«Η επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί πραγματικά να μεταμορφώσει τη χώρα μας που υπέφερε από πολλά στο παρελθόν βγαίνοντας από μια βαθιά οικονομική κρίση», ανέφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συζήτηση που είχε με το μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη και αντιπρόεδρο του Endeavor Greece Ανδρέα Σταυρόπουλο στο πλαίσιο του GenAI Summit.

Κυρ. Μητσοτάκης: Η Ελλάδα θα αποπληρώσει πρόωρα, το 2025, ακόμα 5 δισ. ευρώ που είχε δανειστεί στο πλαίσιο του α’ μνημονίου

Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι η χώρα έχει σαφώς πιο σταθερή βάση, ότι η οικονομία αναπτύσσεται και πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί και πρέπει να μας προσφέρει τεράστια ευκαιρία.

Ανέφερε ότι θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη σε διάφορους τομείς και μεταξύ άλλων μίλησε για την προώθηση ενός καινοτόμου οικοσυστήματος τεχνητής νοημοσύνης στην Ελλάδα και για τη χρήση της με στόχο της βελτίωση των δράσεων της κυβέρνησης.

Αναφερόμενος στους τρόπους που θα μπορούσε η τεχνητή νοημοσύνη να μεταμορφώσει την εκπαιδευτική διαδικασία, σημείωσε ότι επί κορονοϊού μάθαμε ότι δεν μπορεί να αντικατασταθεί η δια ζώσης εκπαίδευση. Πρόσθεσε πως υπάρχουν τεχνολογίες σε εργαστήρια αντικαθιστούν την ανθρώπινη δραστηριότητα και εκτίμησε ότι αυτό θα συμβεί και σε ορισμένες δουλειές ενώ μεταξύ άλλων έφερε ως παράδειγμα και τη χρήση των διαδραστικών πινάκων στα σχολεία που έχουν τοποθετηθεί σε όλες τις τάξεις από την Ε’ Δημοτικού.

Επιπλέον μίλησε για τη σημασία των γονικών ελέγχων στις εφαρμογές και εξέφρασε την ανησυχία του για το κατά πόσο μπορεί να αντικατασταθεί η γραφή ή η απομνημόνευση όταν μπορούν τα παιδιά να βρουν το οτιδήποτε στο διαδίκτυο.

Ο κ. Μητσοτάκης μίλησε και για τα συστήματα πρόβλεψης του καιρού και είπε ότι σε αυτό το πεδίο γίνονται ήδη ενδιαφέροντα πράγματα.

«Έχουμε το ταλέντο και μια κυβέρνηση που είναι πρόθυμη να προσπαθήσει να εκπαιδεύσει τον εαυτό της για το πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη για να είμαστε πιο αποτελεσματικοί. Μπορούμε να το κάνουμε και όταν κοιτάζω τι κάνουν άλλες χώρες, από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά μας είναι το ταλέντο. Να αξιοποιήσουμε τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης στο εξωτερικό και να τους φέρουμε στην Ελλάδα», σημείωσε.

 

 

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συζήτησης του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη με τον κ. Α. Σταυρόπουλο.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Ένα πολύ θερμό, «GenAI Summit» καλωσόρισμα στον κ. Πρωθυπουργό. Χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι εδώ μαζί σας. Προσβλέπω σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Σε ευχαριστώ, Ανδρέα. Είναι χαρά μου που σε βλέπω. Γνωριζόμαστε εδώ και πολλά χρόνια.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Επί πολύ καιρό. Αλλά πιο πρόσφατα, ένας από τους τρόπους με τους οποίους γνωριστήκαμε λίγο καλύτερα ήταν όταν συστήσατε τη Συμβουλευτική Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου, πριν από περίπου ένα χρόνο. Ορισμένοι συνάδελφοί σας στην κυβέρνηση αναφέρθηκαν σε αυτή σήμερα, κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συστήσατε, λοιπόν, αυτή τη Συμβουλευτική Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ελλάδα και θα ήθελα πολύ να ακούσει το ακροατήριό μας τι πραγματικά οδήγησε σε αυτή την απόφαση; Τι ελπίζατε να πετύχετε με αυτό;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχήν, επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι πιστεύω πραγματικά ότι η επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να επιφέρει έναν πραγματικό μετασχηματισμό για τη χώρα μας. Έχουμε υποφέρει πολύ την τελευταία δεκαετία, βγαίνοντας από μια βαθιά οικονομική κρίση. Πιστεύω ότι η χώρα βρίσκεται ξεκάθαρα σε πιο σταθερή βάση, η οικονομία αναπτύσσεται, τα δημόσια οικονομικά μας είναι σε τάξη.

 

 

Αλλά όταν προσπαθώ να σκεφτώ τα πραγματικά βήματα μετασχηματισμού που μπορεί να κάνει η χώρα, ειδικά όταν πρόκειται για κυβερνητικές δραστηριότητες, οπωσδήποτε η Τεχνητή Νοημοσύνη θα πρέπει να μας προσφέρει μια τεράστια ευκαιρία.

 

 

Αν λάβω υπόψη μου και το γεγονός ότι έχουμε πολλούς εμπειρογνώμονες παγκοσμίου επιπέδου στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, ανά τον κόσμο, μου φάνηκε λογικό να φέρω κάτω από την ίδια στέγη μερικά από αυτά τα λαμπρά μυαλά για να μας συμβουλέψουν πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσε να αποτελέσει μια πραγματική ευκαιρία για την Ελλάδα σε διάφορους τομείς. Είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να συζητήσουμε τα θέματα αυτά πιο λεπτομερώς.

 

 

Επομένως, η ιδέα πίσω από τη συγκρότηση αυτής της Επιτροπής Τεχνητής Νοημοσύνης Υψηλού Επιπέδου ήταν σχετικά απλή: να μας παρουσιάσει ένα έγγραφο που δεν θα είναι απλώς θεωρητικό αλλά θα αναδεικνύει συγκεκριμένες ευκαιρίες για την προώθηση ενός οικοσυστήματος καινοτομίας ΤΝ στην Ελλάδα, για τη χρήση της ΤΝ ώστε να βελτιωθούν οι δραστηριότητες της κυβέρνησης και με την ελπίδα να μετατραπεί η Ελλάδα σε ηγέτη σε ό,τι αφορά την έξυπνη ρύθμιση της ΤΝ.

 

 

Γνωρίζω ότι η «ρύθμιση» είναι μια λέξη που μερικές φορές αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό οσε κάποιο βαθμό. Ωστόσο, σε ό,τι με αφορά είναι σαφές πως κάποια ρύθμιση θα είναι απαραίτητη. Αλλά ας σκεφτούμε τη ρύθμιση ως ευκαιρία και όχι μόνο ως εμπόδιο. Αναμένω λοιπόν την έκθεση, είναι λίγο-πολύ έτοιμη, περιμένω να μας παρουσιαστεί επίσημα μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Και στη συνέχεια, βέβαια, η πρόκληση θα είναι να διασφαλίσουμε ότι θα έχουμε την κατάλληλη διακυβέρνηση για να εφαρμόσουμε πολλές από τις πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις που θα παρουσιαστούν στην έκθεση.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Στην Επιτροπή οργανωθήκαμε ώστε να καλύπτουμε τέσσερα διαφορετικά πεδία. Ένα από αυτά, με το οποίο ήθελα να ξεκινήσω, ήταν το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο. Και στις προηγούμενες συζητήσεις σήμερα έγινε πολλή συζήτηση γύρω από τη συλλογή δεδομένων, τη διακυβέρνηση, τη χρήση της ΤΝ, την πρόσβαση στα δεδομένα, τη χρήση της ΤΝ γενικότερα στον δημόσιο τομέα. Με ποιόν τρόπο πιστεύετε ότι η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρέπει καταρχάς να γνωρίζουμε ότι υπάρχουμε μέσα στο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. ‘Αρα, δεσμευόμαστε και από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, όχι μόνο από την νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες, αλλά και από τον Νόμο για την Τεχνητή Νοημοσύνη που θα τεθεί σε εφαρμογή. Αλλά, ξέρετε, ένας ευρύς ευρωπαϊκός κανονισμός θέτει τα γενικά όρια.

 

 

Επομένως, πιστεύω ότι η πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι κατά πόσον έχουμε ρυθμιστικές δυνατότητες στο ευρύτερο πλαίσιο του Νόμου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, ώστε να προωθήσουμε πραγματικά την ανάπτυξη κρίσιμων τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ελλάδα. Είτε πρόκειται για ρυθμιστικά sandboxes είτε πρόκειται για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα ανώνυμα δεδομένα, χωρίς μερικές φορές τους πολύ αυστηρούς περιορισμούς στη νοοτροπία προστασίας των δεδομένων που μπορεί να προέρχονται από τον προηγούμενο αιώνα. Ταυτόχρονα όμως, να επικεντρωθούμε και σε εκείνους τους τομείς στους οποίους αισθανόμαστε ότι μπορούμε πραγματικά να διαδραματίσουμε ηγετικό ρόλο ως Ελλάδα.

 

 

Ένας τομέας που σχετίζεται σε ένα βαθμό με τη ρύθμιση έχει να κάνει με το θέμα της ηθικής της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αν η Ελλάδα, ως γενέτειρα της κλασικής φιλοσοφίας, δεν μπορεί να συνεισφέρει σε αυτή τη συζήτηση, δεν μπορώ να σκεφτώ ποια χώρα θα μπορέσει να το κάνει. Οπότε, να διασφαλίσουμε ότι όταν μιλάμε για αυτά τα περίπλοκα ζητήματα έχουμε πραγματικά μια φωνή που μπορεί να ακουστεί.

 

 

Μπορούμε να γίνουμε παγκόσμιο κέντρο για τέτοιου είδους συζητήσεις. Μπορούμε να φέρουμε στην Ελλάδα κορυφαίους στοχαστές γύρω από την ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αυτό μου φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, και όταν πρόκειται για συγκεκριμένα είδη πιθανών κανονισμών, να έχουμε εκεί μια αρκετά καλή κατανόηση -η οποία νομίζω ότι θα είναι επίσης προϊόν μιας ζωντανής συζήτησης, όπως αυτή που διεξάγεται εδώ.

 

 

Τι εννοώ; Τι σημαίνει Τεχνητή Νοημοσύνη για καλό σκοπό και ποιοι είναι οι πραγματικοί κίνδυνοι της Τεχνητής Νοημοσύνης, ιδίως όταν πρόκειται για δύο ζητήματα για τα οποία ενδιαφέρομαι, προφανώς, πολύ. Το πρώτο είναι η ευρύτερη συζήτηση σχετικά με την ΤΝ και τη δημοκρατία, τον αντίκτυπο της ΤΝ στη δημόσια συζήτηση. Και το δεύτερο, το οποίο είναι λίγο πιο ειδικό αλλά θεωρώ ότι έχει μεγάλη σημασία, είναι ο αντίκτυπος της ΤΝ στα παιδιά και στους εφήβους, ειδικότερα στον εγκέφαλό τους αλλά και στον τρόπο που μαθαίνουν και απορροφούν πληροφορίες.

 

 

Πιστεύω ότι αυτά είναι ζητήματα στα οποία θεωρώ ότι μπορούμε να πρωτοστατήσουμε και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την έξυπνη ρύθμιση, χωρίς φυσικά να καταπνίξουμε την καινοτομία που είναι τόσο απαραίτητη για την περαιτέρω ανάπτυξη της ΤΝ ως μετασχηματιστικής τεχνολογίας.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Αναφερθήκατε συγκεκριμένα στην ηθική, και προφανώς σε πολλές περιοχές του κόσμου έγιναν πρόσφατα εκλογές. Υπάρχουν όλα αυτά τα ερωτήματα σχετικά με τον αντίκτυπο της τεχνολογίας στη δημοκρατική διαδικασία γενικότερα. Και υπάρχουν επίσης, ειλικρινά, πολλές ανησυχίες σχετικά με τον ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μπορεί να είναι ένα μεγάλο εργαλείο ενδυνάμωσης, αλλά μπορεί επίσης να είναι ένα εργαλείο που ενδεχομένως θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο για τη δημοκρατία. Κάποιοι ανησυχούν. Έχετε κάποιες σκέψεις υψηλού επιπέδου σχετικά με το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ως χώρα ή ακόμη και ως Ευρώπη, όσον αφορά είτε τη ρύθμιση είτε τη σκέψη για αρχές, είτε πρόκειται για ρητούς κανονισμούς είτε όχι, για να κάνουμε την ΤΝ περισσότερο ευεργετική για τη δημοκρατική διαδικασία;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ακόμη και πριν τη σημαντική πρόοδο στην Τεχνητή Νοημοσύνη που έλαβε χώρα τα τελευταία χρόνια, γνωρίζαμε ότι οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες είχαν ένα μοντέλο που προωθούσε την αλληλεπίδραση, επιτρέποντας ουσιαστικά στους χρήστες να επικοινωνούν με άλλους που μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις. Και βέβαια, αυτό το πιο πολωτικό περιεχόμενο ανταμείβεται σε σύγκριση με έναν πιο μετριοπαθή διάλογο. Επομένως, αυτή η έννοια των ψηφιακών χώρων όπου ακούς τον «αντίλαλο» των απόψέων σου (echo boxes), ακούς μόνο ανθρώπους που ενισχύουν τις προκαταλήψεις σου, είναι μια πραγματικότητα. Και αυτό δυστυχώς γίνεται όλο και χειρότερο.

 

 

‘Αρα, θα το επαναλάβω, η εξεύρεση τρόπων για να εκτεθούν οι άνθρωποι σε διαφορετικές ιδέες και να έχουν ένα είδος ουσιαστικού διαλόγου μέσα στον ψηφιακό χώρο δεν είναι εύκολη πρόταση. Πρέπει ωστόσο να βρούμε έναν τρόπο να σπάσουμε αυτόν τον κύκλο όπου, στο τέλος της ημέρας, είμαστε εκτεθειμένοι μόνο σε πληροφορίες που ενισχύουν τις προκαταλήψεις μας. Δεν έχω μια εύκολη απάντηση, αλλά τουλάχιστον ξέρω ότι αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα.

 

 

Προσθέστε τώρα στο μείγμα αυτό τον τρόπο με τον οποίο η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο από κακόβουλους παράγοντες. Η πιθανότητα να δημιουργηθούν με μεγάλη ευκολία αληθοφανείς ψευδείς πληροφορίες (deep fakes), που μπορούν πραγματικά να διαδοθούν με ταχύτατους ρυθμούς. Είχαμε ένα περιστατικό σήμερα, μια απλή ανάρτηση που υποτίθεται έγινε από τον Υπουργό Επικρατείας μου, μία δήλωση που ουδέποτε έχει κάνει, πολύ βασικά πράγματα που ο καθένας μπορεί να κάνει.

 

 

Και μέχρι να συνειδητοποιήσεις τι συμβαίνει και να το περιορίσεις, η ζημιά μπορεί να έχει γίνει. Συνειδητοποιούμε ακόμα περισσότερο, φυσικά, ότι για κάποιον σαν εμένα, που τον έχουν τραβήξει βίντεο πολλές φορές και που τον έχουν φωτογραφίσει πολλές φορές, είναι πολύ εύκολη η δημιουργία ενός ψεύτικου βίντεο, καθώς υπάρχουν αρκετά δεδομένα για κάτι τέτοιο. Και τότε, μέχρι να συνειδητοποιήσεις τι συμβαίνει, η ζημιά μπορεί πραγματικά να έχει γίνει, οπότε αυτές είναι πραγματικές απειλές.

 

 

Είναι θεμελιώδης πεποίθησή μου, ασφαλώς, ότι πρέπει να κάνουμε αυτή την ειλικρινή συζήτηση με τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Πρέπει και αυτές να καταλάβουν ότι έχουν μερίδιο ευθύνης και ότι δεν μπορούν απλά να κρύβονται πίσω από το γεγονός ότι είναι πλατφόρμες και ότι το περιεχόμενο που εμφανίζεται εκεί δεν τους αφορά. Νομίζω ότι αυτή η συζήτηση με τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας αρχίζει να αποκτά σάρκα και οστά και ελπίζω ότι κάτι καλό θα προκύψει από αυτήν.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Αναφέρατε, πριν αλλάξουμε θέμα, επειδή νομίζω ότι μπορούμε να επιστρέψουμε στο ρυθμιστικό θέμα και σε πιο ας πούμε φιλοσοφικά ερωτήματα, αν έχουμε χρόνο, σχετικά με το ποια είναι η πραγματική φύση του να γνωρίζεις κάτι, αν τώρα μπορείς να πλαστογραφήσεις τα πάντα. Αλλά δεν θέλω να γίνω πολύ φιλοσοφικός, τουλάχιστον όχι ακόμα.

 

 

Αναφερθήκατε πριν στα παιδιά και στην ικανότητα να μαθαίνουν και να έχουν καλά μαθησιακά αποτελέσματα. Έτσι, η εκπαίδευση και η έρευνα ήταν μια από τις άλλες μεγάλες υποκατηγορίες της Επιτροπής, εργαστήκαμε πάνω σε διάφορες σκέψεις. Είναι σαφές ότι κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής σας απελευθερώσατε την τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημιακών προγραμμάτων και η εκπαίδευση είχε μεγάλη θέση στην ατζέντα σας και για τις δύο θητείες σας μέχρι τώρα. Ειδικότερα, όσον αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη, έχετε σκέψεις για το πώς θα μπορούσε να προωθήσει περαιτέρω την ατζέντα σας γύρω από την εκπαίδευση;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Λοιπόν, πρώτα απ’ όλα, γνωρίζουμε σαφώς ότι θα χρειαστούμε περισσότερους νέους ανθρώπους που να έχουν εκπαιδευτεί στις τεχνικές δεξιότητες που θα είναι απαραίτητες στη βιομηχανία της Τεχνητής Νοημοσύνης. Εναπόκειται στα ίδια τα πανεπιστήμια να προσφέρουν τέτοιου είδους προγράμματα, αλλά και να κατανοήσουν τι μπορεί να σημαίνει η επιμόρφωση στην Τεχνητή Νοημοσύνη για ανθρώπους που μπορεί να έχουν ήδη τεχνικό υπόβαθρο. Θα επιδιώξουμε να συνεργαστούμε όχι μόνο με την ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και με τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να κατανοήσουμε ποιες είναι οι δεξιότητες που πρέπει πραγματικά να προσφέρουμε, στο ευρύτερο πλαίσιο της τεχνητής νοημοσύνης.

 

 

Το δεύτερο πολύ ενδιαφέρον θέμα είναι πώς η ΤΝ θα μεταμορφώσει την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία. Πιστεύω ότι ακόμα δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Η ιδέα να υπάρχει ένας δάσκαλος που θα προσφέρει εξατομικευμένη βοήθεια σε κάθε παιδί, ανάλογα με τις συγκεκριμένες ανάγκες του, είναι επί της αρχής πολύ ενδιαφέρουσα φυσικά. Ωστόσο αυτό που μάθαμε κατά την πανδημία, είναι ότι δεν μπορείς να αντικαταστήσεις την αίθουσα διδασκαλίας και την πραγματική αλληλεπίδραση μεταξύ του εκπαιδευτικού και των παιδιών.

 

 

Φυσικά εγώ πάντα βλέπω την τεχνολογία ως ένα παράγοντα που διευκολύνει και δεν αντικαθιστά την ανθρώπινη δραστηριότητα -αυτό, ωστόσο, θα συμβεί σε ορισμένες θέσεις εργασίας και μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτό σε λίγο- αλλά στην εκπαιδευτική διαδικασία, για παράδειγμα, προσθέσαμε έναν «έξυπνο» πίνακα, πλέον σχεδόν σε όλες τις αίθουσες διδασκαλίας από την Ε’ Δημοτικού και πάνω, είναι ένα μετασχηματιστικό εργαλείο με την έννοια ότι δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να βγει από τη ζώνη βολής του και να βρει νέο υλικό, να κάνει το ίδιο το μάθημα πολύ πιο ελκυστικό.

 

 

Δεν πρόκειται για πυρηνική φυσική, αλλά αλλάζει πραγματικά τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η εκπαιδευτική διαδικασία. Επομένως, νομίζω ότι πρέπει να παρακολουθούμε αυτό το χώρο πολύ προσεκτικά.

 

 

Επιτρέψτε μου όμως να επισημάνω έναν κίνδυνο που διαβλέπω και πρέπει να έχουμε κατά νου. Είναι μια ευρύτερη ανησυχία που έχω. Πρώτα απ’ όλα, γνωρίζουμε ότι οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προκαλούν εθισμό στους χρήστες νεαρής ηλικίας. Έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν εθισμό. Και γνωρίζουμε ότι αυτός ο εθισμός έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών. Θεωρώ ότι αυτό είναι ένα αποδεδειγμένο γεγονός.

 

 

Επομένως, πρέπει να κάνουμε κάτι γι’ αυτό, όπως το να εκπαιδεύσουμε τους γονείς σχετικά με τους γονικούς ελέγχους που ήδη υπάρχουν στις εφαρμογές. Σκοπεύουμε να κάνουμε μια τέτοια εκδήλωση επειδή οι περισσότεροι γονείς που αγοράζουν στα παιδιά τους τα πρώτα τους smartphones αγνοούν παντελώς ότι ήδη, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, υπάρχουν πράγματα που μπορούν να κάνουν για να περιορίσουν τη χρήση ενός κινητού τηλεφώνου και των εφαρμογών.

 

 

Υπάρχει όμως κι ένα άλλο θέμα, που με απασχολεί ακόμη περισσότερο. Αν η ίδια η γραφή, ξέρετε, αντικατασταθεί από ωραία μεγάλα γλωσσικά μοντέλα που μπορούν να γράψουν καλύτερα από εμάς, πώς θα μάθουν τα παιδιά να γράφουν; Είναι σημαντικό για τα παιδιά να μάθουν να γράφουν; Είναι σημαντικό για τα παιδιά να απομνημονεύουν αφού μπορούν να βρουν οποιαδήποτε πληροφορία θέλουν στο διαδίκτυο; Πόσο σημαντικό είναι να έχουν αυτές τις πληροφορίες, ξέρετε, να κατέχουν αυτές τις πληροφορίες αν είναι όλες διαθέσιμες;

 

 

Όταν ήμασταν στο πανεπιστήμιο -και ήμασταν στο ίδιο πανεπιστήμιο, ο Ανδρέας είναι δύο χρόνια νεότερος- κάναμε ακόμα την έρευνά μας στις βιβλιοθήκες, με τα μεγάλα συρτάρια και ψάχναμε για βιβλία. Και, ξέρετε, δεν είμαι Λουδίτης, πιστεύω στην πρόοδο της τεχνολογίας, αλλά έχω μια ανησυχία. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει εξελιχθεί σε βάθος εκατομμυρίων ετών ώστε να επεξεργάζεται πληροφορίες με πολύ συγκεκριμένους τρόπους. Και ξαφνικά τον φέρνουμε αντιμέτωπο με μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα, που είναι μια εικονική πραγματικότητα. Και δεν έχουμε καμία απολύτως ιδέα, καμία ιδέα για το τι θα κάνει αυτό στους εγκεφάλους των παιδιών και των εφήβων που βρίσκονται στη φάση της ανάπτυξης.

 

 

Ο πειρασμός υπάρχει. Γράψαμε τόσες πολλές εργασίες στα πανεπιστήμια. Τα πανεπιστήμια, στο τέλος της ημέρας, θα έχουν την ικανότητα να διακρίνουν ανάμεσα σε κάτι που έχει γραφτεί από το ChatGPT και από εμάς; Αμφιβάλλω αν θα είναι τόσο εύκολο να γίνει αυτό στην πραγματικότητα, επειδή και τα ίδια τα μοντέλα γίνονται όλο και πιο έξυπνα. Έτσι, αν τα παιδιά δεν χρειάζεται να απομνημονεύουν, αν τα παιδιά μπουν στον πειρασμό να μην γράφουν επειδή κάποιος θα γράφει γι’ αυτά. Θέλω να πω, τι μένει στο τέλος της ημέρας;

 

 

Αυτό, λοιπόν, είναι ένα θέμα που ξέρω ότι μπορεί να ακούγεται ελαφρώς σαν περίπτωση εσωτερισμού, αλλά είναι κάτι που με απασχολεί έντονα. Γι’ αυτό όταν σκεφτόμαστε την εκπαίδευση, ειδικά για τα παιδιά και τους εφήβους, όχι τόσο την τριτοβάθμια εκπαίδευση, θα μας προέτρεπα να είμαστε προσεκτικοί.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Λοιπόν, ας σκεφτούμε πώς μπορείτε να μετατρέψετε κάποια από αυτά τα θέματα σε ευκαιρίες, σωστά; Η Ελλάδα έχει ειδικό βάρος που υπερβαίνει τα τυπικά της χαρακτηριστικά στην ακαδημαϊκή κοινότητα, ειδικά, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως σε κάποια από τα πάνελ, σε αυτόν τον τομέα των εφαρμοσμένων μαθηματικών που έχει να κάνει με την τεχνητή νοημοσύνη. Θέλω να πω ότι ο επικεφαλής της Επιτροπής μας για την ΤΝ, ο Κωστής Δασκαλάκης, είναι ένας διάσημος επιστήμονας πληροφορικής και μαθηματικός της ΤΝ, και έχουμε πολλά τέτοια παραδείγματα σε όλο τον κόσμο. Μια πολύ ενεργή διασπορά. Αν δεν κάνω λάθος για την Ελλάδα στο NIST, ένα από τα κορυφαία συνέδρια, αναφέρθηκε ότι οι Έλληνες συγγραφείς ήταν οι τρίτοι κατά σειρά με τις περισσότερες παραπομπές όταν αξιολογήθηκαν με βάση τα ονόματα των ανθρώπων που συνεισέφεραν. ‘Αρα έχουμε, ας πούμε, ιδιαίτερο πλούτο όσον αφορά την ακαδημαϊκή κοινότητα και την ικανότητα να λειτουργούμε και να διδάσκουμε ανθρώπινα ταλέντα σε τέτοιου είδους πράγματα. Μπορούμε να μετατρέψουμε κάποιες από αυτές τις ανησυχίες σε ευκαιρίες;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Μιλήσαμε για τους κινδύνους, ας μιλήσουμε για τις ευκαιρίες, γιατί διακρίνω πολλές. Πρώτα απ’ όλα, έχουμε ένα πολύ ζωντανό οικοσύστημα νεοφυών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της τεχνολογίας και ειδικότερα στην τεχνητή νοημοσύνη στην Ελλάδα. Αυτό δεν συνέβαινε, ξέρετε, πριν από 5, 10 χρόνια. Έχουμε εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων που συγκέντρωσαν σημαντικά ποσά. Μου φαίνεται ότι αυτό που συνέβη στην Ελλάδα ήδη γίνεται αντιληπτό, σίγουρα από επενδυτές από τις ΗΠΑ.

 

 

Συνεπώς, μια πρόκληση και μια αποστολή που αναθέσαμε στην επιτροπή είναι: ποιες είναι κάποιες έξυπνες ιδέες που θα βοηθήσουν στην προώθηση αυτού του οικοσυστήματος; Και ποιες είναι οι δημόσιες υποδομές που χρειαζόμαστε για να διασφαλίσουμε ότι αυτό το οικοσύστημα θα λειτουργεί πολύ καλύτερα από ό,τι έχει ήδη επιτευχθεί;

 

 

Είμαι βέβαιος ότι έχετε συζητήσει ορισμένες από αυτές τις ιδέες, τον υπερυπολογιστή «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», την αίτηση μας να δημιουργήσουμε ένα από τα επτά εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, η οποία πιστεύω ότι εδράζεται σε πολύ ισχυρά θεμέλια και έχει πολύ καλή τεκμηρίωση. Αυτό θα δώσει, θεωρώ, πρόσθετη ώθηση στο οικοσύστημα αυτό να αναπτυχθεί περαιτέρω, να αναδυθούν περισσότερες εταιρείες στην Ελλάδα, να επιστρέψουν περισσότεροι ταλαντούχοι άνθρωποι στην Ελλάδα.

 

 

Και βέβαια, αυτό μας φέρνει επίσης σε ένα ζήτημα που είναι επίκαιρο για την Ευρώπη συνολικά, διότι ένα από τα θέματα που συζητήσαμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι αυτό το χάσμα ανταγωνιστικότητας μεταξύ της Ευρώπης και των ΗΠΑ, που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην παραγωγικότητα η οποια σχετίζεται με την τεχνολογία. Και βέβαια, γνωρίζουμε ότι δυστυχώς τώρα η φυσική διαδρομή για μια νεοφυή εταιρεία, εάν πρόκειται να αναπτυχθεί, θα ήταν είτε να χρηματοδοτηθεί από επιχειρηματικά κεφάλαια, από έναν από τους μεγάλους Αμερικανούς επενδυτές, είτε ακόμη και να μετακομίσει στις ΗΠΑ.

 

 

Και ένας από τους λόγους για τους οποίους εταιρείες μετακομίζουν στις ΗΠΑ είναι επειδή εκεί υπάρχει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο, ενώ στην Ευρώπη υπάρχουν 27 ρυθμιστικά περιβάλλοντα. Μία από τις προτάσεις που έχουν διατυπωθεί, την οποία υποστηρίζω σε μεγάλο βαθμό, είναι ότι χρειαζόμαστε ένα είδος 28ου ευρωπαϊκού καθεστώτος για νεοφυείς επιχειρήσεις, με βάση το οποίο, αν υπαχθεί κάποιος σε αυτό το καθεστώς, δεν χρειάζεται να περάσει από διάφορες εγκρίσεις και να υπερβεί ρυθμιστικά εμπόδια σε όλα τα κράτη μέλη, προκειμένου να λειτουργήσει πραγματικά η ενιαία αγορά.

 

 

Σκεφτείτε το, έχουμε τόσους πολλούς, ξέρετε, σχεδόν 400 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη, αλλά όταν πρόκειται για ψηφιακές υπηρεσίες, δεν λειτουργούμε ως ενιαία αγορά. Συνεπώς, υπάρχει και μια ευρωπαϊκή διάσταση σε αυτό που περιγράφω. Αλλά σίγουρα ανυπομονώ πολύ για τις συγκεκριμένες συστάσεις της έκθεσης. Αν κοιτάξω, ξέρετε, το ταλέντο, το οικοσύστημα εννοώ, την παρουσία σας εδώ, εξεπλάγην πολύ όταν είδα πόσοι άνθρωποι εμπλέκονται σε αυτόν τον χώρο.

 

 

Επιτρέψτε μου να πω ότι δεν είμαι μηχανικός, συγγνώμη. Έτσι, όταν προσπαθώ να καταλάβω πώς ακριβώς λειτουργεί ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο (LLM), πραγματικά δυσκολεύομαι. Ήμουν καλός στα μαθηματικά στο σχολείο, αλλά μέχρι εκεί. Μετά άρχισα να κάνω άλλα πράγματα.

 

 

Υπάρχει όμως ένας μεγάλος πλούτος ταλέντων στα πανεπιστήμιά μας, αλλά και στο εξωτερικό, άνθρωποι που θα ήθελαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να δουλέψουν με έδρα την Ελλάδα. Και πιστεύω ότι δεν είναι και τόσο δύσκολο να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον. Συμβαίνει ήδη σε κάποιο βαθμό, αλλά μπορούμε να κάνουμε περισσότερα.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Θα σας πω σχετικά με αυτό, υπήρξε μια μελέτη, για την ακρίβεια, μόλις τη διάβασα, γι’ αυτό και είναι στην κορυφή του μυαλού μου. Αυτή η δεξαμενή σκέψης στις Ηνωμένες Πολιτείες που ονομάζεται «Deon Policy Institute» έκανε τη μεγαλύτερη μελέτη του είδους της με Έλληνες καθηγητές της διασποράς. Και ξέρω ότι οργανώσεις όπως η «HIAS» (Hellenic Institute of Advanced Studies) έχουν κάνει κάτι παρόμοιο και έθεσαν το ερώτημα: θα ήσασταν πρόθυμοι να επιστρέψετε στην Ελλάδα και να διδάξετε τουλάχιστον για ένα μέρος του χρόνου, υπό ποιες συνθήκες, κ.λπ. Ήταν ένα εκπληκτικά υψηλό ποσοστό, και ταυτόχρονα, από τη δική μου οπτική, ένα εκπληκτικά χαμηλό… Γιατί έθεσε το ερώτημα: τι αποζημίωση θα χρειαζόσασταν; Και εξεπλάγην τόσο από το πόσοι ήταν πρόθυμοι να το κάνουν όσο και από το πόσο μεγάλη, ας το πούμε, μείωση μισθού θα ήταν πρόθυμοι να δεχτούν για να μπορέσουν να επωφεληθούν από τα άλλα πλεονεκτήματα.

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Και βέβαια, όταν μιλάμε για το δημόσιο εκπαιδευτικό μας σύστημα, να γίνει πιο ανοιχτό, πιο ευέλικτο, πιο πρόθυμο να συμμετάσχει σε τέτοιου είδους συνεργασίες, νομίζω ότι πολύ σύντομα θα ανακοινώσουμε πολλά ενδιαφέροντα κοινά πτυχία. Και δεν αναφέρομαι στην κατηγορία των μη κερδοσκοπικών μη κρατικών πανεπιστημίων που ανοίγει. Μιλάω για τα δημόσια πανεπιστήμιά μας και για το πόσο πρόθυμα είναι να συνεργαστούν, ιδίως με κορυφαίες αμερικανικές σχολές. Μπορώ να δω πολλές δυνατότητες. Εννοώ ότι έχουμε κάτι που είναι δύσκολο να ξεπεραστεί.

 

 

Πρώτα απ’ όλα, για όλους τους Έλληνες υπάρχει πάντα η αίσθηση ότι θέλουμε να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας. Και, ασφαλώς, πιστεύω ότι αυτό που προσφέρει τώρα η χώρα είναι μια βασική αίσθηση σταθερότητας, ότι κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση και ότι υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες σήμερα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θεωρώ ότι είμαστε, επίσης, σε θέση να φέρουμε πίσω ταλέντα. Θέλω να πω ότι το brain drain έχει, σε κάποιο βαθμό, αντιστραφεί.

 

 

Μπορεί κάποιος να μην οραματίζεται ότι θα βγάζει τα ίδια χρήματα που μπορεί να κερδίσει στο εξωτερικό, αλλά αν μπορεί να έχει έναν αρκετά καλό μισθό, αρκετά καλή προοπτική και φυσικά τα πλεονεκτήματα της Ελλάδας -δεν λέω ότι η Ελλάδα είναι η τέλεια χώρα αλλά η ζωή στην Ελλάδα έχει σίγουρα πολλά πλεονεκτήματα-, διαμορφώνεται μία ελκυστική πρόταση.

 

 

Και κάθε φορά που συναντώ ανθρώπους -πολλοί από εσάς μπορεί να προέρχεσθε από τη διασπορά- που μου λένε «σκέφτομαι πραγματικά για πρώτη φορά να επιστρέψω στην Ελλάδα», νομίζω ότι αυτό είναι ένα πολύ καλό σημάδι.

 

 

Κοιτάξτε, υπάρχει ένας παγκόσμιος πόλεμος για την προσέλκυση ταλέντου. Το ταλέντο είναι ένας σπάνιος πόρος, γι’ αυτό και δώσαμε φορολογικά κίνητρα σε Έλληνες που θέλουν να επιστρέψουν. Θα ήταν ανόητο αν δεν εκμεταλλευόμασταν το γεγονός ότι έχουμε τόσους πολλούς εξειδικευμένους Έλληνες στο εξωτερικό, ειδικά στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Αναφέρατε τις θέσεις εργασίας και, ξέρετε, ένα από τα πράγματα που κάναμε με μια ομάδα εδώ είναι ότι είχαμε μια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην οποία ο κόσμος μπορούσε να στέλνει ερωτήσεις και, ξέρετε, θα μπορούσατε να διαπιστώσετε ότι αυτές επικεντρώνονται γύρω από μερικά θέματα, που νομίζω ότι δεν θα σας εκπλήξουν.

 

 

Το ένα έχει να κάνει με το ζήτημα των θέσεων εργασίας και αν η τεχνητή νοημοσύνη θα πάρει τις δουλειές μας. Θα κινδυνεύσει η έννοια των επαγγελματικών φιλοδοξιών των ανθρώπων, το νόημα που συνδέεται με αυτές, με πολλούς τρόπους από την τεχνητή νοημοσύνη. Από την άλλη πλευρά, όπως λέτε, έχουμε έναν πόλεμο για τα ταλέντα και τα επίπεδα ανεργίας που γενικά μειώνονται. Οπότε πρόκειται για ένα μικρό αίνιγμα. Αλλά τι θα λέγατε στους ανθρώπους που ανησυχούν για το ενδεχόμενο η τεχνητή νοημοσύνη να πάρει τις δουλειές μας;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ιστορικά οι μεγάλες τεχνολογικές εφευρέσεις είχαν ως αποτέλεσμα να χάνονται θέσεις εργασίας και να δημιουργούνται θέσεις εργασίας. Κατά μέσο όρο, έχουν δημιουργηθεί περισσότερες θέσεις εργασίας από όσες έχουν χαθεί. Βεβαίως, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι μια πραγματικά μετασχηματιστική τεχνολογία. Αλλά για εμένα, η πραγματική πρόκληση είναι η ΤΝ ως εργαλείο για τη βελτίωση της παραγωγικότητας.

 

 

Για παράδειγμα, δεν το έχουμε συζητήσει αυτό, αλλά πού μπορεί να μας βοηθήσει η τεχνητή νοημοσύνη στη δημόσια διοίκηση; Το κάνουμε ήδη αυτό, για παράδειγμα χρησιμοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη προκειμένου να ελέγξουμε συμβόλαια. Μια διαδικασία που μπορούσε να διαρκέσει μια ώρα, μπορεί να γίνει σε 10 λεπτά, επειδή το μεγαλύτερο μέρος της προπαρασκευαστικής εργασίας έχει ήδη γίνει. Έτσι, δεν αντικαθιστούμε κανέναν, απλώς τον κάνουμε πολύ πιο παραγωγικό. Και πιστεύω ότι το πρώτο βήμα θα σχετίζεται σαφώς με αυτό.

 

 

Και φυσικά, πιστεύω ότι είναι υποχρέωση, ιδίως των εταιρειών -είδα ότι είχατε αρκετές εταιρείες που συμμετείχαν σε αυτή τη συνάθροιση σήμερα- να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη προκειμένου να βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους. Όπως ανέφερα και πριν, ίσως χαθούν κάποιες θέσεις εργασίας, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, αλλά δεν πιστεύω ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μεγάλη εξαφάνιση θέσεων εργασίας, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.

 

 

Θα το ξαναπώ: η πρόκληση είναι πώς μπορεί η τεχνολογία να βελτιώσει την παραγωγικότητα. Όταν μιλάμε, για παράδειγμα, για την υγειονομική περίθαλψη, όπου διακρίνω ίσως τα περισσότερα οφέλη και όπου η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει ρόλο. Αν έχεις καλά επεξεργασμένα δεδομένα υγειονομικής περίθαλψης, και έχουμε πολλά από αυτά, πιστεύω ότι εκεί έχουμε τη δυνατότητα να ξεπεράσουμε άλλες χώρες, μπορεί κανείς να αξιοποιήσει αυτά τα δεδομένα και να βρει πολύ συναρπαστικές, υποθέτω, και ενδιαφέρουσες λύσεις σε υφιστάμενα προβλήματα.

 

 

Συνεπώς, είναι ένα πράγμα η ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων και ένα δεύτερο η εφαρμογή υφιστάμενων λύσεων σε διαδικασίες, είτε αυτές σχετίζονται με τον δημόσιο είτε με τον ιδιωτικό τομέα, και η βελτίωση της παραγωγικότητας. Δεν θα λύσουμε όλα τα τεχνολογικά προβλήματα στην Ελλάδα, αλλά εάν υιοθετήσουμε έξυπνα την τεχνολογία, θα προσφέρουμε καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις μας θα γίνουν πιο παραγωγικές.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Θυμάμαι ότι ένα από τα καθήκοντα που μας αναθέσατε όταν συγκροτήσατε την Επιτροπή ήταν «σκεφτείτε κάθετους τομείς στους οποίους η Ελλάδα θα μπορούσε, αναμφισβήτητα θα μπορούσε να έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα». Μόλις αναφέρατε ότι η υγειονομική περίθαλψη μπορεί να είναι ένας από αυτούς. Όχι επειδή, ξέρετε, οι γιατροί μας είναι απαραίτητα εξυπνότεροι από τους άλλους, αλλά επειδή κατά κάποιο τρόπο το να έχεις μείνει πίσω μπορεί να είναι πράγματι πλεονέκτημα. Εάν δεν χρειάζεται να ασχοληθείς με τα παλαιότερα συστήματα, μπορείς να προσπεράσεις μια ολόκληρη γενιά. Θέλω να πω, αν σκεφτείτε τι συνέβη στις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας που όλοι γνωρίζαμε όταν μεγαλώναμε, καμία από αυτές δεν επέζησε του διαδικτύου και του κινήματος των smartphones, άλλαξε εντελώς το τοπίο. Υπάρχουν άλλοι κάθετοι τομείς που πιστεύετε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, επιτρέψτε μου να κάνω ένα βήμα πίσω. Πιστεύω ότι το γεγονός πως το 2019 δημιουργήσαμε το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ήταν πραγματικά μετασχηματιστικό όσον αφορά τη διακυβέρνηση της προσφοράς λύσεων τεχνητής νοημοσύνης για τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Διότι αυτό που κάναμε τότε, και κανείς δεν το πρόσεξε πραγματικά: όλες οι μεγάλες βάσεις δεδομένων ήταν ουσιαστικά ενσωματωμένες σε ένα Υπουργείο, επομένως διασπάσαμε τα κάθετα «σιλό».

 

 

Και καθώς το Υπουργείο άρχισε να προσφέρει ενδιαφέρουσες λύσεις, όλα τα άλλα Υπουργεία θέλησαν να συνεργαστούν με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, επειδή οι Υπουργοί κατάλαβαν ότι μπορούσαν κι αυτοί να βγουν κερδισμένοι. Έτσι δημιουργήσαμε έναν ενάρετο κύκλο για την προσφορά του πρώτου επιπέδου ψηφιακών λύσεων, αυτό που βλέπετε με το gov.gr και είναι τώρα επικαιροποιημένο. Αλλά αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο το βασικό στάδιο, είναι η έκδοση «1.0». Τώρα προχωράμε στο «έξυπνο» κράτος σε υψηλότερο επίπεδο.

 

 

Μερικές φορές οι λύσεις υπάρχουν ήδη. Για παράδειγμα, έχουμε ένα πολύ εξελιγμένο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στην Ελλάδα. Δεν χρειάστηκε πυρηνική φυσική για να καταλάβουμε ότι, κάνοντας κάποιες βασικές διασταυρώσεις και χρησιμοποιώντας απλά εργαλεία, μπορούμε να βρούμε τους γιατρούς που πράγματι υπερσυνταγογραφούν. Αλλά δεν είχε γίνει για άλλους λόγους, όχι επειδή δεν υπήρχε η τεχνολογία.

 

 

Συνεπώς, μερικές φορές απαιτείται βούληση. Αν, για παράδειγμα, θέλουμε να ελέγξουμε τα αυθαίρετα κτήρια στην Ελλάδα, δεν είναι τόσο δύσκολο, χρησιμοποιώντας χωροταξική χαρτογράφηση και δορυφορικές εικόνες να δούμε τι ακριβώς χτίζεται και να καταλάβουμε αν υπάρχει άδεια γι’ αυτό και αν το αποτύπωμα αυτού που βλέπουμε είναι αυτό για το οποίο έχει δοθεί άδεια. Αυτά είναι πράγματα που μπορούμε να κάνουμε και τα οποία κάνουμε.

 

 

Ένας τομέας που έχει μεγάλο ενδιαφέρον για μένα είναι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Γιατί εκεί, φυσικά, όταν πρόκειται για τις δασικές πυρκαγιές, για την πρόβλεψη του τρόπου εξάπλωσης μιας πυρκαγιάς, για προηγμένα αντιπλημμυρικά μοντέλα, για πιο εξελιγμένα συστήματα πρόβλεψης του καιρού, πιστεύω ότι εκεί βλέπουμε ήδη πολύ ενδιαφέρουσες λύσεις και θεωρώ ότι ήδη μπορούμε να κάνουμε ενδιαφέροντα πράγματα.

 

 

‘Αλλος ένας τομέας είναι η άμυνα. Η άμυνα γίνεται πολύ πιο σημαντική. Στην Ελλάδα είχαμε την παράδοση να αγοράζουμε ακριβά αμυντικά συστήματα από τις μεγάλες, τις ΗΠΑ ή τη Γαλλία κ.τλ. Ασφαλώς, πάντα θα χρειαζόμαστε αεροπλάνα και φρεγάτες, αλλά συμβαίνουν τόσα πολλά στον κλάδο της άμυνας, σε μικρότερη κλίμακα, αποκεντρωμένα, και μπορούν πραγματικά να αναπτυχθούν από τα λαμπρά ταλέντα που έχουμε στην Ελλάδα. Θα ήταν κρίμα να μην τα αναπτύξουμε. Όχι μόνο για δικούς μας σκοπούς, αλλά και για να γίνουμε μια χώρα που -γιατί όχι;- εξάγει τεχνολογία.

 

 

Για παράδειγμα, το σύστημα anti-drone που διαθέτουμε πλέον στις φρεγάτες μας αναπτύχθηκε από Έλληνες μηχανικούς. Το να έχουμε ένα ευέλικτο μοντέλο για την παροχή αρχικής χρηματοδότησης για πρωτότυπα και στη συνέχεια να δούμε αν λειτουργούν, νομίζω ότι είναι υποχρέωσή μας να το κάνουμε. Βλέπω, λοιπόν, σημαντικές ευκαιρίες στον τομέα της άμυνας. Επειδή δαπανούμε πολλά για την άμυνα και επειδή όλη η φιλοσοφία μας αλλάζει. Και πρέπει να αλλάξει, για να ενσωματώσει τα διδάγματα, για παράδειγμα, του πολέμου στην Ουκρανία.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Μιας και μιλήσαμε για το κλίμα, υπήρχε μια ερώτηση που είχαν πολλοί άνθρωποι, και τέθηκε και σήμερα, σχετικά με την ενεργειακή αποδοτικότητα γενικά. Και, ξέρετε, ορισμένα από αυτά τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είναι μεγάλοι καταναλωτές ενέργειας και κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί, λοιπόν, ξέρετε, η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει ένα πλεονέκτημα στην πράσινη ενέργεια, αλλά υπάρχουν πράγματα που θα έπρεπε να σκεφτούμε ή να κάνουμε υπό το πρίσμα των φυσικών μας πόρων; Πυρηνική ενέργεια; Θέλω να πω, οι μεγάλες εταιρείες στις ΗΠΑ επενδύουν και πάλι στην πυρηνική ενέργεια. Ποιες είναι γενικά οι σκέψεις σας σχετικά με την ενεργειακή αποδοτικότητα και την τεχνητή νοημοσύνη;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, πιστεύω ότι υπάρχει μια νέα ενδιαφέρουσα ιστορία σχετικά με τη γεωπολιτική των κέντρων δεδομένων. Η Ελλάδα έχει προσελκύσει data centers και το κάνουμε επειδή πιστεύουμε ότι υπάρχει ένα spillover effect. Βέβαια, πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε ότι αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της ενέργειας και μπορεί πράγματι να καταλήξουμε σε φιλόδοξα σχέδια όπου έχουμε πραγματικά μεγάλα κέντρα δεδομένων, μεγάλους καταναλωτές, που τροφοδοτούνται κατ’ αποκλειστικότητα από πηγές ενέργειας εκτός δικτύου -αυτό που πράγματι, σε κάποιο βαθμό, συμβαίνει στις ΗΠΑ.

 

 

Δύο σκέψεις σχετικά με αυτό. Πρώτον, σε ό,τι αφορά την πυρηνική τεχνολογία, έχω υποστηρίξει ότι όταν μιλάμε για τη μείωση των εκπομπών ρύπων πρέπει να είμαστε τεχνολογικά αγνωστικιστές. Επομένως, δεν θα πρέπει να λέμε «αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε απαραίτητα». Υλοποιούνται τόσο μεγάλες επενδύσεις στην καθαρή τεχνολογία που πιθανόν σε πέντε χρόνια θα γνωρίζουμε πολύ περισσότερα. Και δεν θέλω να βάλουμε όλα τα αυγά μας σε ένα καλάθι και να συνειδητοποιήσουμε ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει μια άλλη τεχνολογία που θα έχει αναπτυχθεί.

 

 

Για παράδειγμα, αυτό που συμβαίνει με τους SMR, τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες, με ενδιαφέρει πολύ. Δεν έχουμε υπόβαθρο πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα, αλλά σίγουρα θα μας ενδιέφερε να ακολουθήσουμε αυτή την τεχνολογία και να δούμε πού μπορεί να μας οδηγήσει. Έχουμε νησιά, για παράδειγμα, που χρειάζονται αποκεντρωμένα συστήματα. Δεν είναι απαραίτητο ότι όλα αυτά θα είναι πάντα ή μπορούν να είναι διασυνδεδεμένα.

 

 

Και δεύτερον: πώς μπορεί να μας βοηθήσει η τεχνητή νοημοσύνη σε ένα σύστημα παραγωγής ενέργειας όπου υπάρχει ο παράγοντας της συγκυρίας; Επειδή οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν αυτόν τον παράγοντα. Το να δημιουργήσουμε ένα πιο «έξυπνο» σύστημα μου φαίνεται ότι είναι ένα πολύ περίπλοκο πρόβλημα βελτιστοποίησης στο οποίο είμαι βέβαιος ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει ενδιαφέρουσες λύσεις να προσφέρει, επειδή πάντα θα υπάρχει μεγάλος βαθμός εξάρτησης από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, φυσικά και η αποθήκευση θα είναι μέρος της λύσης. Θα χρειαζόμαστε και κάποια εφεδρεία βασικού φορτίου.

 

 

Αλλά καθώς αυξάνουμε τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το να έχουμε «έξυπνα» στοχαστικά συστήματα που κάνουν αυτή την πολύπλοκη αγορά ενέργειας να λειτουργεί, αυτό είναι ένα καλό πρόβλημα που πρέπει να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Και τυχαίνει να υπάρχουν κάποιες νεοφυείς επιχειρήσεις που ξέρω ότι έχουν Έλληνες ιδρυτές σε όλο τον κόσμο που ασχολούνται με τέτοιου είδους πράγματα. Πολύ ενδιαφέρον. Τελευταία ερώτηση. Ο χρόνος τελείωσε. Έχουμε ένα επόμενο πάνελ που έρχεται. Αλλά τελευταία ερώτηση. Αυτό που επίσης ακούω από πολλούς, από τους πιο, ας πούμε, σκεπτικιστές εκεί έξω. Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένας μεγάλος, παγκόσμιος αγώνας. Μπορούμε πραγματικά, ως μικρή χώρα, να «παίξουμε μπάλα», ας πούμε, στην πρώτη κατηγορία;

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε ειδικό βάρος που υπερβαίνει τα τυπικά χαρακτηριστικά της χώρας μας. Σίγουρα μπορούμε γιατί έχουμε το ταλέντο. Και πιστεύω ότι έχουμε επίσης μια κυβέρνηση που είναι πρόθυμη να προσπαθήσει να εκπαιδευτεί σχετικά με το πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη για να είναι πιο αποτελεσματική. Επομένως, σίγουρα μπορούμε να το κάνουμε αυτό. Και όταν κοιτάζω τι κάνουν άλλες χώρες, δεν βλέπω απαραίτητα ότι είναι πολύ πιο προηγμένες από εμάς όσον αφορά τον τρόπο σκέψης μας.

 

 

Αλλά, θα το πω μία ακόμα φορά, το μεγαλύτερο πλεονέκτημά μας είναι το ταλέντο. Επομένως, αν μπορούμε να φέρουμε, να καλλιεργήσουμε αρκετά καλά μυαλά γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, σίγουρα να αξιοποιήσουμε τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης στο εξωτερικό, να τους φέρουμε στην Ελλάδα ή σε έργα που συνδέονται με την Ελλάδα και να δημιουργήσουμε τη σωστή υποδομή, σίγουρα μπορούμε να το κάνουμε.

 

 

Και, εν τέλει, ποιος ξέρει από πού θα προέλθει η επόμενη σπουδαία ιδέα. Σίγουρα υπάρχει ένα ζήτημα κλίμακας, χρειάζεσαι εκατοντάδες δισεκατομμύρια ή τρισεκατομμύρια για να επενδύσεις σε αυτές τις τεράστιες υποδομές. Αλλά δεν είναι απαραίτητα αυτό που αφορά την τεχνητή νοημοσύνη.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Για εμένα, και θα κλείσουμε με αυτό, αυτό το είδος της δέσμευσης, το να σας έχουμε εδώ σήμερα σε μια εκδήλωση όπως αυτή -έχουμε πολλά από τα στοιχεία στην Ελλάδα, όπως λέτε, έχουμε ακαδημαϊκή κοινότητα, έχουμε ταλέντο, έχουμε πολλά στοιχεία.

 

 

Η ιστορία δεν έχει ακόμα ειπωθεί πλήρως, αλλά είναι μέσα από πράγματα όπως η παρουσία σας σε εκδηλώσεις όπως αυτή, η δέσμευση στο είδος της δουλειάς που κάνετε με αυτή την Επιτροπή -και ελπίζω να δούμε κάποια από αυτά, ξέρετε, να έρχονται στο φως, κάποιες από τις πρωτοβουλίες-, είναι αυτό το είδος της δέσμευσης που νομίζω ότι μας δίνει μια ευκαιρία.

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Σχεδόν προσκάλεσα τον εαυτό μου εδώ, γιατί ήθελα πραγματικά να επικοινωνήσω αυτό το μήνυμα.

 

 

Ανδρέας Σταυρόπουλος: Αυτό ακριβώς εννοώ. Σας ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ που είστε εδώ.

 

 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ πολύ.

ΑΠΕ ΜΠΕ