ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Αυτοκτονίες στην Κρήτη: Πρώτη στη λίστα και το 2024, «μύθος τα οικονομικά προβλήματα» λένε ειδικοί

Οι αυτοκτονίες στην Κρήτη βρίσκονται στο μικροσκόπιο επιστημονικών ερευνών. Τα στοιχεία είναι ανησυχητικά και κατά τη διάρκεια της χρονιάς που διανύουμε…
Η Κρήτη, τα τελευταία τουλάχιστον 25 χρόνια, βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις σε αυτοκτονίες στην Ελλάδα, τερματίζοντας συχνά πρώτη. Πρώτη σε αυτοχειρίες στη χώρα είναι μέχρι στιγμής και φέτος, σύμφωνα με τον Κυριάκο Κατσαδώρο, επιστημονικό διευθυντή του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών «Κλίμακα». Πρόσφατα, μέσα σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι αφαίρεσαν τη ζωή τους στο νησί.
«Με απασχόλησε από τότε που ήρθα εδώ», λέει στην «Καθημερινή» ο Αλέξανδρος Βγόντζας, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Κρήτης, και του Penn State University στις ΗΠΑ. Από το 2009, οπότε μετακόμισε από την Πενσιλβάνια στο Ηράκλειο, ξεκίνησε να ερευνά το θέμα των αυτοκτονιών. Σύμφωνα με δημοσίευση του ίδιου και άλλων ερευνητών στο BMC Psychiatry το 2018, από το 1999 έως το 2013, ο αριθμός αυτοκτονιών ανά 100.000 άτομα του πληθυσμού ήταν 2,4 για την Ελλάδα, και 5,2 για την Κρήτη.
Τα ποσοστά ήταν χειρότερα στον ανδρικό πληθυσμό, για τον οποίο ο μέσος όρος αυτοκτονιών στην Ελλάδα ήταν 5,3 ανά 100.000 άτομα, ενώ στην Κρήτη ο αριθμός ήταν υπερδιπλάσιος, 10,8. Η συγκεκριμένη τάση δεν φαίνεται να αλλάζει. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, τα οποία έχει δημοσιεύσει το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών «Κλίμακα», το 2021, όταν η Κρήτη είχε το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό σε αυτοκτονίες στη χώρα, σε 100.000 άτομα, τα 6,6 αφαίρεσαν τη ζωή τους. Την επόμενη χρονιά, σύμφωνα πάντα με την «Κλίμακα», τερμάτισε πρώτη, με 97 αυτοκτονίες.
Ο μύθος των οικονομικών δυσχερειών
Από το 1999 έως το 2023, στην Κρήτη πραγματοποιούνταν κατά μέσον όρο 45 αυτοκτονίες τον χρόνο – «ένας από τους υψηλότερους αριθμούς ήταν 61, και συνέβη σε εποχή ευημερίας της Ελλάδας, το 2001», τονίζει ο κ. Βγόντζας, ο οποίος είναι επιστημονικός υπεύθυνος της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Ηρακλείου, συμπληρώνοντας ότι συνήθως οι λόγοι δεν είναι οικονομικοί.
«Η εμπειρία μας δείχνει ότι οι περισσότερες αυτοκτονίες στην Κρήτη συνδέονται με την ψυχική νόσο, με σοβαρές περιπτώσεις που πολλές φορές δεν είναι διαγνωσμένες, και ακόμη κι αν είναι διαγνωσμένες, δεν ακολουθείται αυστηρή παρακολούθηση».
Το στίγμα για την ψυχική νόσο δεν υπάρχει μόνο στο Ηράκλειο, αν και τα τελευταία χρόνια στο Ηράκλειο σημειώνονται οι περισσότερες περιπτώσεις αυτοχειρίας, γεγονός που ο κ. Βγόντζας συνδέει με το ότι «η ανατολική Κρήτη στερείται αναγκαίων ψυχιατρικών υπηρεσιών», περισσότερο από τη δυτική. Παραδείγματος χάριν, η Παιδοψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ κλείνει οριστικά. Ακόμη και η κινητή μονάδα έχει χρηματοδότηση μέχρι τον Ιούλιο.
Ο Χρήστος Μόκκας, διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας του Αγίου Νικολάου και υπεύθυνος για τον νομό Λασιθίου, λέει στην «Καθημερινή» ότι στο Κέντρο υπάρχουν τρεις θέσεις ψυχιάτρων, αλλά τα τελευταία τριάμισι χρόνια είναι μόνος. Το στίγμα ήταν εντονότερο παλιά, όμως υπάρχει ακόμη. «Το βλέπεις και σε ανθρώπους μορφωμένους, έρχονται πολύ διστακτικά», τονίζει. Δύο φορές τον μήνα πηγαίνει στην Ιεράπετρα και μία φορά τον μήνα στη Σητεία. «Αλλά οι ασθενείς προτιμούν να διανύουν πολλά χιλιόμετρα για να τους συναντήσω στον Αγιο Νικόλαο, παρά να τους δει κάποιος γνωστός».
Τα πράγματα είναι καλύτερα στα Χανιά από ό,τι στο Ηράκλειο από άποψη εξοικείωσης του κόσμου με τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, σχολιάζει η επιστημονική υπεύθυνη και προϊσταμένη του Κέντρου Ψυχικής Υγείας, Αννα Γεωργουδάκη –«ίσως επειδή υπήρχε εδώ και το ψυχιατρείο μέχρι το 2005»–, όπου επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα υποστελέχωσης. «Παλαιότερα ήμασταν οκτώ, τώρα είμαστε τρεις. Ο καθένας μας έχει 700 περιστατικά, είμαστε εξουθενωμένοι», υπογραμμίζει. Στα χωριά, όμως, το ταμπού παραμένει.
«Στις κλειστές κοινωνίες, σε μικρά χωριά, θα δούμε ανθρώπους που έχουν μια διαταραχή κατευθείαν να αποκτούν το στίγμα του “τρελού του χωριού”. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι ίδιοι οι συγγενείς κρύβουν τους ανθρώπους τους στο σπίτι, για να μη βγει το πρόβλημα προς τα έξω», αναφέρει ο Μιχάλης Πρίντεζης, προϊστάμενος της Κοινωνικής Πρόνοιας του Δήμου Φαιστού.
«Η Κρήτη παρουσιάζει έναν κοινωνικό τρόπο ζωής άκρως αγωνιστικό», δηλώνει ο ανθρωπολόγος Μάικλ Χέρτσφελντ, ομότιμος καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος έχει κάνει πολυετή έρευνα στην Κρήτη, έχοντας γράψει και δύο βιβλία για το νησί. «Σε τέτοιο περιβάλλον», συνεχίζει, «ο φόβος της αποτυχίας παίζει επικίνδυνο ρόλο στην ανδρική ταυτότητα, και αυτό το φαινόμενο έχει πάρει σοβαρές διαστάσεις υπό πιέσεις που προκύπτουν από τον καταναλωτισμό». Οι Κρητικοί αισθάνονται συνέχεια την ανάγκη να επιδείξουν την αντροσύνη τους – «ένας άνδρας που δεν του αρέσει να συμπεριφέρεται έτσι, ή δεν είναι ικανός να εκδηλωθεί έτσι, θα αισθάνεται καταδικασμένος από την κοινωνία», επισημαίνει.
Η κρητική κοινωνία είναι ανοιχτή, αλλά έχει κάποιες κόκκινες γραμμές, λέει ο Αρης Τσαντηρόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. «Η ντροπή και η τιμή είναι μαζί· υπάρχει ακόμη στην Κρήτη αυτό που μεταφέρεται ως εγωισμός, το καθήκον, το αίμα», αναφέρει.
NEWSIT
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Πρόγραμμα Voucher Εργαζομένων – Ανέργων 750€ στην PRACTIKA / Γράψου εύκολα τώρα
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Καινοτόμος ανοσοθεραπεία κατά του καρκίνου του πνεύμονα, με ελληνική σφραγίδα

Μία από τις μεγαλύτερες κλινικές μελέτες, παγκόσμιας κλίμακας, που έχει πραγματοποιηθεί με ελληνική συμμετοχή, και αφορά τον καρκίνο του πνεύμονα, παρουσιάστηκε τον περασμένο μήνα στο Αμερικανικό Συνέδριο Ογκολογίας. Ταυτόχρονα τα αποτελέσματά της δημοσιεύτηκαν στο σημαντικό ιατρικό περιοδικό «The New England Journal of Medicine».
Πολλά ελληνικά κέντρα συμμετείχαν στην κλινική μελέτη, υπό τον συντονισμό του Διευθυντή της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και Μονάδας Κλινικών Μελετών του Ερρίκος Ντυνάν, Ιωάννη Μούντζιου, ο οποίος είναι ο πρώτος συγγραφέας και κεντρικός ερευνητής.
Τα ευρήματα ανοίγουν νέους θεραπευτικούς δρόμους απέναντι στον μικροκυτταρικό καρκίνο που αποτελεί μια επιθετική μορφή καρκίνου του πνεύμονα, η οποία ευθύνεται για το 15-20% των νέων διαγνώσεων στη χώρα μας και παγκόσμια.
«Μια νέα κατηγορία φαρμάκων που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας και στην οποία εστίασε η κλινική έρευνα με σημαντικό αριθμό ασθενών στο «Ερρίκος Ντυνάν» και άλλα ελληνικά κέντρα, κατέγραψε μείωση έως 40% του σχετικού κινδύνου θανάτου από τη νόσο, ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι επίσης ότι η νέα θεραπεία φάνηκε να είναι καλύτερα ανεκτή από τη χημειοθεραπεία και να μειώνει σημαντικά τα ποσοστά εμφάνισης ιδιαίτερα επιβαρυντικών συμπτωμάτων των ασθενών, όπως η δύσπνοια, ο βήχας και το θωρακικό άλγος», αναφέρεται σε ανακοίνωση του νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν».
Σημειώνεται ότι η νέα θεραπευτική μέθοδος έχει ήδη λάβει εγκρίσεις για ευρεία εφαρμογή. Ειδικότερα, τα αποτελέσματα της νέας θεραπευτικής προσέγγισης οδήγησαν στην ταχύτατη (breakthrough) έγκριση του φαρμάκου που χρησιμοποιήθηκε (της κατηγορίας φαρμάκων «T-cell engagers») στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες (Καναδάς, Βραζιλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Αυστραλία), ενώ η έγκριση του φαρμάκου στην Ευρώπη και στη χώρα μας αναμένεται εντός του 2026.
Με αφορμή και την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Πνεύμονα (1η Αυγούστου), από το Ερρίκος Ντυνάν και τον κ. Μούντζιο ανοίγει ένας ενημερωτικός κύκλος για παθολόγους – ογκολόγους και άλλες ειδικότητες σχετικά με τα αποτελέσματα της παγκόσμιας κλινικής μελέτης και της καινοτόμου ανοσοθεραπείας. «Η χώρα μας πρωτοστάτησε σε αυτή τη σημαντικότατη επιστημονική εξέλιξη. Πολλά ελληνικά κέντρα συμμετείχαν στην κλινική μελέτη, με το νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν να βρίσκεται στην πρώτη θέση παγκοσμίως σε αριθμό ένταξης ασθενών, μπροστά από φημισμένα νοσοκομεία, όπως το Memorial Cancer Center της Νέας Υόρκης και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Σαγκάης. Η διεθνής αναγνώριση του έργου μας αποδεικνύει περίτρανα τη δυναμική των ελληνικών ερευνητικών κέντρων που δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν σε δυνατότητες, υποδομή και κυρίως σε πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα σε σχέση με τα καλύτερα κέντρα του εξωτερικού και σηματοδοτεί έναν πρωταγωνιστικό ρόλο για την ελληνική ογκολογία», επισημαίνει ο κ. Μούντζιος.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Μ. Σκορδίλης: Πιθανή η εκδήλωση του φαινομένου ντόμινο μετά τον σεισμό στην Καμτσάτκα

Το «ντόμινο» φαινόμενο μετά τον ισχυρό σεισμό στην Καμτσάτκα, αναμένουν επιστήμονες, οι οποίοι τονίζουν ότι ύστερα από μια τόσο έντονη διέγερση, μπορεί να ενεργοποιηθεί και κάποιο γειτονικό ρήγμα. Όπως εξηγεί στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο καθηγητής σεισμολογίας του ΑΠΘ Μανώλης Σκορδίλης, με το ντόμινο φαινόμενο είναι πιθανό κάποιο γειτονικό ρήγμα σε αυτό που διεγέρθηκε, να είναι σε μια φάση ωριμότητας και αστάθειας, να έχει «φορτώσει» δηλαδή δυνάμεις, οπότε ο ισχυρός σεισμός να δώσει την παραμικρή ώθηση ώστε να το ενεργοποιήσει και να δώσει και αυτό ένα μεγάλο σεισμό στη συνέχεια.
«Δεν είναι κανόνας, αλλά είναι κάτι που μπορεί να γίνει σε μια περιοχή με τόσο υψηλή σεισμικότητα σαν την περιοχή αυτή που ονομάζεται και “Δακτυλίδι της φωτιάς” στον Ειρηνικό. Ανά πάσα στιγμή, μπορεί να εκδηλωθεί ισχυρός σεισμός, οπότε μετά ένα τέτοιο δυνατό γεγονός σαν το πρόσφατο, πάντα είσαι και λίγο επιφυλακτικός γιατί δεν ξέρεις πώς θα εξελιχθεί και πόσο μεγάλο μετασεισμό μπορεί να δώσει», λέει ο κ. Σκορδίλης, διευκρινίζοντας ότι μπορεί να υπάρξει ενεργοποίηση σε κάποιο άλλο σημείο του «Δακτυλιδιού».
«Και δεν είναι μόνο αυτό, όταν είναι τόσο ισχυρός ο σεισμός, επηρεάζονται και ευρύτερες περιοχές. Για παράδειγμα, το 1999, στον σεισμό των 7,6 Ρίχτερ στο Ισμίτ της Τουρκίας, είχαμε τότε πει ότι πιθανόν να επηρεάσει ευρύτερες περιοχές και τον ελληνικό χώρο. Και κάτι τέτοιο φάνηκε ότι συνέβη γιατί και την επόμενη μέρα είχαμε 2 σεισμούς πάνω από 5 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ στο βόρειο Αιγαίο αλλά και λίγο αργότερα, στις 7 Σεπτέμβρη, είχαμε τον μεγάλο σεισμό στην Πάρνηθα. Οπότε δεν αποκλείεται να έχουμε τέτοιου είδους επηρεασμούς από έναν τόσο ισχυρό σεισμό”.
Αναφερόμενος στην Καμτσάκα, τονίζει ότι έχει δώσει πολλούς σεισμούς πάνω από 8 Ρίχτερ, με αποκορύφωμα αυτόν που είχε γίνει στις 4 Νοέμβριου του 1952 και είχε μέγεθος 9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και ήταν ο μεγαλύτερος που έχει γίνει στην περιοχή. Όσο για το τι «αφήνουν» πίσω τους τέτοιοι μεγάλοι σε μέγεθος σεισμοί, ο καθηγητής σεισμολογίας λέει ότι αν δεν συνοδευτούν από κάποιο ισχυρό τσουνάμι- κάτι που δεν έγινε στην Καμτσάκα-, φέρνουν μια μακροχρόνια σεισμική ακολουθία. «Φυσικά, όταν είναι τόσο μεγάλοι οι σεισμοί, κανείς δεν ξέρει πόσος θα είναι ο μεγαλύτερος μετασεισμός που θα εκδηλωθεί, πού θα εκδηλωθεί και πότε. Κι αυτό γιατί όταν διεγερθεί μια ζώνη μήκους περίπου 400 χιλιομέτρων, οπουδήποτε θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί ένας άλλος μεγάλος σεισμός, υπό την προϋπόθεση ότι στην περιοχή εκείνη θα είχαν εκδηλωθεί αυξημένες τάσεις».
Μιλώντας για την εικόνα που θα παρουσιάζει ο πυθμένας μετά τον σεισμό, που είχε εστιακό βάθος περίπου 20 χιλιομέτρων κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας, τονίζει ότι αλλάζει η γεωμορφολογία του. «Ωστόσο», προσθέτει, «απ’ ό,τι φαίνεται, η μετακίνηση που έγινε στον πυθμένα δεν ήταν τόσο μεγάλη, γιατί, αντίθετα, το τσουνάμι θα ήταν πολύ ψηλό».
Περισσότερες πληροφορίες για την εικόνα του πυθμένα θα δοθούν μετά τη χαρτογράφηση που θα γίνει τους προσεχείς μήνες και θα δείχνουν και την παραμόρφωσή του. Όσο για το «Δακτυλίδι της Φωτιάς», όπως ονομάζεται η περιοχή όπου σημειώθηκε ο ισχυρός σεισμός, ο κ. Σκορδίλης εξηγεί ότι έχει σχήμα πετάλου, περικλείει όλον τον Ειρηνικό Ωκεανό και κατά μήκος του γίνονται οι συγκρούσεις ανάμεσα σε πλάκες.
«Δηλαδή, η πλάκα του Ειρηνικού συγκρούεται προς στα δυτικά με την Ευρασιατική, στην περιοχή που έγινε ο σεισμός είναι η πλάκα της Οχοτσκικής που είναι ένα κομμάτι, μια μικρή πλάκα που συνδέεται και με την πλάκα της Βόρειας Αμερικής. Προς τα ανατολικά είναι η πλάκα της Βόρειας Αμερικής και γενικότερα, όλο αυτό το τόξο είναι πολύ ενεργό. Μιλάμε για την πλέον ενεργή σεισμικά περιοχή του πλανήτη με έντονη ηφαιστειότητα αφού υπάρχει σύγκρουση λιθοσφαιρικών πλακών».
Νατάσα Καραθάνου
ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ EPA/GEOPHYSICAL SURVEY OF THE RUSSIAN ACADEMY OF SCIENCES
ΑΠΕ-ΜΠΕ
-
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ4 ημέρες ago
Απώλεια ακίνητης περιουσίας μέσω πλειστηριασμών και η εκ νέου ανάκτηση των απολεσθέντων ακινήτων.
-
ΕΛΛΑΔΑ3 ημέρες ago
Ασφάλεια στην ακτή για να είσαι ήσυχος.
-
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ5 ημέρες ago
Δίχως χρεώσεις από σήμερα οι αναλήψεις στα ΑΤΜ ελληνικών τραπεζών
-
ΔΙΕΘΝΗ4 ημέρες ago
Ο Ντ.Τραμπ αναστέλλει για άλλες 90 ημέρες την επιβολή δασμών στις εισαγωγές από την Κίνα
-
ΕΛΛΑΔΑ3 ημέρες ago
Οριοθετήθηκε η πυρκαγιά στα Μέγαρα – Παραμένουν τα μέτωπα σε Αχαΐα, Πρέβεζα, Χίο, Ζάκυνθο – 15 πυροσβέστες τραυματίστηκαν
-
ΕΠΙΣΤΗΜΗ3 ημέρες ago
Πρόγραμμα Voucher Εργαζομένων – Ανέργων 750€ στην PRACTIKA / Γράψου εύκολα τώρα