Έκθεση ιστορικής φωτογραφίας για την αρμενική προσφυγική εγκατάσταση στην Ελλάδα εγκαινιάζεται σήμερα Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου στις 7 το απόγευμα στη Δημοτική Πινακοθήκη Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη «Ντίνος Κατσαφάνας». Η έκθεση με τίτλο «1922. Η Ελλάδα υποδέχεται τους Αρμένιους πρόσφυγες», συνδιοργανώνεται από τον Δήμο Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη και το περιοδικό «Αρμενικά» στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή και θα διαρκέσει έως τις 20 Νοεμβρίου.

Για το πως ξεκίνησε η ιδέα αυτής της έκθεσης, οι προετοιμασίες της οποίας μετρούν πάνω από έναν χρόνο, μίλησε στο ΑΠΕ- ΜΠΕ ο αρχισυντάκτης του ελληνόγλωσσου περιοδικού «Αρμενικά» και διευθυντής της αρμενόγλωσσης εφημερίδας «Αζάτ Ορ», Μάικ Τσιλιγκιριάν: «Την πρώτη επαφή με την Πινακοθήκη Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη την είχαμε πριν από δύο χρόνια και πριν τον κορονοϊό, όταν η Πινακοθήκη είχε φιλοξενήσει την έκθεση “Αρμένιοι φωτογράφοι της Νίκαιας 1922-1960” και μας είχαν ζητήσει τη συμβολή μας. Αμέσως διαπιστώσαμε ότι οι άνθρωποι που εργάζονται στην Πινακοθήκη, δεν είναι διεκπεραιωτές αλλά αγαπάνε αυτό που κάνουν και το κάνουν με πολύ μεράκι. Τότε ήταν που σκεφτήκαμε ότι θα έπρεπε να κάνουμε μια συνεργασία μαζί και ιδιαίτερα αφού πρόκειται για την Πινακοθήκη ενός δήμου προσφυγικού όπως είναι ο Δήμος Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη».

Η έκθεση περιλαμβάνει 130 φωτογραφίες που επιλέχθηκαν από το φωτογραφικό αρχείο του περιοδικού «Αρμενικά», οι οποίες καλύπτουν κυρίως την περίοδο 1922-1940, καθώς επίσης εκδόσεις και εφημερίδες των αρχών του 20ού αιώνα. Αναφερόμενος στην έκθεση, ο κ. Τσιλιγκιριάν επισημαίνει: «Ξεκινάμε με ορισμένες εικόνες από τις αρμενικές κοινότητες στην Ελλάδα πριν από το 1922, ειδικότερα τις κοινότητες της Θράκης και της Θεσσαλονίκης, επίσης παρουσιάζουμε εικόνες από την αρμενική γειτονιά της Σμύρνης, όπως και από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Στεφάνου πριν από την καταστροφή».

Ακολουθεί το κυρίως μέρος της έκθεσης, το οποίο περιλαμβάνει την άφιξη και την εγκατάσταση των Αρμενίων προσφύγων στην Ελλάδα, την οργάνωση των τοπικών κοινοτήτων, τη δημιουργία ορφανοτροφείων, εκκλησιών και σχολείων, την ανάπτυξη του πολιτισμού, του αθλητισμού και του προσκοπισμού. «Γενικά παρουσιάζονται όλα αυτά τα θέματα που ήταν συνυφασμένα με την καθημερινότητα της αρμενικής κοινότητας», εξηγεί ο κ. Τσιλιγκιριάν.

Στην έκθεση όμως δίνεται μεγάλη βαρύτητα στην εκπαίδευση και το ρόλο των ορφανοτροφείων ως κέντρων επαγγελματικής κατάρτισης. «Επειδή ο εκθεσιακός χώρος χωρίζεται σε δύο ορόφους, ο ένας όροφος αφορά μόνο στα παιδιά καθώς σε αυτόν φιλοξενούνται φωτογραφίες από τα σχολεία και τα ορφανοτροφεία εκείνης της εποχής». Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Τσιλιγκιριάν: «Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου στην Αττική λειτουργούσαν 16 αρμενικά σχολεία, ενώ σε ολόκληρη την Ελλάδα 30. Σε κάθε δηλαδή περιοχή που υπήρχε μια μικρή ή μια μεγάλη αρμενική κοινότητα λειτουργούσαν και σχολεία. Έχουμε δηλαδή τις εικόνες από αυτά τα σχολεία, εικόνες από τα τρία ίσως μεγαλύτερα ορφανοτροφεία σε Κέρκυρα, Κόρινθο και Σύρο». Σύμφωνα με τον ίδιο, «το σύνολο των ορφανών που έφτασαν στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία ήταν περίπου 16.000 παιδιά, ενώ από αυτά, τα 7.500 ήταν αρμενόπουλα και τα υπόλοιπα ελληνόπουλα. Στα περισσότερα μάλιστα μεγάλα ορφανοτροφεία όπως της Σύρου συνυπήρχαν».

Ειδικά για το ορφανοτροφείο της Σύρου ο αρχισυντάκτης του περιοδικού «Αρμενικά», διευκρινίζει πως το οίκημα δεν αποτελούσε ένα έτοιμο οίκημα αλλά ένα νέο, που χτίστηκε από την αμερικανική οργάνωση παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας «Near East Relief» για την αποκλειστική φιλοξενία ορφανών παιδιών (περισσότερων από 5000)». Κατά τη διάρκεια των εργασιών μάλιστα για το χτίσιμο του ορφανοτροφείου της Σύρου, συμμετείχαν και τα ίδια τα παιδιά, σημειώνει ο κ. Τσιλιγκιριάν, για να τονίσει πως «όλα αυτά τα σημαντικά θέλαμε να τα παρουσιάσουμε στον συγκεκριμένο χώρο και νομίζω πως το αποτέλεσμα μας δικαιώνει».

«Ουσιαστικά έχουμε τις εικόνες που αποδεικνύουν ότι η δουλειά και η εργασία που έγινε τότε δεν πήγε στράφι. Για την εποχή εκείνη και για τις συνθήκες που επικρατούσαν, έγινε μια πολύ σημαντική δουλειά σε ό,τι αφορά τα παιδιά. Τα ορφανοτροφεία τα οποία λειτουργούσαν και ως εκπαιδευτήρια, βοήθησαν πάρα πολύ τα παιδιά, ούτως ώστε όταν βγήκαν από τα ιδρύματα αυτά να μπορέσουν να βρουν δουλειά, να ορθοποδήσουν αλλά και να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια».

Όπως αναφέρει ο κ. Τσιλιγκιριάν, στην έκθεση ακόμη, προβάλλεται υλικό σύμφωνα με το οποίο, η εκκλησία και οι φιλανθρωπικές οργανώσεις -αρμενικές, ελληνικές και ξένες- έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο, ώστε οι άνθρωποι των αρμενικών κοινοτήτων να έχουν κάποια υποτυπώδη υγιεινή, καλύτερη δυνατή διατροφή και ρουχισμό.

Σημειώνεται πως όλες οι φωτογραφίες της έκθεσης είναι μεγάλου μεγέθους, οι περισσότερες μάλιστα είναι διαστάσεων 50×70 ή 50×80, ενώ στον χώρο θα υπάρχουν και δύο οθόνες όπου θα προβάλλονται ντοκουμέντα της εποχής. «Υπάρχει ντοκουμέντο από τα ορφανοτροφεία της Σύρου και της Αθήνας και ένα ακόμη 8λεπτο φιλμάκι από το 1930 με τα αρμενικά σχολεία στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Αυτά θα προβάλλονται παράλληλα με τις εικόνες στους δύο ορόφους ενώ υπάρχει και μια μικρή προθήκη όπου εκτίθενται κάποια εκκλησιαστικά αντικείμενα και άλλες δύο ακόμη με τον αρμενικό τύπο στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και μία ακόμη με τετράδια και βιβλία των παιδιών από τα σχολεία εκείνης της εποχής», σημειώνει ο Μάικ Τσιλιγκιριάν. Δεν παρέλειψε δε, να ευχαριστήσει τον δήμαρχο Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη Γιώργο Ιωακειμίδη, για την ευκαιρία αυτή, καθώς μέσα από την έκθεση και τις εικόνες αυτές παρουσιάζεται η νεότερη ιστορία των Αρμενίων στον ελλαδικό χώρο, ενώ ευχήθηκε η συνεργασία με τον δήμο να συνεχιστεί και στο μέλλον.

«Θέλουμε ο επισκέπτης που θα έρθει στην έκθεση να πάρει όσο το δυνατό καλύτερη γεύση της όλης ατμόσφαιρας από εκείνη την εποχή», τονίζει ο κ. Τσιλιγκιριάν και εξηγεί πως κύριος στόχος πέρα από την επίσκεψη των αρμενικών σχολείων στον χώρο, είναι και αυτή από όσο το δυνατόν περισσότερα σχολεία, ώστε να πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικά προγράμματα περιήγησης και ξενάγησης. Στο πλαίσιο άλλωστε της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις για το κοινό και εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες. Ήδη όπως επισημαίνει γίνονται και θα συνεχίσουν να γίνονται επαφές με τους διευθυντές των σχολείων, καθώς σύμφωνα με εκείνον: «Αυτό είναι το σημαντικότερο όλων, να δουν τα νέα παιδιά το πως ήρθαν οι πρόσφυγες, πως εγκαταστάθηκαν και πως σιγά σιγά κατάφεραν να ορθοποδήσουν και να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία».

Το ωράριο λειτουργίας της έκθεσης είναι: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Κυριακή από τις 10:00 έως τις 14:00, ενώ την Πέμπτη από τις 17:00 έως τις 20:00. Σημειώνεται ότι την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου η έκθεση θα παραμείνει κλειστή.

Η είσοδος για το κοινό και τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι δωρεάν.

Βίκυ Παπατζίκου

ΦΩΤΟ pinakothiki-nikaiarentis.gr

ΑΠΕ-ΜΠΕ