Τα ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ και ηλεκτρονικών τσιγάρων μεταξύ των παιδιών ηλικίας 11 με 15 ετών είναι «ανησυχητικά», σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ευρώπη, η οποία προτείνει τη λήψη μέτρων δημόσιας υγείας προκειμένου να περιοριστεί η πρόσβαση σε αλκοολούχα ποτά.

«Η γενικευμένη χρήση βλαπτικών ουσιών από τα παιδιά σε πολλές χώρες στην ευρωπαϊκή περιφέρεια – και πέρα από αυτή-αποτελεί σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία», τόνισε ο περιφερειακός διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη Χανς Κλούγκε.

Ο ίδιος ζήτησε να αυξηθούν οι φόροι, να περιοριστούν τα σημεία πώλησης και οι διαφημίσεις και να απαγορευθούν οι αρωματικοί παράγοντες στα ηλεκτρονικά τσιγάρα ώστε να αντικρουστεί αυτή η τάση.

Έπειτα από χρόνια που παρατηρούνταν μείωση της κατανάλωσης ψυχοδραστικών ουσιών, «κάποια δεδομένα δείχνουν ότι η πανδημία covid-19 οδήγησε σε νέα αύξηση της κατανάλωσης», αποκαλύπτει η έκθεση, για την οποία συγκεντρώθηκαν στοιχεία από 280.000 νέους στην Ευρώπη, την κεντρική Ασία και τον Καναδά.

Οι καραντίνες άλλαξαν τις συνήθειες των παιδιών ηλικίας 11 με 15 ετών, τα οποία είχαν μεγαλύτερη έκθεση στο διαδίκτυο και τις διαφημίσεις εκεί.

Επιπτώσεις με μεγάλο κόστος

«Η υιοθέτηση επικίνδυνων συμπεριφορών κατά την εφηβεία μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά στην ενήλικη ζωή, καθώς η κατανάλωση ψυχοδραστικών ουσιών σε μικρή ηλικία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εθισμού», υπογράμμισε ο Κλούγκε.

«Οι επιπτώσεις έχουν μεγάλο κόστος τόσο για εκείνους όσο και για την κοινωνία», εξήγησε.

Η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων αυξήθηκε σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με την έκθεση, και η τάση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη στους εφήβους.

Τα καλά νέα ωστόσο είναι ότι μειώνεται το κάπνισμα: το 13% των παιδιών 11 με 15 ετών κάπνιζαν το 2022, δύο μονάδες λιγότερες σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια. Ωστόσο πολλά από αυτά έχουν στραφεί στο ηλεκτρονικό τσιγάρο.

Περίπου το 32% των νέων ηλικίας 15 ετών έχει ήδη καπνίσει ηλεκτρονικό τσιγάρο και το 20% στη διάρκεια των προηγούμενων 30 ημερών.

Η έρευνα αυτή, με την ονομασία Health Behaviour in school-aged children (HBSC), πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια υπό την αιγίδα του ΠΟΥ Ευρώπης, ο οποίος καλύπτει 53 χώρες ως την κεντρική Ασία, και εξετάζει διάφορες πτυχές της υγείας των μαθητών 11, 13 και 15 ετών.

Το αλκοόλ είναι η ουσία που καταναλώνεται πιο συχνά από τους εφήβους, με το 57% των νέων 15 ετών να έχουν πιει τουλάχιστον μία φορά και σχεδόν τέσσερις στους δέκα να έχουν καταναλώσει αλκοόλ τις προηγούμενες 30 ημέρες.

Εξάλλου περίπου ένας έφηβος στους 10 (το 9%) έχει μεθύσει πολύ στη διάρκεια της ζωής του. Περίπου το 5% είχε μεθύσει ήδη από την ηλικία των 13 ετών όπως και το 20% των 15χρονων.

«Αυτό καταδεικνύει μια τάση κλιμάκωσης στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μεταξύ των νέων», κατήγγειλε ο ΠΟΥ Ευρώπης.

«Τα αποτελέσματα αυτά υπογραμμίζουν σε ποιο βαθμό το αλκοόλ είναι διαθέσιμο και έχει κανονικοποιηθεί και δείχνει ότι είναι επείγον να λάβουμε καλύτερα πολιτικά μέτρα για να προστατεύουμε τα παιδιά και τους νέους», επέμεινε ο οργανισμός.

Άλλη πηγή ανησυχίας είναι ότι τα κορίτσια πίνουν πολύ περισσότερο από πριν. Το 40% των κοριτσιών ηλικίας 15 ετών δήλωσε ότι έχει καταναλώσει αλκοόλ στη διάρκεια των 30 τελευταίων ημερών, έναντι του 38% πριν τέσσερα χρόνια, ενώ στα αγόρια η τάση είναι αντίθετη.

Η κατανάλωση κάνναβης επίσης μειώθηκε ελαφρά: το ποσοστό των εφήβων 15 ετών που έχει ήδη δοκιμάσει μειώθηκε κατά τέσσερις μονάδες σε τέσσερα χρόνια, πέφτοντας στο 12%.

ΕΜ

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Σε ένα από τα κτίρια του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», φροντιστές ατόμων με αυτισμό και ψυχικές νόσους μυούνται στα μυστικά της εκπαίδευσης των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης για να τα μεταδώσουν και εκείνοι με τη σειρά τους, στους ανθρώπους που υποστηρίζουν. Φροντιστές και ωφελούμενοι συμμετέχουν σε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα, που έχει ως στόχο να δώσει επαγγελματική διέξοδο στους ανθρώπους με αναπηρία σε έναν τομέα ραγδαία αναπτυσσόμενο.

Το καινοτόμο πρότζεκτ «ΑμεΑ Πρωτοπόροι στην Τεχνητή Νοημοσύνη» υλοποιεί ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός «Science for You» (SciFY) σε συνεργασία με φορείς υποστήριξης ανθρώπων με αναπηρία. Το έργο αφορά στην εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία, ώστε να μπορούν να εργαστούν στον τομέα εκπαίδευσης συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.

Βασικό βήμα στην ανάπτυξη των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί η εκπαίδευσή τους και ένας από τους πιο συχνούς τρόπους είναι το supervised learning, όπου ένας άνθρωπος βοηθάει ένα σύστημα να μάθει να χειρίζεται και να κατηγοριοποιεί δεδομένα. Η εργασία αυτή λέγεται επισημείωση (annotation) και απαιτεί να χαρακτηρίζουμε τα δεδομένα βάζοντάς τους μια ετικέτα. Με την «έκρηξη» της τεχνητής νοημοσύνης υπάρχει ολοένα αυξανόμενη ανάγκη για ανθρώπους που θα κάνουν επισημειώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις πρόκειται για μια δουλειά που γίνεται εξ αποστάσεως και είναι μοναχική, επαναλαμβανόμενη και αρκετά προσεκτική, και η ομάδα του SciFY σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να είναι ελκυστική για άτομα με κάποιες μορφές αναπηρίας.

«Επί της ουσίας η προσπάθειά μας είναι να δούμε εάν είναι εφικτό να αξιοποιηθούν άτομα με αναπηρία στην επισημείωση και σε ποια είδη επισημείωσης, έναντι των νευροτυπικών ανθρώπων. Αυτό που εξετάζουμε έχει και μια ρηξικέλευθη πιλοτική διάσταση. Αν όντως αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να αποδώσουν σε τέτοιες εργασίες, ανοίγει μια εργασιακή διέξοδος, η οποία από ό,τι φαίνεται θα βαίνει αυξανόμενη», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιώργος Γιαννακόπουλος, ερευνητής του Δημόκριτου και συνιδρυτής της SciFY.

Όπως διευκρινίζει, «το εύρος των ατόμων με αναπηρία είναι τεράστιο και εδώ έχουμε συγκεκριμένα υποσύνολα. Ξεκινήσαμε με κάποιες συνεργασίες διερευνητικά και ακόμα και αν δούμε ότι είναι δύσκολη η απασχόλησή τους στο αντικείμενο αυτό, επ’ ουδενί δεν μας κλείνει το δρόμο, αντιθέτως χτίζει μια υποδομή για να πάμε σε επόμενο βήμα μελλοντικά».

Άλλη μια σημαντική πτυχή του συγκεκριμένου προγράμματος, είναι η εκπροσώπηση ατόμων με αναπηρία στην τεχνητή νοημοσύνη με σκοπό την άρση της μεροληψίας των συστημάτων. «Αυτή η εργασία συμπερίληψης στους επισημειωτές συγκεκριμένων ομάδων που δεν εκπροσωπούνται, βοηθάει στην καταπολέμηση της μεροληψίας της τεχνητής νοημοσύνης. Αν οι επισημειωτές μας είναι οι νευροτυπικοί άνθρωποι, τότε τα άτομα με αναπηρία δεν έχουν φωνή στα συστήματα που θα τους εξυπηρετήσουν. Άρα για εμάς είναι πάρα πολύ σημαντικό να αλλάξει και αυτό και να έχουν τα άτομα με αναπηρία φωνή στα συστήματα, στην έρευνα και στην κοινωνία ευρύτερα», επισημαίνει ο Γιώργος Γιαννακόπουλος.

Οι τρεις φάσεις του προγράμματος

Το πρότζεκτ «ΑμεΑ Πρωτοπόροι στην Τεχνητή Νοημοσύνη» περιλαμβάνει τρεις φάσεις, την εκπαίδευση των φροντιστών των ΑΜΕΑ επάνω στο αντικείμενο της επισημείωσης, την εκπαίδευση των ίδιων των ΑΜΕΑ από τους φροντιστές τους και πάλι στο αντικείμενο αυτό και τέλος, την υλοποίηση ενός έργου επισημείωσης σε πραγματικές συνθήκες σε συνεργασία με το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.

Στην πρώτη φάση που ήδη ολοκληρώθηκε, επαγγελματίες από το «Κέντρο Παιδιού και Εφήβου», την «Έγκαιρη Παρέμβαση» και την «Πανελλαδική Ένωση για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελματική Επανένταξη» (ΠΕΨΑΕΕ) ενημερώθηκαν κατά τη διάρκεια συναντήσεων για τη διαδικασία της επισημείωσης.

Εκκινώντας από την εισαγωγή στην τεχνητή νοημοσύνη και φτάνοντας μέχρι την υλοποίηση ενός υποθετικού έργου εκπαίδευσης συστημάτων για πελάτες, οι εκπαιδευτές της SciFY μύησαν τους φροντιστές στον κόσμο της επισημείωσης, με βάση πραγματικές ανάγκες που ανακύπτουν στον «Δημόκριτο».

«Πρέπει να δούμε ποιο υποσύνολο επισημείωσης θα ταίριαζε σε συγκεκριμένες ομάδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά», εξηγεί ο εκπαιδευτής, ερευνητής και μέλος της SciFY, Άρης Κοσμόπουλος.

Σε μία από τις ενέργειες που κλήθηκαν να υλοποιήσουν ως παράδειγμα οι φροντιστές ήταν να επιλέξουν μεταξύ δύο κειμένων για κάποια λήμματα λεξιλογίου με κριτήριο ποια από τις δύο περιγραφές ήταν καλύτερα κατανοητή. Οι οδηγίες ήταν σαφείς: να κρίνουν με βάση τον δικό τους τρόπο σκέψης και στη συνέχεια να απαντήσουν για το εάν το κείμενο που επέλεξαν, περιείχε πιο απλές λέξεις ή προτάσεις σε σχέση με το άλλο. Μαθαίνοντας από πολλά τέτοια παραδείγματα, το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης στη συνέχεια, θα αναπαράγει το καλύτερα κατανοητό κείμενο. Αυτή η διαδικασία της επισημείωσης έγινε, επίσης, για ηχητικά αρχεία και για εικόνες.

Σημαντική ήταν η ανταλλαγή απόψεων κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης των φροντιστών σχετικά με τις ευκαιρίες που ανοίγονται για τα άτομα με αυτισμό και ψυχικές νόσους στον τομέα αυτό, αλλά και πώς μπορεί να διαμορφωθεί η διαδικασία καλύτερα για να τους είναι πιο κατανοητή.

Ο Γιώργος Ράφτης, φροντιστής στην ΑΜΚΕ «Έγκαιρη Παρέμβαση» που υποστηρίζει ανθρώπους σε όλο το φάσμα του αυτισμού στην αυτόνομη διαβίωσή τους, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού δεν έχουν ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης, είτε γιατί δεν έχουν δεξιότητες είτε γιατί δεν υπήρχε συμπερίληψή τους στην Ελλάδα». Η απόφαση συμμετοχής του φορέα στο πρόγραμμα ήταν «γιατί θέλουμε να δούμε πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορέσει να είναι ωφέλιμη για άτομα στο φάσμα του αυτισμού και αν τελικά θα μπορέσουν να εργαστούν σε κλάδους της τεχνητής νοημοσύνης. Το φάσμα είναι πολύ μεγάλο, ο κάθε ωφελούμενος έχει διαφορετικές ανάγκες και ικανότητες, αλλά τελικά όλο αυτό έχει να κάνει με τη συμπερίληψη που στην Ελλάδα είναι σε αρχικό στάδιο. Θέλουμε όσο το δυνατόν περισσότεροι ωφελούμενοι να έχουν ανοιχτές πόρτες στην αγορά εργασίας».

Λίγο νωρίτερα ο κ. Ράφτης έθετε στους εκπαιδευτές πρακτικούς προβληματισμούς για την έκταση των κειμένων που θα μπορούσαν να διαβάσουν οι ωφελούμενοι, προτρέποντάς τους να δώσουν έμφαση σε ηχητικά αρχεία και εικόνες. Επίσης, διευκρίνιζε για τη θεματολογία ότι «θα βρουν πολύ πιο ενδιαφέροντα θέματα σχετικά με επαγγέλματα, μουσική, ταινίες, μαγειρική και ό,τι άλλο αφορά στην καθημερινή τους ζωή». «Θα δούμε αν μπορούμε να αλλάξουμε κάποιες εργασίες για να γίνουν πιο εύκολες. Επίσης, πρέπει να δούμε τι τους φαίνεται ενδιαφέρον στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος και τι όχι», σχολίασε ο εκπαιδευτής, Άρης Κοσμόπουλος.

Η Κατερίνα Καράβα και η Βαρβάρα Παντελαίου, σύμβουλοι απασχόλησης στην ΠΕΨΑΕ, που ειδικεύεται σε ψυχικές νόσους, κάνουν λόγο για ένα «καινοτόμο πρόγραμμα και για τους ωφελούμενους και για εμάς». «Η τεχνητή νοημοσύνη έχει κατακλύσει τον τρόπο ζωής μας, γι’ αυτό επιλέξαμε να εμπλακούμε σε αυτό το πρόγραμμα. Βλέπουμε προοπτική», αναφέρει η κ. Καράβα. «Καθώς το πρόγραμμα είναι πιλοτικό, θα κινηθούμε και εμείς διερευνητικά για το ποιοι ωφελούμενοι μπορούν να εμπλακούν», τονίζει η κ. Παντελαίου.

«Πέρα από το ότι προσφέρεις μια υπηρεσία, υπάρχει και ένα ηθικό κομμάτι που έχει να κάνει με την ποιότητα ζωής των ανθρώπων με αναπηρία στην Ελλάδα και το πώς εσύ ως εταιρεία που προσλαμβάνεις έναν επισημειωτή στο φάσμα του αυτισμού τού δίνεις την ευκαιρία να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του, την αυτοπεποίθησή του, του δίνεις ένα θετικό κοινωνικό ρόλο και αυτό είναι πολύ σημαντικό για την καλή ψυχική υγεία του», παρατηρεί η Πολυξένη Κουραστή, από το Κέντρο Παιδιού και Εφήβου, που ασχολείται με την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας κυρίως σε άτομα με αυτισμό.

Απώτερος στόχος της SciFY είναι η δημιουργία μιας κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης από επισημειωτές με αναπηρία που θα παρέχουν αυτή την υπηρεσία, με τη συμμετοχή και των φορέων υποστήριξής τους. «Είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί μια ηθική δομή, που θα τους υποστηρίζει και με συμβουλευτική για τα εργασιακά τους δικαιώματα. Σημειώνεται ότι δεν έχουν θεσμοθετηθεί τα εργασιακά δικαιώματα του επισημειωτή σε διεθνές επίπεδο και υπάρχουν πολλά ζητήματα που οι ερευνητές έχουν εντοπίσει. Στην πράξη, λοιπόν, θέλουμε αυτοί οι άνθρωποι να έχουν διέξοδο εργασιακή με όρους φιλικούς για τους ίδιους και με δυνατότητα αξιοπρεπούς και βιώσιμης αμοιβής», τονίζει ο Γιώργος Γιαννακόπουλος.

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα υλοποιείται με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και της εταιρείας MYTILINEOS.

Μαρία Κουζινοπούλου

*Φωτογραφία από την εκπαίδευση των φροντιστών. Διακρίνονται οι εκπαιδευτές, Γιώργος Γιαννακόπουλος (αριστερά) και Άρης Κοσμόπουλος (δεξιά)

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Οι αυτοκτονίες στην Κρήτη βρίσκονται στο μικροσκόπιο επιστημονικών ερευνών. Τα στοιχεία είναι ανησυχητικά και κατά τη διάρκεια της χρονιάς που διανύουμε…

Η Κρήτη, τα τελευταία τουλάχιστον 25 χρόνια, βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις σε αυτοκτονίες στην Ελλάδα, τερματίζοντας συχνά πρώτη. Πρώτη σε αυτοχειρίες στη χώρα είναι μέχρι στιγμής και φέτος, σύμφωνα με τον Κυριάκο Κατσαδώρο, επιστημονικό διευθυντή του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών «Κλίμακα». Πρόσφατα, μέσα σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι αφαίρεσαν τη ζωή τους στο νησί.

«Με απασχόλησε από τότε που ήρθα εδώ», λέει στην «Καθημερινή» ο Αλέξανδρος Βγόντζας, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Κρήτης, και του Penn State University στις ΗΠΑ. Από το 2009, οπότε μετακόμισε από την Πενσιλβάνια στο Ηράκλειο, ξεκίνησε να ερευνά το θέμα των αυτοκτονιών. Σύμφωνα με δημοσίευση του ίδιου και άλλων ερευνητών στο BMC Psychiatry το 2018, από το 1999 έως το 2013, ο αριθμός αυτοκτονιών ανά 100.000 άτομα του πληθυσμού ήταν 2,4 για την Ελλάδα, και 5,2 για την Κρήτη. 

Τα ποσοστά ήταν χειρότερα στον ανδρικό πληθυσμό, για τον οποίο ο μέσος όρος αυτοκτονιών στην Ελλάδα ήταν 5,3 ανά 100.000 άτομα, ενώ στην Κρήτη ο αριθμός ήταν υπερδιπλάσιος, 10,8. Η συγκεκριμένη τάση δεν φαίνεται να αλλάζει. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, τα οποία έχει δημοσιεύσει το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών «Κλίμακα», το 2021, όταν η Κρήτη είχε το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό σε αυτοκτονίες στη χώρα, σε 100.000 άτομα, τα 6,6 αφαίρεσαν τη ζωή τους. Την επόμενη χρονιά, σύμφωνα πάντα με την «Κλίμακα», τερμάτισε πρώτη, με 97 αυτοκτονίες.

Ο μύθος των οικονομικών δυσχερειών

Από το 1999 έως το 2023, στην Κρήτη πραγματοποιούνταν κατά μέσον όρο 45 αυτοκτονίες τον χρόνο – «ένας από τους υψηλότερους αριθμούς ήταν 61, και συνέβη σε εποχή ευημερίας της Ελλάδας, το 2001», τονίζει ο κ. Βγόντζας, ο οποίος είναι επιστημονικός υπεύθυνος της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Ηρακλείου, συμπληρώνοντας ότι συνήθως οι λόγοι δεν είναι οικονομικοί.

«Η εμπειρία μας δείχνει ότι οι περισσότερες αυτοκτονίες στην Κρήτη συνδέονται με την ψυχική νόσο, με σοβαρές περιπτώσεις που πολλές φορές δεν είναι διαγνωσμένες, και ακόμη κι αν είναι διαγνωσμένες, δεν ακολουθείται αυστηρή παρακολούθηση».

Το στίγμα για την ψυχική νόσο δεν υπάρχει μόνο στο Ηράκλειο, αν και τα τελευταία χρόνια στο Ηράκλειο σημειώνονται οι περισσότερες περιπτώσεις αυτοχειρίας, γεγονός που ο κ. Βγόντζας συνδέει με το ότι «η ανατολική Κρήτη στερείται αναγκαίων ψυχιατρικών υπηρεσιών», περισσότερο από τη δυτική. Παραδείγματος χάριν, η Παιδοψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ κλείνει οριστικά. Ακόμη και η κινητή μονάδα έχει χρηματοδότηση μέχρι τον Ιούλιο.

Ο Χρήστος Μόκκας, διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας του Αγίου Νικολάου και υπεύθυνος για τον νομό Λασιθίου, λέει στην «Καθημερινή» ότι στο Κέντρο υπάρχουν τρεις θέσεις ψυχιάτρων, αλλά τα τελευταία τριάμισι χρόνια είναι μόνος. Το στίγμα ήταν εντονότερο παλιά, όμως υπάρχει ακόμη. «Το βλέπεις και σε ανθρώπους μορφωμένους, έρχονται πολύ διστακτικά», τονίζει. Δύο φορές τον μήνα πηγαίνει στην Ιεράπετρα και μία φορά τον μήνα στη Σητεία. «Αλλά οι ασθενείς προτιμούν να διανύουν πολλά χιλιόμετρα για να τους συναντήσω στον Αγιο Νικόλαο, παρά να τους δει κάποιος γνωστός».

Τα πράγματα είναι καλύτερα στα Χανιά από ό,τι στο Ηράκλειο από άποψη εξοικείωσης του κόσμου με τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, σχολιάζει η επιστημονική υπεύθυνη και προϊσταμένη του Κέντρου Ψυχικής Υγείας, Αννα Γεωργουδάκη –«ίσως επειδή υπήρχε εδώ και το ψυχιατρείο μέχρι το 2005»–, όπου επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα υποστελέχωσης. «Παλαιότερα ήμασταν οκτώ, τώρα είμαστε τρεις. Ο καθένας μας έχει 700 περιστατικά, είμαστε εξουθενωμένοι», υπογραμμίζει. Στα χωριά, όμως, το ταμπού παραμένει.

«Στις κλειστές κοινωνίες, σε μικρά χωριά, θα δούμε ανθρώπους που έχουν μια διαταραχή κατευθείαν να αποκτούν το στίγμα του “τρελού του χωριού”. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι ίδιοι οι συγγενείς κρύβουν τους ανθρώπους τους στο σπίτι, για να μη βγει το πρόβλημα προς τα έξω», αναφέρει ο Μιχάλης Πρίντεζης, προϊστάμενος της Κοινωνικής Πρόνοιας του Δήμου Φαιστού.

«Η Κρήτη παρουσιάζει έναν κοινωνικό τρόπο ζωής άκρως αγωνιστικό», δηλώνει ο ανθρωπολόγος Μάικλ Χέρτσφελντ, ομότιμος καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος έχει κάνει πολυετή έρευνα στην Κρήτη, έχοντας γράψει και δύο βιβλία για το νησί. «Σε τέτοιο περιβάλλον», συνεχίζει, «ο φόβος της αποτυχίας παίζει επικίνδυνο ρόλο στην ανδρική ταυτότητα, και αυτό το φαινόμενο έχει πάρει σοβαρές διαστάσεις υπό πιέσεις που προκύπτουν από τον καταναλωτισμό». Οι Κρητικοί αισθάνονται συνέχεια την ανάγκη να επιδείξουν την αντροσύνη τους – «ένας άνδρας που δεν του αρέσει να συμπεριφέρεται έτσι, ή δεν είναι ικανός να εκδηλωθεί έτσι, θα αισθάνεται καταδικασμένος από την κοινωνία», επισημαίνει.

Η κρητική κοινωνία είναι ανοιχτή, αλλά έχει κάποιες κόκκινες γραμμές, λέει ο Αρης Τσαντηρόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. «Η ντροπή και η τιμή είναι μαζί· υπάρχει ακόμη στην Κρήτη αυτό που μεταφέρεται ως εγωισμός, το καθήκον, το αίμα», αναφέρει. 

NEWSIT