Η κυκλική οικονομία βασίζεται στο σχεδιασμό των βιώσιμων προϊόντων.

Στην εποχή μας, πολλά προϊόντα παθαίνουν βλάβη υπερβολικά γρήγορα, ενώ δεν μπορούν και εύκολα να επαναχρησιμοποιηθούν, να επισκευαστούν ή να ανακυκλωθούν, ενώ αρκετά άλλαπροορίζονται μόνο για μία χρήση. Ορισμένες πρωτοβουλίες και νομοθεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) καλύπτουν ήδη, σε ορισμένο βαθμό, πτυχές βιωσιμότητας των προϊόντων, σε υποχρεωτική ή προαιρετική βάση. Ειδικότερα, η οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό ρυθμίζει με επιτυχία την ενεργειακή απόδοση και ορισμένα χαρακτηριστικά κυκλικότητας των συνδεόμενων με την ενέργεια προϊόντων.

Η ΕΕ, στο πλαίσιο της νομοθετικής πρωτοβουλίας και κατά περίπτωση, μέσω συμπληρωματικών νομοθετικών προτάσεων, θα εξετάσει τη θέσπιση αρχών βιωσιμότητας και άλλων κατάλληλων τρόπων ρύθμισης των ακόλουθων πτυχών:

– βελτίωση της αντοχής, της δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης, της δυνατότητας αναβάθμισης και της δυνατότητας επισκευής, εξέταση της παρουσίας επικίνδυνων χημικών ουσιών στα προϊόντα και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και της αποδοτικής χρήσης των πόρων

– αύξηση του ανακυκλωμένου περιεχομένου στα προϊόντα, με παράλληλη διασφάλιση των επιδόσεων και της ασφάλειάς τους

– δυνατότητα ανακατασκευής και υψηλής ποιότητας ανακύκλωσης

– μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και του περιβαλλοντικού αποτυπώματος

– περιορισμός των προϊόντων μίας χρήσης και αντιμετώπιση της πρόωρης απαξίωσης

– επιβολή απαγόρευσης στην καταστροφή αδιάθετων αγαθών διαρκείας

– ενθάρρυνση του μοντέλου «προϊόν ως υπηρεσία» ή άλλων μοντέλων στα οποία οι παραγωγοί διατηρούν την κυριότητα του προϊόντος ή την ευθύνη για τις επιδόσεις του κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του

– κινητοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η ψηφιοποίηση των πληροφοριών σχετικά με τα προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων λύσεων όπως τα ψηφιακά διαβατήρια, η επισήμανση και τα υδατοσήματα

– επιβράβευση προϊόντων με βάση τις διαφορετικές επιδόσεις βιωσιμότητάς τους, μεταξύ άλλων με σύνδεση των υψηλών επιπέδων επιδόσεων με τα κίνητρα.

Εν ολίγοις, τα νέα παραγόμενα προϊόντα οφείλουν να έχουν τουλάχιστον την ωφέλιμη διάρκεια ζωής, να είναι φιλικά προς το περιβάλλον, να μην είναι ρυπογόνα και, κατά την απόσυρση τους,να μπορούν να ανακυκλωθούν στο σύνολο τους.

Πράσινη μετάβαση

Η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος αποτελούν απειλή για όλο τον κόσμο. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης, η οποία θα μετασχηματίσει την Ένωση σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει ως στόχο να καταστήσει την Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, να τονώσει την οικονομία μέσω της πράσινης τεχνολογίας, να δημιουργήσει βιώσιμη βιομηχανία και βιώσιμες μεταφορές και να μειώσει τη ρύπανση. Η μετατροπή των κλιματικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων σε ευκαιρίες θα καταστήσει τη μετάβαση δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς για όλους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βοηθά τα κράτη μέλη της ΕΕ να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις που στηρίζουν την πράσινη μετάβαση και συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Συμβάλλει επίσης στον σχεδιασμό των αναγκαίων διαδικασιών στις κεντρικές και τοπικές διοικήσεις και στη δημιουργία των δομών συντονισμού που απαιτούνται για την εφαρμογή των πράσινων πολιτικών.

Στήριξη των επενδύσεων καθαρής ενέργειας στην Ελλάδα

Αντανακλώντας την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ως στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης της Ευρώπης και τη σημασία της επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) συμβάλλει στην ενσωμάτωση της δράσης για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Για το σκοπό αυτό, τα μέτρα που υποστηρίζονται από το ΤΑΠ θα πρέπει να συμβάλλουν στην πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας. Τα κράτη μέλη έχουν προωθήσει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και ικανότητες, μεταξύ άλλων στους τομείς της βιώσιμης κινητικότητας, της ενεργειακής απόδοσης, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της κυκλικής οικονομίας και της βιοποικιλότητας.

Πέραν της γενικής απαίτησης να συμβάλει στον πυλώνα της πράσινης μετάβασης, κάθε κράτος μέλος πρέπει να αφιερώσει τουλάχιστον το 37% του συνολικού κονδυλίου του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας σε μέτρα που συμβάλλουν στους κλιματικούς στόχους.

Το 2021 η ελληνική κυβέρνηση υπέβαλε και εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση αίτηση υλοποίησης έργων 4,2 GW μέχρι το 2025 μέσω χερσαίων αιολικών και ηλιακών εγκαταστάσεων, καταβάλλοντας κρατικές ενισχύσεις ύψους 2,2 δις Ευρώ. Το σχέδιο αυτό εγκρίθηκε προκειμένου να πετύχει η χώρα μας, το στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.   

Παρ’όλ’αυτα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας λόγω γεωγραφικής θέσης θα ήταν θεμιτό, εκτός των αιολικών και ηλιακών εγκαταστάσεων, να αναπτυχτούν και οι Θαλάσσιες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΘΑΠΕ) όπως η υπεράκτια αιολική ενέργεια και η ενέργεια των ωκεανών ή ωκεάνια-γαλάζια ενέργεια (με υποκατηγορίες όπως η κυματική, η παλιρροϊκή οι οποίες προέρχονται από τα κύματα και τα θαλάσσια ρεύματα)

Πολύ σύντομα η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προχωρήσει σε περαιτέρω παραγωγή ενέργειας μέσω Υδρογόνου

Το υδρογόνο μπορεί να παραχθεί από και να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια με σχετικά υψηλές αποδόσεις και παράλληλα μπορεί να αποθηκευτεί σε αέρια, υγρή μορφή ή με τη μορφή υδριδίων μετάλλων.

Σύμφωνα με έρευνες, ένα σημαντικό μέρος του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ θα μπορούσε να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 2050, εκ των οποίων το υδρογόνο θα μπορούσε να καλύπτει το 20%, ειδικότερα το 20-50% της ενεργειακής ζήτησης στον τομέα των μεταφορών και το 5-20% στον βιομηχανικό τομέα.

Η οικονομία του ανανεώσιμου υδρογόνου θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, σε αντίθεση με την οικονομία που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα.

Χρησιμοποιείται κυρίως ως πρώτη ύλη σε βιομηχανικές διεργασίες αλλά και ως καύσιμο διαστημικών πυραύλων.

Χάρη στις ιδιότητές του, το υδρογόνο έχει τα εξής οφέλη:

• η ενεργειακή του χρήση δεν προκαλεί εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (το νερό είναι το μόνο υποπροϊόν της όλης διαδικασίας)

• μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή άλλων αερίων, όπως είναι τα υγρά καύσιμα

• οι υπάρχουσες υποδομές (για την παροχή και μεταφορά αερίου) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το υδρογόνο

• έχει υψηλότερη ενεργειακή πυκνότητα από τις μπαταρίες με αποτέλεσμα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μεταφορές μεγάλων αποστάσεων και βαρέων εμπορευμάτων.

Όπως έχουμε αντιληφθεί, το θέμα του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας ήρθε για να μείνει. Όσο η ενέργεια παραμένει σε υψηλά επίπεδα τόσο θα συμπαρασύρει το γενικότερο κόστος . Η άμεση λύση του ενεργειακού δεν είναι εφικτή όπως και η ενεργειακή απεξάρτηση. Όπως μας έχει δείξει η ιστορία όταν οι τιμές αυξάνονται, πολύ δύσκολα μειώνονται στα αρχικά τους επίπεδα. Το καλοκαίρι είναι εδώ αλλά ο χειμώνας δεν αργεί. Η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει μέτρα προκειμένου να θωρακίσει την οικονομία της. Οι αυξήσεις δεν έχουν υποχωρήσει σε σχέση με την εποχή και τα βοηθητικά μέτρα-επιδόματα τύπου «pass», είναι κατασταλτικά. Θα πρέπει να βρεθούν μόνιμες λύσεις προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια. Πρέπει να δοθούν κίνητρα για περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρήσεων, ειδικά των εξαγωγικών εταιρειών, ενώ θα πρέπει να θωρακιστεί η γεωργία και η κτηνοτροφία. Οι Δήμοι της χώρας θα πρέπει να μετατραπούν σε έξυπνες πόλεις με άμεση μείωση των ενεργειακών δαπανών. Τέλος πρέπει να δημιουργηθεί ένα σύστημα διαχείρισης και επαναπροώθησης του συνόλου των ανακυκλώσιμων υλικών. 

Χρήστος Ζαγκλιβέρης 

CFO – UBCS