Οι αυτοκτονίες στην Κρήτη βρίσκονται στο μικροσκόπιο επιστημονικών ερευνών. Τα στοιχεία είναι ανησυχητικά και κατά τη διάρκεια της χρονιάς που διανύουμε…

Η Κρήτη, τα τελευταία τουλάχιστον 25 χρόνια, βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις σε αυτοκτονίες στην Ελλάδα, τερματίζοντας συχνά πρώτη. Πρώτη σε αυτοχειρίες στη χώρα είναι μέχρι στιγμής και φέτος, σύμφωνα με τον Κυριάκο Κατσαδώρο, επιστημονικό διευθυντή του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών «Κλίμακα». Πρόσφατα, μέσα σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι αφαίρεσαν τη ζωή τους στο νησί.

«Με απασχόλησε από τότε που ήρθα εδώ», λέει στην «Καθημερινή» ο Αλέξανδρος Βγόντζας, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Κρήτης, και του Penn State University στις ΗΠΑ. Από το 2009, οπότε μετακόμισε από την Πενσιλβάνια στο Ηράκλειο, ξεκίνησε να ερευνά το θέμα των αυτοκτονιών. Σύμφωνα με δημοσίευση του ίδιου και άλλων ερευνητών στο BMC Psychiatry το 2018, από το 1999 έως το 2013, ο αριθμός αυτοκτονιών ανά 100.000 άτομα του πληθυσμού ήταν 2,4 για την Ελλάδα, και 5,2 για την Κρήτη. 

Τα ποσοστά ήταν χειρότερα στον ανδρικό πληθυσμό, για τον οποίο ο μέσος όρος αυτοκτονιών στην Ελλάδα ήταν 5,3 ανά 100.000 άτομα, ενώ στην Κρήτη ο αριθμός ήταν υπερδιπλάσιος, 10,8. Η συγκεκριμένη τάση δεν φαίνεται να αλλάζει. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, τα οποία έχει δημοσιεύσει το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών «Κλίμακα», το 2021, όταν η Κρήτη είχε το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό σε αυτοκτονίες στη χώρα, σε 100.000 άτομα, τα 6,6 αφαίρεσαν τη ζωή τους. Την επόμενη χρονιά, σύμφωνα πάντα με την «Κλίμακα», τερμάτισε πρώτη, με 97 αυτοκτονίες.

Ο μύθος των οικονομικών δυσχερειών

Από το 1999 έως το 2023, στην Κρήτη πραγματοποιούνταν κατά μέσον όρο 45 αυτοκτονίες τον χρόνο – «ένας από τους υψηλότερους αριθμούς ήταν 61, και συνέβη σε εποχή ευημερίας της Ελλάδας, το 2001», τονίζει ο κ. Βγόντζας, ο οποίος είναι επιστημονικός υπεύθυνος της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Ηρακλείου, συμπληρώνοντας ότι συνήθως οι λόγοι δεν είναι οικονομικοί.

«Η εμπειρία μας δείχνει ότι οι περισσότερες αυτοκτονίες στην Κρήτη συνδέονται με την ψυχική νόσο, με σοβαρές περιπτώσεις που πολλές φορές δεν είναι διαγνωσμένες, και ακόμη κι αν είναι διαγνωσμένες, δεν ακολουθείται αυστηρή παρακολούθηση».

Το στίγμα για την ψυχική νόσο δεν υπάρχει μόνο στο Ηράκλειο, αν και τα τελευταία χρόνια στο Ηράκλειο σημειώνονται οι περισσότερες περιπτώσεις αυτοχειρίας, γεγονός που ο κ. Βγόντζας συνδέει με το ότι «η ανατολική Κρήτη στερείται αναγκαίων ψυχιατρικών υπηρεσιών», περισσότερο από τη δυτική. Παραδείγματος χάριν, η Παιδοψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ κλείνει οριστικά. Ακόμη και η κινητή μονάδα έχει χρηματοδότηση μέχρι τον Ιούλιο.

Ο Χρήστος Μόκκας, διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας του Αγίου Νικολάου και υπεύθυνος για τον νομό Λασιθίου, λέει στην «Καθημερινή» ότι στο Κέντρο υπάρχουν τρεις θέσεις ψυχιάτρων, αλλά τα τελευταία τριάμισι χρόνια είναι μόνος. Το στίγμα ήταν εντονότερο παλιά, όμως υπάρχει ακόμη. «Το βλέπεις και σε ανθρώπους μορφωμένους, έρχονται πολύ διστακτικά», τονίζει. Δύο φορές τον μήνα πηγαίνει στην Ιεράπετρα και μία φορά τον μήνα στη Σητεία. «Αλλά οι ασθενείς προτιμούν να διανύουν πολλά χιλιόμετρα για να τους συναντήσω στον Αγιο Νικόλαο, παρά να τους δει κάποιος γνωστός».

Τα πράγματα είναι καλύτερα στα Χανιά από ό,τι στο Ηράκλειο από άποψη εξοικείωσης του κόσμου με τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, σχολιάζει η επιστημονική υπεύθυνη και προϊσταμένη του Κέντρου Ψυχικής Υγείας, Αννα Γεωργουδάκη –«ίσως επειδή υπήρχε εδώ και το ψυχιατρείο μέχρι το 2005»–, όπου επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα υποστελέχωσης. «Παλαιότερα ήμασταν οκτώ, τώρα είμαστε τρεις. Ο καθένας μας έχει 700 περιστατικά, είμαστε εξουθενωμένοι», υπογραμμίζει. Στα χωριά, όμως, το ταμπού παραμένει.

«Στις κλειστές κοινωνίες, σε μικρά χωριά, θα δούμε ανθρώπους που έχουν μια διαταραχή κατευθείαν να αποκτούν το στίγμα του “τρελού του χωριού”. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι ίδιοι οι συγγενείς κρύβουν τους ανθρώπους τους στο σπίτι, για να μη βγει το πρόβλημα προς τα έξω», αναφέρει ο Μιχάλης Πρίντεζης, προϊστάμενος της Κοινωνικής Πρόνοιας του Δήμου Φαιστού.

«Η Κρήτη παρουσιάζει έναν κοινωνικό τρόπο ζωής άκρως αγωνιστικό», δηλώνει ο ανθρωπολόγος Μάικλ Χέρτσφελντ, ομότιμος καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος έχει κάνει πολυετή έρευνα στην Κρήτη, έχοντας γράψει και δύο βιβλία για το νησί. «Σε τέτοιο περιβάλλον», συνεχίζει, «ο φόβος της αποτυχίας παίζει επικίνδυνο ρόλο στην ανδρική ταυτότητα, και αυτό το φαινόμενο έχει πάρει σοβαρές διαστάσεις υπό πιέσεις που προκύπτουν από τον καταναλωτισμό». Οι Κρητικοί αισθάνονται συνέχεια την ανάγκη να επιδείξουν την αντροσύνη τους – «ένας άνδρας που δεν του αρέσει να συμπεριφέρεται έτσι, ή δεν είναι ικανός να εκδηλωθεί έτσι, θα αισθάνεται καταδικασμένος από την κοινωνία», επισημαίνει.

Η κρητική κοινωνία είναι ανοιχτή, αλλά έχει κάποιες κόκκινες γραμμές, λέει ο Αρης Τσαντηρόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. «Η ντροπή και η τιμή είναι μαζί· υπάρχει ακόμη στην Κρήτη αυτό που μεταφέρεται ως εγωισμός, το καθήκον, το αίμα», αναφέρει. 

NEWSIT

Για τον μεγάλο σεισμό που περιμένουν όλοι στην Κωνσταντινούπολη μίλησε ο Πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμιος Λέκκας διευκρινίζοντας ότι όσο δεν σπάει το ρήγμα τόσο ανεβαίνουν τα Ρίχτερ.

«Η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει επισημάνει ότι πρέπει να γίνει άμεσα ένας σεισμός στην Κωνσταντινούπολη» ήταν τα λόγια του Ευθύμιου Λέκκα μιλώντας στην ΕΡΤ, ενώ εξήγησε ότι μέσα στην επόμενη πενταετία πρέπει να εκτονωθούν οι εντάσεις.

Αναφερόμενος στον σεισμό που περιμένουν οι επιστήμονες στην Κωνσταντινούπολη εξήγησε χαρακτηριστικά… «Λέω “πρέπει” γιατί είναι το τελευταίο κομμάτι του ρήγματος. Το ρήγμα της Ανατολίας αποτελείται από 13 κομμάτια, 13 τμήματα. Τα 12 τμήματα έχουν σπάσει. Το τελευταίο τμήμα που έχει σπάσει, έχει δώσει δηλαδή μεγάλο σεισμό, ήταν το 1999 στη Νικομήδεια. Το τελευταίο ρήγμα τώρα που δεν έχει σπάσει, από το 1911 μέχρι τώρα, είναι το ρήγμα που είναι νότια της Κωνσταντινούπολης, στον υποθαλάσσιο χώρο. Είχαν υπολογίσει οι διεθνείς επιστημονικές ομάδες ότι έπρεπε να είχε σπάσει μέχρι το 2020. Όσο καθυστερεί συσσωρεύονται εντάσεις και μπορεί να γίνει μεγαλύτερος σεισμός. Επίσης το θέμα ήρθε στην επικαιρότητα γιατί είχαμε δύο σεισμούς στην Προύσα και στο Κοβατσκίλι, προάστιο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο είναι στις άκρες και στις άκρες του ρήγματος και υποψιαστήκαμε ότι εδώ κάτι γίνεται, σπάνε οι άκρες του ρήγματος, πιθανώς να σπάσει και όλο το ρήγμα.

Όπως είπε πρέπει να γίνει οπωσδήποτε την επόμενη πενταετία σεισμός στην Κωνσταντινούπολη… «Σε κάθε περίπτωση όμως, πρέπει στην επόμενη πενταετία να υπάρχει ένας μεγάλος σεισμός, γιατί όσο περνάει το χρονικό διάστημα ο σεισμός από τα 7,8 μεγαλώνει και πάει στο 8, πάει στο 8,2. Οπότε καταλαβαίνετε εκεί θα υπάρχουν τεράστιες απώλειες».

Ο Ευθύμιος Λέκκας σχολίασε το δυστύχημα στο Πασαλιμάνι με την πτώση μέρους κτιρίου, με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του ειδικός φρουρός 31 ετών. Όπως είπε με βάση τον σεισμό της Σάμου δημιουργήθηκε ένα καινούργιο θεσμικό πλαίσιο, όπου τα παλιά, εγκαταλελειμμένα και ετοιμόρροπα κτίρια μπορούν οι Δήμοι μέσω τεχνικών επιτροπών να εισηγούνται για να κατεδαφιστούν. “«Είναι ένα πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο. Υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες. Υπάρχουν κτίρια σε κάθε δήμο και στο Δήμο Αθηναίων και σε άλλους δήμους, παλιά εγκαταλελειμμένα κτίρια, τα οποία δεν έχουν τις απαραίτητες συνθήκες στατικής επάρκειας και πραγματικά είναι ένας κίνδυνος μέσα στα σημεία της πόλης που είναι και πολυσύχναστα σημεία. Δεν είναι απλά μόνο ένα κτίριο».

«Ειδικά σε περίπτωση σεισμικής φόρτισης, ενδεχομένως να έχουμε προβλήματα μεγάλα σε πολλά κτίρια. Έχει μπει ένα πρόγραμμα κατεδάφισης των κτιρίων αυτών γιατί δεν μπορεί να γίνει αντισεισμική αναβάθμιση, γιατί τα ποσά είναι μεγάλα. Πολλές φορές υπάρχουν κληρονόμοι που δεν μπορεί να τους εντοπίσει κανένας. Δηλαδή είναι αδήλωτα ουσιαστικά» εξήγησε και σημείωσε ότι τα ετοιμόρροπα κτίρια είναι καταγεγραμμένα σε κάθε Δήμο.

Επίσης ο Ευθύμιος Λέκκας αναφέρθηκε και στην άσκηση “Μίνωας” η οποία ξεκίνησε στην Κρήτη, το Νοέμβριο, με εντολή πρωθυπουργού. «Θα γίνει σε όλη την Κρήτη, σε όλους τους Δήμους της Κρήτης. Περιλαμβάνει 75 επεισόδια στο σενάριο και θα ασκηθούν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες. Θα γίνει εκκένωση 1.000 σχολείων περίπου στην Κρήτη, θα υπάρχουν επεμβάσεις σε αεροδρόμια, λιμάνια, σε νοσοκομεία. Το σενάριο περιλαμβάνει δύο σεισμούς. Ο πρώτος υποτιθέμενος σεισμός θα γίνει τη Δευτέρα στα Χανιά και θα επηρεαστούν τα Χανιά και το Ρέθυμνο.
https://player.glomex.com/integration/1/iframe-player.html?integrationId=eexbs14jwkobpkx&playlistId=v-d0m4tq8k7vyh

Την Τρίτη, ένας δεύτερος σεισμός 7,2 βαθμούς θα εκδηλωθεί κοντά στο Ηράκλειο, οπότε ουσιαστικά θα μπουν στην άσκηση οι Περιφερειακές Ενότητες του Ηρακλείου και του Λασιθίου. Είναι μια άσκηση πλήρους ανάπτυξης πεδίου σε όλη την Κρήτη. Συμμετέχουν όλοι οι δημόσιοι φορείς. Θα μεταφερθούν δυνάμεις από την Αθήνα. Είναι η μεγαλύτερη άσκηση που έχει γίνει στην Ελλάδα».

NEWSIT

Ένα πολύ στοχευμένο πρόγραμμα για ένα μέλλον που να περιλαμβάνει τη μητρότητα για γυναίκες που νοσούν από καρκίνο, ανακοινώθηκε στο πλαίσιο του 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Αναπαραγωγικής Ιατρικής, στην Αθήνα.

Πρόκειται για το πρόγραμμα «ΗΒΗ», που αποσκοπεί στην ενημέρωση και υποστήριξη νέων γυναικών που έχουν διαγνωσθεί με κάποια μορφή καρκίνου και πληρούν ορισμένα κριτήρια, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να καταψύχουν και συντηρούν τα ωάριά τους για μελλοντική χρήση. Όλη αυτή η διαδικασία θα γίνεται χωρίς δική τους οικονομική επιβάρυνση και υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένων γιατρών.

Σήμερα γνωρίζουμε πως οι θεραπείες κατά του καρκίνου, όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά μια γυναίκα, προκαλώντας είτε προσωρινή είτε μόνιμη υπογονιμότητα. Η κατάψυξη των ωαρίων πριν από την έναρξη της θεραπείας δίνει στις γυναίκες τη δυνατότητα να διατηρήσουν τα γενετικά τους υλικά άθικτα και να προγραμματίσουν μια εγκυμοσύνη στο μέλλον, όταν η υγεία και οι συνθήκες θα το επιτρέψουν.

Η ιδέα για το πρόγραμμα ανήκει στον γυναικολόγο Κωνσταντίνο Πάντο και στον διευθυντή και επιστημονικά υπεύθυνο του γυναικολογικού τμήματος του νοσοκομείου «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» Δημήτρη Παπαθεοδώρου.

«Με τον αριθμό άτοκων γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας που διαγιγνώσκονται με κακοήθη νεοπλάσματα να αυξάνεται, δίνεται η δυνατότητα υπό αυστηρές προϋποθέσεις να διατηρήσουν τα ωοθυλάκια τους χωρίς απολύτως κανένα κόστος πριν την έναρξη της θεραπείας τους», επισημαίνει ο Δ.Παπαθεοδώρου. Από την πλευρά του ο Κ.Πάντος εξηγεί πως το πρόγραμμα «ΗΒΗ» αποτελεί μια πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα κοινωφελή δράση με τη σύμπραξη ιδιωτικού με δημόσιο τομέα για την προάσπιση της διατήρηση της γονιμότητας σε γυναίκες που έχουν έρθει αντιμέτωπες με την ασθένεια του καρκίνου. «Το ηχηρό μήνυμα που θέλουμε να μεταφέρουμε είναι ότι κανένας νέος άνδρας και καμία νέα γυναίκα δεν θα είναι μόνος ή μόνη σε αυτόν τον αγώνα. Η επιστημονική κοινότητα, με πρωτοποριακές μεθόδους, εξασφαλίζει την αναπαραγωγική τους αυτονομία και είναι παρούσα να συμβάλλει με κάθε τρόπο προς αυτήν την κατεύθυνση», τονίζει χαρακτηριστικά.

Η Εριέττα Κούρκουλου – Λάτση μέσω του ιδρύματος «Kind Things» θα καλύψει με τη μορφή δωρεάς το κόστος της διαδικασίας συλλογής και κατάψυξης των ωαρίων.

Στον σχεδιασμό και την υλοποίησή του προγράμματος, εκτός από το κοινωφελές ίδρυμα «Kind Things», συμμετέχουν τα δημόσια νοσοκομεία «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ», «ΜΕΤΑΞΑ», «ΕΛΕΝΑ», η ιδιωτική κλινική «ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ» και η φαρμακευτική εταιρεία «FARAN», η οποία στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της θα διαθέσει τα απαιτούμενα φαρμακευτικά και παραϊατρικά προϊόντα.

Πιο συγκεκριμένα, τα δημόσια νοσοκομεία «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» και «ΜΕΤΑΞΑ» θα αναλάβουν τη διαδικασία επιλογής των γυναικών, καθώς και συνολικά τη διαχείριση του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένης της συλλογής και διατήρησης των προσωπικών στοιχείων και του ιατρικού ιστορικού τους. «Είναι μεγάλη χαρά και τιμή για εμένα να ευχαριστήσω, εκ μέρους του Νοσοκομείου Μεταξά, την κα Κούρκουλου – Λάτση για τη σημαντική της δωρεά στο πρόγραμμα «ΗΒΗ», ανέφερε ο Γεώργιος Βοργιάς, διευθυντής Γυναικολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «ΜΕΤΑΞΑ».

Η ιδιωτική κλινική «ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ» θα αναλάβει τη διαδικασία συλλογής και κατάψυξης των ωαρίων των ωφελούμενων, σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης, καθώς και την επίβλεψη της αποστολής τους στις εγκαταστάσεις του «ΕΛΕΝΑ».

Το νοσοκομείο «ΕΛΕΝΑ» θα αναλάβει δωρεάν τη διαδικασία φύλαξης, αποθήκευσης και διατήρησης των κατεψυγμένων ωαρίων .

Τα επιστημονικά συμβούλια των νοσοκομείων έχουν δώσει την έγκριση τους για την εκτέλεση του προγράμματος. «Η ελπίδα και η αισιοδοξία που αντλείται από την διαδικασία κρυοσυντήρησης είναι το μεγαλύτερο κίνητρο ώστε βγαίνοντας νικήτριες από την δύσκολη δοκιμασία, οι γυναίκες αυτές να δημιουργήσουν την δική τους οικογένεια, μετά την ολοκλήρωση της χειρουργικής, ορμονικής, ακτινικής θεραπείας που μπορεί να υποβληθούν», λέει εμφατικά η Μ. Καργάκου, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Διευθύντρια Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του νοσοκομείου «ΕΛΕΝΑ». 

«Η προσφορά αυτής της επιλογής στις γυναίκες που αντιμετωπίζουν την πρόκληση του καρκίνου και αδυνατούν να καλύψουν το κόστος της κρυοσυντήρησης, δεν είναι μόνο ένα σημαντικό βήμα προς τη διασφάλιση της ικανότητάς τους να αποκτήσουν παιδιά στο μέλλον, αλλά επίσης τους παρέχει μια αίσθηση ελέγχου πάνω σε έναν τομέα της ζωής τους, σε μια περίοδο που πολλά μπορεί να φαίνονται αβέβαια και εκτός ελέγχου. Είναι μια υπόσχεση για το μέλλον, ένα φως ελπίδας που διαπερνά την αβεβαιότητα και τον φόβο που συχνά συνοδεύει τη διάγνωση του καρκίνου», αναφέρει σε ανακοίνωση του για το πρόγραμμα «ΗΒΗ» το ίδρυμα «Kind Things».

Μιχάλης Κεφαλογιάννης

ΑΠΕ-ΜΠΕ