ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Αυτοκτονίες στην Κρήτη: Πρώτη στη λίστα και το 2024, «μύθος τα οικονομικά προβλήματα» λένε ειδικοί
Οι αυτοκτονίες στην Κρήτη βρίσκονται στο μικροσκόπιο επιστημονικών ερευνών. Τα στοιχεία είναι ανησυχητικά και κατά τη διάρκεια της χρονιάς που διανύουμε…
Η Κρήτη, τα τελευταία τουλάχιστον 25 χρόνια, βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις σε αυτοκτονίες στην Ελλάδα, τερματίζοντας συχνά πρώτη. Πρώτη σε αυτοχειρίες στη χώρα είναι μέχρι στιγμής και φέτος, σύμφωνα με τον Κυριάκο Κατσαδώρο, επιστημονικό διευθυντή του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών «Κλίμακα». Πρόσφατα, μέσα σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι αφαίρεσαν τη ζωή τους στο νησί.
«Με απασχόλησε από τότε που ήρθα εδώ», λέει στην «Καθημερινή» ο Αλέξανδρος Βγόντζας, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Κρήτης, και του Penn State University στις ΗΠΑ. Από το 2009, οπότε μετακόμισε από την Πενσιλβάνια στο Ηράκλειο, ξεκίνησε να ερευνά το θέμα των αυτοκτονιών. Σύμφωνα με δημοσίευση του ίδιου και άλλων ερευνητών στο BMC Psychiatry το 2018, από το 1999 έως το 2013, ο αριθμός αυτοκτονιών ανά 100.000 άτομα του πληθυσμού ήταν 2,4 για την Ελλάδα, και 5,2 για την Κρήτη.
Τα ποσοστά ήταν χειρότερα στον ανδρικό πληθυσμό, για τον οποίο ο μέσος όρος αυτοκτονιών στην Ελλάδα ήταν 5,3 ανά 100.000 άτομα, ενώ στην Κρήτη ο αριθμός ήταν υπερδιπλάσιος, 10,8. Η συγκεκριμένη τάση δεν φαίνεται να αλλάζει. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, τα οποία έχει δημοσιεύσει το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών «Κλίμακα», το 2021, όταν η Κρήτη είχε το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό σε αυτοκτονίες στη χώρα, σε 100.000 άτομα, τα 6,6 αφαίρεσαν τη ζωή τους. Την επόμενη χρονιά, σύμφωνα πάντα με την «Κλίμακα», τερμάτισε πρώτη, με 97 αυτοκτονίες.
Ο μύθος των οικονομικών δυσχερειών
Από το 1999 έως το 2023, στην Κρήτη πραγματοποιούνταν κατά μέσον όρο 45 αυτοκτονίες τον χρόνο – «ένας από τους υψηλότερους αριθμούς ήταν 61, και συνέβη σε εποχή ευημερίας της Ελλάδας, το 2001», τονίζει ο κ. Βγόντζας, ο οποίος είναι επιστημονικός υπεύθυνος της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Ηρακλείου, συμπληρώνοντας ότι συνήθως οι λόγοι δεν είναι οικονομικοί.
«Η εμπειρία μας δείχνει ότι οι περισσότερες αυτοκτονίες στην Κρήτη συνδέονται με την ψυχική νόσο, με σοβαρές περιπτώσεις που πολλές φορές δεν είναι διαγνωσμένες, και ακόμη κι αν είναι διαγνωσμένες, δεν ακολουθείται αυστηρή παρακολούθηση».
Το στίγμα για την ψυχική νόσο δεν υπάρχει μόνο στο Ηράκλειο, αν και τα τελευταία χρόνια στο Ηράκλειο σημειώνονται οι περισσότερες περιπτώσεις αυτοχειρίας, γεγονός που ο κ. Βγόντζας συνδέει με το ότι «η ανατολική Κρήτη στερείται αναγκαίων ψυχιατρικών υπηρεσιών», περισσότερο από τη δυτική. Παραδείγματος χάριν, η Παιδοψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ κλείνει οριστικά. Ακόμη και η κινητή μονάδα έχει χρηματοδότηση μέχρι τον Ιούλιο.
Ο Χρήστος Μόκκας, διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας του Αγίου Νικολάου και υπεύθυνος για τον νομό Λασιθίου, λέει στην «Καθημερινή» ότι στο Κέντρο υπάρχουν τρεις θέσεις ψυχιάτρων, αλλά τα τελευταία τριάμισι χρόνια είναι μόνος. Το στίγμα ήταν εντονότερο παλιά, όμως υπάρχει ακόμη. «Το βλέπεις και σε ανθρώπους μορφωμένους, έρχονται πολύ διστακτικά», τονίζει. Δύο φορές τον μήνα πηγαίνει στην Ιεράπετρα και μία φορά τον μήνα στη Σητεία. «Αλλά οι ασθενείς προτιμούν να διανύουν πολλά χιλιόμετρα για να τους συναντήσω στον Αγιο Νικόλαο, παρά να τους δει κάποιος γνωστός».
Τα πράγματα είναι καλύτερα στα Χανιά από ό,τι στο Ηράκλειο από άποψη εξοικείωσης του κόσμου με τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, σχολιάζει η επιστημονική υπεύθυνη και προϊσταμένη του Κέντρου Ψυχικής Υγείας, Αννα Γεωργουδάκη –«ίσως επειδή υπήρχε εδώ και το ψυχιατρείο μέχρι το 2005»–, όπου επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα υποστελέχωσης. «Παλαιότερα ήμασταν οκτώ, τώρα είμαστε τρεις. Ο καθένας μας έχει 700 περιστατικά, είμαστε εξουθενωμένοι», υπογραμμίζει. Στα χωριά, όμως, το ταμπού παραμένει.
«Στις κλειστές κοινωνίες, σε μικρά χωριά, θα δούμε ανθρώπους που έχουν μια διαταραχή κατευθείαν να αποκτούν το στίγμα του “τρελού του χωριού”. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι ίδιοι οι συγγενείς κρύβουν τους ανθρώπους τους στο σπίτι, για να μη βγει το πρόβλημα προς τα έξω», αναφέρει ο Μιχάλης Πρίντεζης, προϊστάμενος της Κοινωνικής Πρόνοιας του Δήμου Φαιστού.
«Η Κρήτη παρουσιάζει έναν κοινωνικό τρόπο ζωής άκρως αγωνιστικό», δηλώνει ο ανθρωπολόγος Μάικλ Χέρτσφελντ, ομότιμος καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος έχει κάνει πολυετή έρευνα στην Κρήτη, έχοντας γράψει και δύο βιβλία για το νησί. «Σε τέτοιο περιβάλλον», συνεχίζει, «ο φόβος της αποτυχίας παίζει επικίνδυνο ρόλο στην ανδρική ταυτότητα, και αυτό το φαινόμενο έχει πάρει σοβαρές διαστάσεις υπό πιέσεις που προκύπτουν από τον καταναλωτισμό». Οι Κρητικοί αισθάνονται συνέχεια την ανάγκη να επιδείξουν την αντροσύνη τους – «ένας άνδρας που δεν του αρέσει να συμπεριφέρεται έτσι, ή δεν είναι ικανός να εκδηλωθεί έτσι, θα αισθάνεται καταδικασμένος από την κοινωνία», επισημαίνει.
Η κρητική κοινωνία είναι ανοιχτή, αλλά έχει κάποιες κόκκινες γραμμές, λέει ο Αρης Τσαντηρόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. «Η ντροπή και η τιμή είναι μαζί· υπάρχει ακόμη στην Κρήτη αυτό που μεταφέρεται ως εγωισμός, το καθήκον, το αίμα», αναφέρει.
NEWSIT
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στην υγεία από τα τυχερά παιχνίδια ζητά επιτροπή του «The Lancet»
Οι βλάβες που προκαλούν τα τυχερά παιχνίδια στην υγεία είναι πολύ πιο σημαντικές από ό,τι είχε προηγουμένως κατανοηθεί και επιδεινώνονται από την ταχεία παγκόσμια επέκταση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της βιομηχανίας τυχερών παιχνιδιών. Αυτό διαπιστώνει η νεοσύστατη Επιτροπή Δημόσιας Υγείας για τα Τυχερά Παιχνίδια του επιστημονικού περιοδικού «The Lancet» σε δήλωση που εξέδωσε.
Εκτιμάται ότι 80 εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως αντιμετωπίζουν διαταραχές, λόγω του τζόγου. Το διαδικτυακό καζίνο και το διαδικτυακό αθλητικό στοίχημα είναι δύο από τους πιο ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς τζόγου παγκοσμίως.
Οι βλάβες από τα τυχερά παιχνίδια περιλαμβάνουν προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας, κατάρρευση των σχέσεων, αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας και ενδοοικογενειακής βίας, αυξημένη εγκληματικότητα, απώλεια εργασίας και οικονομικές απώλειες.
Οι έφηβοι, τα παιδιά και τα άτομα από μειονεκτούσες κοινωνικο-οικονομικές ομάδες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Επιπλέον, οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος είναι λιγότερο προετοιμασμένες για να ρυθμίσουν τη βιομηχανία και να αντιμετωπίσουν τις βλάβες που προκαλεί.
Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης και συμπρόεδρος της Επιτροπής, Χέδερ Γουάρντλ, αναδεικνύει τη μεταβαλλόμενη φύση των τυχερών παιχνιδιών, εξηγώντας ότι «οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται ένα παραδοσιακό καζίνο του Λας Βέγκας ή την αγορά ενός λαχείου. Δεν σκέφτονται μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας που αναπτύσσουν μια ποικιλία τεχνικών για να κάνουν περισσότερους ανθρώπους να ασχολούνται πιο συχνά με ένα εμπόρευμα που μπορεί να εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους για την υγεία. Αυτή όμως είναι η πραγματικότητα του τζόγου σήμερα. Όποιος έχει κινητό τηλέφωνο έχει πλέον πρόσβαση σε αυτό που είναι ουσιαστικά ένα καζίνο στην τσέπη του, 24 ώρες το 24ωρο».
Η Επιτροπή ζητά τη θέσπιση αποτελεσματικής νομοθεσίας για τα τυχερά παιχνίδια σε όλες τις χώρες, ανεξάρτητα από το αν ο τζόγος επιτρέπεται νομικά. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει μειώσεις στην έκθεση του πληθυσμού και τη διαθεσιμότητα τυχερών παιχνιδιών, μέσω απαγορεύσεων ή περιορισμών πρόσβασης, προώθησης, μάρκετινγκ και χορηγίας. Προτρέπει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αντιμετωπίζουν τον τζόγο ως ζήτημα δημόσιας υγείας, όπως αντιμετωπίζονται άλλα εθιστικά και ανθυγιεινά προϊόντα, μεταξύ των οποίων και το αλκοόλ και ο καπνός. Τέλος, ζητά την παροχή υποστήριξης και θεραπείας για τις βλάβες από τον τζόγο, παράλληλα με τις εκστρατείες ενημέρωσης για τις βλάβες αυτές.
Μ.Κουζινοπούλου
ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Εμβόλιο με βακτήρια «υπόσχεται» ανοσοθεραπεία για τον καρκίνο
Ερευνητές του Πανεπιστημίου Κολούμπια δημιούργησαν τροποποιημένα προβιοτικά βακτήρια που εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα κατηγορία εμβολίων κατά του καρκίνου που εκμεταλλεύονται τις φυσικές ιδιότητες των βακτηρίων για να στοχεύσουν τον όγκο.
Στην έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature», χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα ποντικιών με προχωρημένο καρκίνο του παχέος εντέρου και μελάνωμα. Το εμβόλιο που αναπτύχθηκε ενίσχυσε το ανοσοποιητικό σύστημα για να καταστείλει την ανάπτυξη ή σε πολλές περιπτώσεις να εξαλείψει τον πρωτογενή και μεταστατικό καρκίνο, αφήνοντας ταυτόχρονα τα υγιή μέρη του σώματος ανεπηρέαστα.
Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, αυτά τα εμβόλια μπορούν να εξατομικευτούν, ώστε να επιτίθενται στον πρωτογενή όγκο και τις μεταστάσεις σε κάθε άτομο, αλλά και να αποτρέψουν μελλοντικές υποτροπές.
Τα βακτήρια έχουν χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία του καρκίνου ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα ως θεραπευτικό μέσο σε ασθενείς με καρκίνο της ουροδόχου κύστης σε αρχικό στάδιο. Στη συγκεκριμένη έρευνα, οι επιστήμονες έκαναν πολλαπλές γενετικές τροποποιήσεις σε ένα προβιοτικό στέλεχος βακτηρίων E.coli για να ελέγξουν με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο τα βακτήρια αλληλεπιδρούν με το ανοσοποιητικό σύστημα και το εκπαιδεύουν, ώστε να προκαλέσουν την εξάλειψη του όγκου.
Μ. Κουζινοπούλου
Φωτογραφία: Τροποποιημένα βακτηριακά κύτταρα (μοβ) ενεργοποιούν διάφορα μέρη του ανοσοποιητικού συστήματος για να επιτεθούν σε καρκινικά κύτταρα (γκρι). Credit: Columbia University
ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Ερευνητές δημιουργούν έναν από τους πρώτους ολοκληρωμένους χάρτες για τις αλλαγές στον εγκέφαλο κατά την εγκυμοσύνη
Περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου μπορεί να συρρικνώνονται σε μέγεθος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά έχουν καλύτερη συνδεσιμότητα, ενώ λίγες μόνο είναι οι περιοχές του εγκεφάλου που παραμένουν ανέγγιχτες κατά τη μετάβαση στη μητρότητα. Τα παραπάνω προκύπτουν από έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Neuroscience» και φαίνεται να αποτελεί έναν από τους πρώτους ολοκληρωμένους χάρτες των αλλαγών στον εγκέφαλο στην εγκυμοσύνη.
Οι ερευνητές από το εργαστήριο της Έμιλι Τζέικομπς, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμαρα, ανέλυσαν τις αλλαγές στον εγκέφαλο μιας υγιούς γυναίκας 38 ετών. Διενήργησαν 26 μαγνητικές τομογραφίες και αναλύσεις αίματος από τις τρεις εβδομάδες πριν από τη σύλληψη (τέσσερις τομογραφίες), κατά τη διάρκεια των τριών τριμήνων της εγκυμοσύνης (15 τομογραφίες) και έως τα δύο πρώτα χρόνια μετά τον τοκετό (επτά τομογραφίες).
Οι πιο έντονες αλλαγές που διαπίστωσαν οι επιστήμονες ήταν η μείωση του όγκου της φαιάς ουσίας στον φλοιό, καθώς αυξήθηκε η παραγωγή ορμονών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτή η μείωση δεν είναι κατ’ ανάγκη κακή, όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές, αλλά θα μπορούσε να υποδηλώνει μια «τελειοποίηση» των εγκεφαλικών κυκλωμάτων, όπως αυτή που συμβαίνει σε όλους τους νεαρούς, καθώς περνούν από το στάδιο της εφηβείας.
Παρατηρήθηκαν, επίσης, εμφανείς αυξήσεις στη λευκή ουσία, που είναι υπεύθυνη για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου. Ενώ η μείωση της φαιάς ουσίας παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τον τοκετό, η αύξηση της λευκής ουσίας ήταν παροδική, κορυφώθηκε στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και επέστρεψε στα προ της εγκυμοσύνης επίπεδα περίπου κατά τη στιγμή της γέννησης.
Προηγούμενες μελέτες είχαν ερευνήσει συγκεκριμένες φάσεις αυτών των αλλαγών του εγκεφάλου, ωστόσο τα ευρήματα αυτής της μελέτης, παρατηρούν οι ερευνητές, μπορεί να αποτελούν έναν από τους πρώτους ολοκληρωμένους χάρτες των νευροανατομικών αλλαγών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη.
Επίσης, οι ερευνητές σημειώνουν ότι αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τη διερεύνηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της εγκυμοσύνης στον εγκέφαλο και των συνεπειών αυτών των εγκεφαλικών αλλαγών, τα ευρήματα βελτιώνουν την κατανόηση των νευρικών αλλαγών που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη.
Η έρευνα αυτή μπορεί να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για μελλοντικές μελέτες, προκειμένου να γίνει κατανοητό αν το μέγεθος ή ο ρυθμός αυτών των εγκεφαλικών αλλαγών περιέχουν ενδείξεις σχετικά με τον κίνδυνο μιας γυναίκας για επιλόχειο κατάθλιψη ή συνδέονται με άλλες επιπτώσεις, όπως η γήρανση του εγκεφάλου ή οι γονεϊκές συμπεριφορές.
Μ.Κουζινοπούλου
ΑΠΕ-ΜΠΕ
-
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ7 ημέρες ago
Ηλεκτρικό ρεύμα: Στο τραπέζι η ενεργοποίηση του μηχανισμού ανάκτησης εσόδων με στόχο τη στήριξη τιμολογίων
-
ΔΙΕΘΝΗ5 ημέρες ago
Κυρ. Μητσοτάκης: Η επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να μεταμορφώσει τη χώρα μας
-
ΔΙΕΘΝΗ7 ημέρες ago
Πολύνεκροι βομβαρδισμοί του Ισραήλ σε Γάζα και Λίβανο
-
ΕΛΛΑΔΑ7 ημέρες ago
Φιλοθέη: Διαρρήκτες προσπάθησαν να εισβάλουν σε σπίτι Αμερικανού διπλωμάτη
-
ΔΙΕΘΝΗ5 ημέρες ago
Γαλλία – Η τελική κατάθεση της Ζιζέλ Πελικό: Αυτή είναι δίκη δειλών, είμαι ψυχικά εξαντλημένη
-
ΔΙΕΘΝΗ7 ημέρες ago
Φον ντερ Λάιεν: Το Κίεβο μπορεί να «υπολογίζει» στην ΕΕ μετά τις «φρικτές» επιθέσεις της Ρωσίας
-
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ3 ημέρες ago
“Τραυλός Ηθοποιός – Φάλτσος Τραγουδιστής” – Ένα κωμικό μουσικό παραμύθι για μεγάλους στο Θέατρο Αθήναιον
-
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ7 ημέρες ago
Ο Τσιτσιπάς παρέμεινε στο Νο 11 του κόσμου