη διαύγεια, κνησμό (φαγούρα), κράμπες ή αλλαγές στη σύσταση και στην ποσότητα των ούρων, ενώ πιο σοβαρά συμπτώματα που συνήθως ανησυχούν άμεσα τον ασθενή, είναι η αυξημένη πίεση, το οίδημα (πρήξιμο) στα πόδια και η δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή) που μπορεί να οφείλεται σε κατακράτηση υγρών.
Στα αρχικά στάδια της νόσου ορισμένα από τα παραπάνω συμπτώματα αρχίζουν να εμφανίζονται με πολύ αργό ρυθμό που δεν αξιολογούνται επαρκώς από τους ασθενείς και λόγω και της μη ειδικότητας των συμπτωμάτων η διάγνωση τίθεται όταν διαπιστωθεί αυξημένη τιμή της ουρίας και κυρίως της κρεατινίνης στο αίμα κατά τον εργαστηριακό έλεγχο.
Επειδή όμως η κρεατινίνη παράγεται στους μύες και η τιμή της εξαρτάται από τη μυϊκή μάζα του ατόμου, την ηλικία και το φύλο, ακριβέστερος δείκτης για τη διάγνωση της ΧΝΝ είναι με την χρησιμοποίηση της τιμής της κρεατινίνης του αίματος και του τύπου CKD-EPI, υπολογισμός του ρυθμού της σπειραματικής διήθησης (του eGFR, όπως λέγεται) από το εργαστήριο ή τον θεράποντα ιατρό. Άλλη σημαντική εξέταση  για τη διάγνωση της νόσου είναι η γενική ούρων, στην οποία  μπορεί να διαπιστωθεί αίμα (ερυθρά αιμοσφαίρια ή αιμοσφαιρίνη), έστω και σε μικρή ποσότητα, ή λεύκωμα (πρωτεΐνη). Η  ποιο ευαίσθητη βέβαια δοκιμασία (τεστ) για την ανίχνευση του τελευταίου στα ούρα  είναι ο προσδιορισμός του λόγου της λευκωματίνης/κρεατινίνη σε δείγμα πρωινών ούρων (λόγος μεγαλύτερος από 30 μιλιγραμμάρια λευκωματίνης/γραμμάριο κρεατινίνης ή και μεγαλύτερος είναι πολύ χρήσιμος δείκτης).
Με δεδομένο ότι μελέτες έδειξαν ότι το 25% και 15% περίπου των  διαβητικών  και των μη  διαβητικών ασθενών αντίστοιχα, θα επιδεινώσουν τη νεφρική λειτουργία μέσα στη επόμενη διετία από τη διάγνωση ακόμα και της ήπιας/μέτριας νεφρικής βλάβης (μέτρια ΧΝΝ), γίνεται απολύτως ξεκάθαρο ότι η πρώιμη διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση από τον ειδικό νεφρολόγο  μπορεί  να έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική επιβράδυνση  της εξέλιξης ή την αναστροφή της βλάβης, την αποφυγή της εξωνεφρικής κάθαρσης και ουσιαστικά τη σωτηρία των νεφρών.
Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί  όμως ότι εκτός από τον προαναφερόμενο απλό εργαστηριακό έλεγχο που θα πρέπει να υποβάλλεται ο καθένας για  την  πρώιμη διάγνωση της ΧΝΝ, (ειδικά όταν υφίσταται κάποιος από τους αναφερόμενους παράγοντες που ενοχοποιείται για ΧΝΝ), σημαντικό ρόλο για την εξασφάλιση της υγείας των νεφρών, παίζουν η μέτρηση/παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης και η μέτρηση του σακχάρου του αίματος (η υπέρταση και ο σακχαρώδη διαβήτης είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες που ενοχοποιούνται για τη νεφρική βλάβη) .
Τον σημαντικότερο όμως ρόλο στην πρώιμη διάγνωση της ΧΝΝ και τη σωτηρία των νεφρών, μπορεί να παίξει η πολιτεία με την εφαρμογή ενός  προγράμματος διαγνωστικών εξετάσεων (το λεγόμενο πρόγραμμα  screening), σε στοχευμένο γενικό πληθυσμό ( η στόχευση είναι αναγκαία λόγω του μεγάλου κόστους επί  εφαρμογής του screening στο γενικό πληθυσμό ανεξέλεγκτα), όπως είναι οι διαβητικοί, υπερτασικοί, παχύσαρκοι και οι καρδιοαγγειακοί ασθενείς και  ειδικά όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό νεφρικής νόσου.

https://www.hygeia.gr/services/department

AΠΕ-ΜΠΕ

Σοβαρή απειλή για τη σωματική, ψυχική, συναισθηματική και κοινωνική υγεία του ατόμου αποτελεί η έλλειψη ποιοτικού και επαρκούς διάρκειας ύπνου, η οποία μπορεί να παρατηρηθεί από διαταραχές του. Τα τελευταία 50 χρόνια, η μέση διάρκεια ύπνου στο δυτικό κόσμο έχει μειωθεί κατά δύο ώρες περίπου και ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων κοιμάται λιγότερο από επτά ώρες, που αποτελεί για τη μεγάλη πλειονότητα την ελάχιστη διάρκεια την οποία χρειάζεται κανείς για να μην υπάρξουν προβλήματα υγείας από τη στέρηση ύπνου. Στατιστικά στοιχεία από το δυτικό κόσμο έχουν δείξει ότι περίπου ένας στους τρεις ενηλίκους παρουσιάζει κάποια διαταραχή του ύπνου. Το άγχος, η κατάθλιψη, καθώς και εξωτερικοί παράγοντες, όπως ο θόρυβος, η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, το φως, οι ηλεκτρονικές συσκευές, ακόμη και το στρώμα του κρεβατιού μπορούν να συμβάλουν στις διαταραχές ύπνου. Επιπρόσθετα, σημαντικό ρόλο στις διαταραχές του ύπνου παίζουν παθολογικές καταστάσεις, όπως το ροχαλητό και το Σύνδρομο Αποφρακτικής Υπνικής Άπνοιας-Υπόπνοιας (ΣΑΥ). Τα παραπάνω επισημαίνουν οι ειδικοί με αφορμή τη 14η Μαρτίου – Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου.

«Να γίνει η υγεία του ύπνου προτεραιότητα» είναι το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου, το οποίο προωθείται από το Εργαστήριο Μελέτης και Αντιμετώπισης των Διαταραχών του Ύπνου που λειτουργεί στην Κλινική Αναπνευστικής Ανεπάρκειας του νοσοκομείου Παπανικολάου. Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ύπνου είναι να ευαισθητοποιήσει το κοινό και τους επαγγελματίες υγείας σχετικά με τη σημασία του υγιή ύπνου για τη γενική υγεία και ευημερία.

Οι διαταραχές ύπνου αναφέρονται σε οποιαδήποτε παραβίαση του φυσιολογικού προτύπου του ύπνου, που μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα, τη διάρκεια ή τη συχνότητά του. Μπορεί να είναι προσωρινές, αλλά και χρόνιες, και επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή λειτουργία και την υγεία του ατόμου. Η έλλειψη ύπνου εξαιτίας των διαταραχών του μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική ημερήσια υπνηλία, με αποτέλεσμα μείωση της απόδοσης στην εργασία ή στις σπουδές και σοβαρά τροχαία και εργατικά ατυχήματα. Επίσης, η έλλειψη ύπνου αυξάνει τις πιθανότητες αύξησης του σωματικού βάρους, καθώς και κατάχρησης ουσιών (ναρκωτικά, τσιγάρο, αλκοόλ), εμφάνισης υπέρτασης και καρδιαγγειακών προβλημάτων, σακχαρώδους διαβήτη και νόσου του Αλτσχάιμερ, εμφάνισης λοιμώξεων, ακόμη και καρκίνου. Η έλλειψη ύπνου συνδέεται στενά και με ψυχικές νόσους, καθώς αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης, αλλά σχετίζεται και με τη μείωση της καλής λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Το ΣΑΥ είναι η πιο συχνή από τις διαταραχές αναπνοής στον ύπνο. Τόσο οι ασθενείς όσο και οι σύντροφοί τους, υποφέρουν από την κατάσταση τη νύχτα αλλά και την ημέρα. Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες διακοπές της ροής του αέρα που οφείλονται σε μερική ή πλήρη απόφραξη των ανώτερων αεραγωγών, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα αφυπνίσεις, πτώση του οξυγόνου και συμπτώματα κατά την ημέρα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι το χρόνιο ροχαλητό με παρουσία διακοπών της αναπνοής (απνοιών) στον ύπνο, η υπνηλία και η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, η νυχτερινή συχνουρία και οι πρωινοί πονοκέφαλοι. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία μπορεί να είναι πολύ σοβαρές εάν το ΣΑΥ δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, με την εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων όπως υπέρταση, αρρυθμίες, εμφράγματα ή εγκεφαλικά επεισόδια, ακόμη και με αιφνίδιο θάνατο κατά τον ύπνο.

Η ιατρική του ύπνου είναι ένας εξειδικευμένος τομέας της Ιατρικής που ασχολείται με τον ύπνο και τις διαταραχές του. Πολλές διαφορετικές ιατρικές ειδικότητες, μεταξύ αυτών και η Πνευμονολογία, έχουν θέση στη διερεύνηση και στη θεραπεία των διαταραχών ύπνου. Η αντιμετώπιση των διαταραχών ύπνου περιλαμβάνει την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών ύπνου, όπως η τήρηση σταθερών ωρών ύπνου, η δημιουργία ενός άνετου περιβάλλοντος ύπνου και η αντιμετώπιση τυχόν υποκείμενων προβλημάτων υγείας ή ψυχολογικών παραγόντων. Τα Εργαστήρια Μελέτης και Αντιμετώπισης των Διαταραχών του Ύπνου που υπάρχουν σε αρκετά δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία της Ελλάδας μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένη βοήθεια στους πάσχοντες από διαταραχές ύπνου.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα παρατηρείται συχνή εμφάνιση του φαινομένου της αερομεταφοράς αφρικανικής σκόνης στη χώρα μας, το οποίο δύναται να επιβαρύνει την υγεία των πολιτών και ειδικότερα των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.

Το φαινόμενο αναμένεται να επανέρχεται περιοδικά, ενώ παρατηρείται κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων εποχών. Με κύριο γνώμονα την προστασία της δημόσιας υγείας, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας ενημερώνει και συνιστά μέτρα προστασίας από την αφρικανική σκόνη.

Τι είναι τα νέφη αφρικανικής σκόνης και από τι αποτελούνται

Η μεγάλης εμβέλειας (χιλιάδες χιλιόμετρα) αερομεταφορά σκόνης της ερήμου γύρω από τον πλανήτη είναι ένα φυσικό φαινόμενο, το οποίο παίζει κεντρικό ρόλο στη σύνθεση της ατμόσφαιρας και στο περιβάλλον καθώς και στη διαμόρφωση των καιρικών συνθηκών και του κλίματος. Τα επεισόδια μεταφοράς σκόνης είναι κατά κανόνα εποχικά. Στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, ειδικότερα, τα επεισόδια σκόνης είναι συχνότερα την άνοιξη.

Η αφρικανική σκόνη που μπορεί κατά περιόδους να επηρεάζει τη χώρα μας προέρχεται κατά κύριο λόγο από την έρημο Σαχάρα της Βόρειας Αφρικής και αποτελείται από σωματίδια άμμου και σκόνης διαφόρων μεγεθών. Η σύσταση των σωματιδίων εξαρτάται τόσο από την πηγή τους όσο και από τη διαδρομή/τροχιά που θα ακολουθήσουν και μπορεί να περιλαμβάνει χημικές ουσίες (ανόργανες και οργανικές) και μικροοργανισμούς (ιούς, βακτήρια, μύκητες). Η ενσωμάτωση μικροοργανισμών δεν θα πρέπει να προξενεί ανησυχία γιατί οι αερομεταφερόμενοι μικροοργανισμοί αποτελούν σύνηθες συστατικό της ατμόσφαιρας και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επιπλέον, δεν υπάρχουν ως σήμερα επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η πιθανή διασπορά παθογόνων μέσω της μεταφοράς σκόνης προκαλεί και μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων.

Ποιος ενδέχεται να κινδυνεύει από την αφρικανική σκόνη;

Η αφρικανική σκόνη δύναται να επηρεάσει οποιονδήποτε αλλά ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως:

– Παιδιά και μωρά

– Άτομα >65 ετών

– Άτομα με χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού, κυρίως βρογχικό άσθμα και Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)

– Άτομα με χρόνιες καρδιαγγειακές παθήσεις

Πιθανά συμπτώματα από έκθεση στην αφρικανική σκόνη

Η έκθεση στην αφρικανική σκόνη έχει συσχετιστεί με:

– Ερεθισμό των ματιών (φαγούρα, υγρά μάτια, δακρύρροια)

– Ερεθισμό του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, όπως της μύτης και της στοματικής κοιλότητας (ρινική καταρροή, φτέρνισμα, πονόλαιμος, βραχνάδα)

– Ερεθισμό του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος (δυσκολία στην αναπνοή ή δύσπνοια, επίμονος βήχας με ή χωρίς απόχρεμψη, θωρακικό άλγος)

– Επιδείνωση αλλεργικών αντιδράσεων (ερυθρότητα δέρματος, φαγούρα)

Επίσης, η αφρικανική σκόνη έχει συνδεθεί με αυξημένες επισκέψεις στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών των νοσοκομείων για:

– Παρόξυνση Βρογχικού Άσθματος

– Παρόξυνση Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ)

– Οξέα Καρδιαγγειακά νοσήματα

Οδηγίες για το κοινό

Άσθμα & λοιπές αναπνευστικές παθήσεις

Εάν πάσχετε από βρογχικό άσθμα, η αφρικανική σκόνη μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας. Ενδέχεται να χρειαστεί να αυξήσετε τη δοσολογία ή τη συχνότητα λήψης των εισπνεόμενων φαρμάκων τις ημέρες κατά τις οποίες η συγκέντρωση της σκόνης είναι υψηλή. Ακολουθήστε προσεκτικά το εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας σας για το άσθμα, σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού σας.

Σε περίπτωση που χρησιμοποιείτε κάποια φαρμακευτική αγωγή για αναπνευστικό νόσημα, η οποία συμπεριλαμβάνει αναπνευστική συσκευή, φροντίστε να την έχετε μαζί σας συνέχεια. Χρησιμοποιείστε την σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού σας.

Για ήπιας βαρύτητας κλινικά συμπτώματα, που οφείλονται κυρίως σε αλλεργική ρινίτιδα, κοινά σκευάσματα για την ανακούφιση των αλλεργικών αντιδράσεων, όπως αντισταμινικά και στεροειδή ρινικά σπρέι, μπορούν να ελαφρύνουν τα συμπτώματά σας. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.

Καρδιαγγειακά νοσήματα

Εάν πάσχετε από καρδιαγγειακές παθήσεις, η εισπνοή αφρικανικής σκόνης μπορεί να προκαλέσει:

– Πόνο ή σφίξιμο στο στήθος

– Γρήγορο ή άρρυθμο καρδιακό παλμό

– Αίσθημα δύσπνοιας, ασφυξίας ή πνιγμονής

– Περισσότερη κούραση/καταβολή από το συνηθισμένο

Εάν παρουσιάσετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό σας ώστε να λάβετε την απαραίτητη φροντίδα και συμβουλή. Φροντίστε να ενημερώσετε τον ιατρό σας εάν τα συμπτώματα επιδεινωθούν ή διαρκέσουν περισσότερο από το συνηθισμένο.

Τι μπορείτε να κάνετε για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και την οικογένειά σας

o Μείνετε ενημερωμένοι. Παρακολουθήστε τις αναφορές για την ποιότητα του αέρα και τις μετεωρολογικές προβλέψεις για να γνωρίζετε πότε τα επίπεδα αφρικανικής σκόνης αναμένεται να είναι υψηλά.

o Όταν τα επίπεδα της σκόνης είναι υψηλά, λάβετε μέτρα:

o Περιορίστε τις δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους

 Περιορίστε στο ελάχιστο δυνατό τις δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους ή τις άσκοπες μετακινήσεις.

 Παραμείνετε σε εσωτερικούς χώρους, όπως το σπίτι ή το γραφείο. Εάν κρίνεται απαραίτητο να βγείτε έξω, ελαχιστοποιήστε το χρόνο για μετακινήσεις και την παραμονή σε υπαίθριο χώρο.

 Προτιμήστε το αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις σας. Συστήνεται να διατηρείτε τα παράθυρα κλειστά και να έχετε ενεργοποιημένο το σύστημα εξαερισμού σε λειτουργία εσωτερικής ανακύκλωσης.

 Αποφύγετε την έντονη σωματική εργασία ή αθλητική δραστηριότητα, όπως ποδηλασία, τρέξιμο ή περπάτημα σε υπαίθριους χώρους, αθλητικές προπονήσεις ή και αγώνες σε ανοικτούς χώρους (κολυμβητήρια, γήπεδα, στάδια). Μεταφέρετε τέτοιες δραστηριότητες σε κατάλληλες κλειστές αθλητικές αίθουσες ή αναβάλετέ τις για άλλες ημέρες, εφόσον είναι εφικτό.

– Χρησιμοποιήστε μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας. Όταν βγαίνετε έξω, ειδικά σε συνθήκες υψηλών συγκεντρώσεων σκόνης, συστήνεται να φοράτε μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας (FFP2/ KN95/N95) για να μειώσετε την εισπνοή σωματιδίων.

– Πάρετε μέτρα για να βελτιώσετε την ποιότητα του αέρα στους εσωτερικούς χώρους

o Διατηρήστε σε καλό επίπεδο την ποιότητα αέρα στο σπίτι, στο γραφείο, κ.α.

o Ελαχιστοποιήστε τη διείσδυση εξωτερικού αέρα, διατηρώντας κλειστά – όσο γίνεται – τα παράθυρα και τις πόρτες.

o Βελτιώστε τη μόνωση των εσωτερικών χώρων (χαραμάδες θυρών και παραθύρων) για να εμποδίσετε την είσοδο της σκόνης στον εσωτερικό χώρο.

o Ενεργοποιήστε έγκαιρα τη συσκευή καθαρισμού αέρα- εφόσον υπάρχει – και βεβαιωθείτε ότι έχει τα κατάλληλα φίλτρα και λειτουργεί κανονικά.

o Καθαρίστε με υγρό πανί επιφάνειες επαφής, όπως τραπέζια και πάγκους, και σφουγγαρίστε το δάπεδο.

o Αποφύγετε δραστηριότητες που επιδεινώνουν την ποιότητα αέρα στους εσωτερικούς χώρους, όπως κάπνισμα, χρήση ηλεκτρικής σκούπας, μαγείρεμα με γκάζι, άναμμα κεριών και τζακιών.

– Μείνετε ενυδατωμένοι. Πίνετε άφθονο νερό.

Οδηγίες για την προφύλαξη των μαθητών στα σχολεία

– Αποφύγετε και περιορίστε τις εξωτερικές δραστηριότητες

o Μεταφέρετε τη διεξαγωγή του μαθήματος της γυμναστικής από εξωτερικούς χώρους σε κατάλληλη κλειστή αθλητική αίθουσα. Εφόσον δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, το μάθημα για τον αθλητισμό μπορεί να γίνει στην κανονική τάξη των παιδιών ή σε ασφαλείς εσωτερικούς σχολικούς χώρους.

o Αναβάλετε τυχόν εκπαιδευτικές επισκέψεις (πχ. σε θέατρα, μουσεία) ή σχολικές εκδρομές.

o Συμβουλεύστε τους μαθητές να αποφύγουν δραστηριότητες με έντονη σωματική άσκηση, όπως για παράδειγμα ποδοσφαιρικούς αγώνες ή άλλα ανταγωνιστικά αθλήματα στη διάρκεια των διαλειμμάτων, και ενθαρρύνετε εναλλακτικές δραστηριότητες.

– Μεριμνήστε για την καλή ποιότητα του αέρα στις τάξεις.

o Ελαχιστοποιείστε τη διείσδυση εξωτερικού αέρα στους εσωτερικούς χώρους, διατηρώντας όσο το δυνατόν κλειστά τα παράθυρα και τις πόρτες στις αίθουσες διδασκαλίας καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής περιόδου.

o Φροντίστε να καθαριστούν, πριν από την έναρξη των μαθημάτων, με υγρό πανί, όλες οι επιφάνειες επαφής και εργασίας (π.χ. τραπέζια, πάγκοι).

o Δώστε οδηγίες στο προσωπικό καθαριότητας ώστε μετά το τέλος της ημέρας να σφουγγαριστούν οι αίθουσες διδασκαλίας και να καθαριστούν με υγρό πανί όλες οι επιφάνειες επαφής και εργασίας (π.χ. τραπέζια, πάγκοι).

ΑΠΕ-ΜΠΕ