Connect with us

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Η έκρηξη του ηφαιστείου της Τόνγκα δημιούργησε «κυματισμούς» σε όλη την ατμόσφαιρα της Γης

Η τεράστια έκρηξη του ηφαιστείου Χούνγκα Τόνγκα-Χούνγκα Χα’απάι στο νησιωτικό κράτος Τόνγκα του Ειρηνικού δημιούργησε πρωτόγνωρους ισχυρούς «κυματισμούς» στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, ένα φαινόμενο που οι επιστήμονες δεν είχαν ποτέ παρατηρήσει μέχρι σήμερα μετά από μια ηφαιστειακή έκρηξη. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα και με το meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου, το κρουστικό κύμα της έκρηξης, κάνοντας τον γύρο της Γης, πέρασε τουλάχιστον δύο φορές πάνω από την ατμόσφαιρα της Ελλάδας, προκαλώντας απότομη πρόσκαιρη πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης.

Οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να κατανοήσουν τα μεγάλα κύματα που διέτρεξαν τη γήινη ατμόσφαιρα μετά την έκρηξη στην Τόνγκα. Τα δορυφορικά δεδομένα δείχνουν ότι το συμβάν πυροδότησε ένα ασυνήθιστο μοτίβο ατμοσφαιρικών βαρυτικών κυμάτων, σύμφωνα με το «Nature». Προηγούμενες εκρήξεις ηφαιστείων δεν είχαν παράγει τέτοιο σήμα, κάτι που έχει αφήσει έκπληκτους πολλούς επιστήμονες.

Η αρχική ανακάλυψη των ατμοσφαιρικών κυματισμών έγινε μέσω εικόνων που τράβηξε το όργανο AIRS (Atmospheric Infrared Sounder) του δορυφόρου Aqua της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) μερικές ώρες μετά την έκρηξη στις 14 Ιανουαρίου. Δείχνουν δεκάδες ομόκεντρους κύκλους, που ο καθένας αντιπροσωπεύει ένα ταχέως κινούμενο κύμα στα αέρια της ατμόσφαιρας, εκτεινόμενος σε απόσταση άνω των 16.000 χιλιομέτρων. Τα κύματα αυτά έφθασαν από τον ωκεανό στην ιονόσφαιρα και φαίνεται να πέρασαν αρκετές φορές γύρω από τη Γη.

«Πρόκειται για κάτι πραγματικά μοναδικό. Δεν έχουμε ποτέ δει κάτι παρόμοιο στα δεδομένα. Το όργανο AIRS λειτουργεί εδώ και περίπου 20 χρόνια και ποτέ έως τώρα δεν είχαμε δει τέτοια ωραία μοτίβα ομόκεντρων κυματισμών», δήλωσε ο επιστήμονας της ατμόσφαιρας Λαρς Χόφμαν του γερμανικού Κέντρου Υπερυπολογιστών Julich.

Τέτοια κύματα στην ατμόσφαιρα συμβαίνουν όταν τα μόρια του αέρα διαταράσσονται κάθετα, όχι οριζόντια, κάτι που μπορεί να συμβεί π.χ. όταν ο άνεμος δυναμώνει, καθώς ανεβαίνει και περνάει πάνω από ένα βουνό. Οι κυματισμοί αυτοί μεταφέρουν ενέργεια μέσω της ατμόσφαιρας και συχνά δημιουργούν υψηλά νέφη με μορφή κυματισμών.

Θεωρητικά η γρήγορη άνοδος στην ατμόσφαιρα του θερμού αέρα και της στάχτης από μια έκρηξη ηφαιστείου θα μπορούσε να πυροδοτήσει παρόμοια κύματα σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, αλλά ποτέ έως τώρα δεν είχε παρατηρηθεί κάτι ανάλογο. «Αυτό είναι κάτι που πραγματικά μας δημιουργεί απορία, καθώς πρέπει να έχει να κάνει με τη φυσική του όλου συμβάντος, αλλά δεν ξέρουμε ακόμη τι είναι αυτό», δήλωσε ο φυσικός της ατμόσφαιρας Κόργουιν Ράιτ του βρετανικού Πανεπιστημίου του Μπαθ, ο πρώτος στον κόσμο που παρατήρησε τους κυματισμούς στα δεδομένα τα οποία συνέλεξε ο Χόφμαν.

Ο ειδικός στο κλίμα Σκοτ Όσπρεϊ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης αποδίδει το φαινόμενο των κυματισμών της ατμόσφαιρας στο ότι η έκρηξη της Τόνγκα υπήρξε μοναδική, επειδή συνέβη πολύ γρήγορα σε σχέση με άλλες ηφαιστειακές εκρήξεις. «Το συμβάν φαίνεται να τελείωσε μέσα σε μερικά μόνο λεπτά, αλλά ήταν τόσο εκρηκτικό που πιθανώς πυροδότησε μερικά ισχυρά βαρυτικά κύματα», εκτίμησε.

Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν ότι οι επιπτώσεις της έκρηξης θα διαρκέσουν αρκετά, επηρεάζοντας τον καιρό σε μεγάλες αποστάσεις, μέχρι και στην Ευρώπη. «Θα παρακολουθήσουμε πολύ προσεκτικά για να δούμε πώς θα εξελιχθεί», δήλωσε ο Όσπρεϊ.

Ερωτηματικό για τους γεωεπιστήμονες αποτελεί κατά πόσο το συγκεκριμένο ηφαίστειο μπορεί να «δώσει» και άλλες μεγάλες εκρήξεις. Ο ηφαιστειολόγος Σέιν Κρόνιν του νεοζηλανδικού Πανεπιστημίου του Όκλαντ, ο οποίος παρακολουθεί στενά το ηφαίστειο της Τόνγκα για μελλοντικές εκρήξεις, ανέφερε ότι το ηφαίστειο θα μπορούσε πιθανώς να τροφοδοτηθεί με νέες μεγάλες ποσότητες μάγματος από βαθιά στο υπέδαφος και να παράγει έτσι περισσότερες εκρήξεις. Αλλά είναι επίσης πιθανό ότι έχει εξαντλήσει το μεγαλύτερο μέρος από το μαγματικό «ρεζερβουάρ» του, οπότε στο μέλλον θα μπορεί να γεννήσει μόνο μικρότερες εκρήξεις, οι οποίες θα παραμείνουν κρυμμένες κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού. Προς το παρόν, οι επιστήμονες δεν έχουν σαφή εικόνα της κατάστασης του ηφαιστείου.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Continue Reading
Advertisement

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στην υγεία από τα τυχερά παιχνίδια ζητά επιτροπή του «The Lancet»

Οι βλάβες που προκαλούν τα τυχερά παιχνίδια στην υγεία είναι πολύ πιο σημαντικές από ό,τι είχε προηγουμένως κατανοηθεί και επιδεινώνονται από την ταχεία παγκόσμια επέκταση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της βιομηχανίας τυχερών παιχνιδιών. Αυτό διαπιστώνει η νεοσύστατη Επιτροπή Δημόσιας Υγείας για τα Τυχερά Παιχνίδια του επιστημονικού περιοδικού «The Lancet» σε δήλωση που εξέδωσε.

Εκτιμάται ότι 80 εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως αντιμετωπίζουν διαταραχές, λόγω του τζόγου. Το διαδικτυακό καζίνο και το διαδικτυακό αθλητικό στοίχημα είναι δύο από τους πιο ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς τζόγου παγκοσμίως.

Οι βλάβες από τα τυχερά παιχνίδια περιλαμβάνουν προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας, κατάρρευση των σχέσεων, αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας και ενδοοικογενειακής βίας, αυξημένη εγκληματικότητα, απώλεια εργασίας και οικονομικές απώλειες.

Οι έφηβοι, τα παιδιά και τα άτομα από μειονεκτούσες κοινωνικο-οικονομικές ομάδες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Επιπλέον, οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος είναι λιγότερο προετοιμασμένες για να ρυθμίσουν τη βιομηχανία και να αντιμετωπίσουν τις βλάβες που προκαλεί.

Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης και συμπρόεδρος της Επιτροπής, Χέδερ Γουάρντλ, αναδεικνύει τη μεταβαλλόμενη φύση των τυχερών παιχνιδιών, εξηγώντας ότι «οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται ένα παραδοσιακό καζίνο του Λας Βέγκας ή την αγορά ενός λαχείου. Δεν σκέφτονται μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας που αναπτύσσουν μια ποικιλία τεχνικών για να κάνουν περισσότερους ανθρώπους να ασχολούνται πιο συχνά με ένα εμπόρευμα που μπορεί να εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους για την υγεία. Αυτή όμως είναι η πραγματικότητα του τζόγου σήμερα. Όποιος έχει κινητό τηλέφωνο έχει πλέον πρόσβαση σε αυτό που είναι ουσιαστικά ένα καζίνο στην τσέπη του, 24 ώρες το 24ωρο».

Η Επιτροπή ζητά τη θέσπιση αποτελεσματικής νομοθεσίας για τα τυχερά παιχνίδια σε όλες τις χώρες, ανεξάρτητα από το αν ο τζόγος επιτρέπεται νομικά. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει μειώσεις στην έκθεση του πληθυσμού και τη διαθεσιμότητα τυχερών παιχνιδιών, μέσω απαγορεύσεων ή περιορισμών πρόσβασης, προώθησης, μάρκετινγκ και χορηγίας. Προτρέπει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αντιμετωπίζουν τον τζόγο ως ζήτημα δημόσιας υγείας, όπως αντιμετωπίζονται άλλα εθιστικά και ανθυγιεινά προϊόντα, μεταξύ των οποίων και το αλκοόλ και ο καπνός. Τέλος, ζητά την παροχή υποστήριξης και θεραπείας για τις βλάβες από τον τζόγο, παράλληλα με τις εκστρατείες ενημέρωσης για τις βλάβες αυτές.

Μ.Κουζινοπούλου

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Continue Reading

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Εμβόλιο με βακτήρια «υπόσχεται» ανοσοθεραπεία για τον καρκίνο

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Κολούμπια δημιούργησαν τροποποιημένα προβιοτικά βακτήρια που εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα κατηγορία εμβολίων κατά του καρκίνου που εκμεταλλεύονται τις φυσικές ιδιότητες των βακτηρίων για να στοχεύσουν τον όγκο.

Στην έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature», χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα ποντικιών με προχωρημένο καρκίνο του παχέος εντέρου και μελάνωμα. Το εμβόλιο που αναπτύχθηκε ενίσχυσε το ανοσοποιητικό σύστημα για να καταστείλει την ανάπτυξη ή σε πολλές περιπτώσεις να εξαλείψει τον πρωτογενή και μεταστατικό καρκίνο, αφήνοντας ταυτόχρονα τα υγιή μέρη του σώματος ανεπηρέαστα.

Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, αυτά τα εμβόλια μπορούν να εξατομικευτούν, ώστε να επιτίθενται στον πρωτογενή όγκο και τις μεταστάσεις σε κάθε άτομο, αλλά και να αποτρέψουν μελλοντικές υποτροπές.

Τα βακτήρια έχουν χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία του καρκίνου ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα ως θεραπευτικό μέσο σε ασθενείς με καρκίνο της ουροδόχου κύστης σε αρχικό στάδιο. Στη συγκεκριμένη έρευνα, οι επιστήμονες έκαναν πολλαπλές γενετικές τροποποιήσεις σε ένα προβιοτικό στέλεχος βακτηρίων E.coli για να ελέγξουν με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο τα βακτήρια αλληλεπιδρούν με το ανοσοποιητικό σύστημα και το εκπαιδεύουν, ώστε να προκαλέσουν την εξάλειψη του όγκου.

Μ. Κουζινοπούλου

Φωτογραφία: Τροποποιημένα βακτηριακά κύτταρα (μοβ) ενεργοποιούν διάφορα μέρη του ανοσοποιητικού συστήματος για να επιτεθούν σε καρκινικά κύτταρα (γκρι). Credit: Columbia University

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Continue Reading

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Ερευνητές δημιουργούν έναν από τους πρώτους ολοκληρωμένους χάρτες για τις αλλαγές στον εγκέφαλο κατά την εγκυμοσύνη

Περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου μπορεί να συρρικνώνονται σε μέγεθος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά έχουν καλύτερη συνδεσιμότητα, ενώ λίγες μόνο είναι οι περιοχές του εγκεφάλου που παραμένουν ανέγγιχτες κατά τη μετάβαση στη μητρότητα. Τα παραπάνω προκύπτουν από έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Neuroscience» και φαίνεται να αποτελεί έναν από τους πρώτους ολοκληρωμένους χάρτες των αλλαγών στον εγκέφαλο στην εγκυμοσύνη.

 

Οι ερευνητές από το εργαστήριο της Έμιλι Τζέικομπς, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμαρα, ανέλυσαν τις αλλαγές στον εγκέφαλο μιας υγιούς γυναίκας 38 ετών. Διενήργησαν 26 μαγνητικές τομογραφίες και αναλύσεις αίματος από τις τρεις εβδομάδες πριν από τη σύλληψη (τέσσερις τομογραφίες), κατά τη διάρκεια των τριών τριμήνων της εγκυμοσύνης (15 τομογραφίες) και έως τα δύο πρώτα χρόνια μετά τον τοκετό (επτά τομογραφίες).

 

Οι πιο έντονες αλλαγές που διαπίστωσαν οι επιστήμονες ήταν η μείωση του όγκου της φαιάς ουσίας στον φλοιό, καθώς αυξήθηκε η παραγωγή ορμονών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτή η μείωση δεν είναι κατ’ ανάγκη κακή, όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές, αλλά θα μπορούσε να υποδηλώνει μια «τελειοποίηση» των εγκεφαλικών κυκλωμάτων, όπως αυτή που συμβαίνει σε όλους τους νεαρούς, καθώς περνούν από το στάδιο της εφηβείας.

 

Παρατηρήθηκαν, επίσης, εμφανείς αυξήσεις στη λευκή ουσία, που είναι υπεύθυνη για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου. Ενώ η μείωση της φαιάς ουσίας παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τον τοκετό, η αύξηση της λευκής ουσίας ήταν παροδική, κορυφώθηκε στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και επέστρεψε στα προ της εγκυμοσύνης επίπεδα περίπου κατά τη στιγμή της γέννησης.

 

Προηγούμενες μελέτες είχαν ερευνήσει συγκεκριμένες φάσεις αυτών των αλλαγών του εγκεφάλου, ωστόσο τα ευρήματα αυτής της μελέτης, παρατηρούν οι ερευνητές, μπορεί να αποτελούν έναν από τους πρώτους ολοκληρωμένους χάρτες των νευροανατομικών αλλαγών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη.

 

Επίσης, οι ερευνητές σημειώνουν ότι αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τη διερεύνηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της εγκυμοσύνης στον εγκέφαλο και των συνεπειών αυτών των εγκεφαλικών αλλαγών, τα ευρήματα βελτιώνουν την κατανόηση των νευρικών αλλαγών που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη.

 

Η έρευνα αυτή μπορεί να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για μελλοντικές μελέτες, προκειμένου να γίνει κατανοητό αν το μέγεθος ή ο ρυθμός αυτών των εγκεφαλικών αλλαγών περιέχουν ενδείξεις σχετικά με τον κίνδυνο μιας γυναίκας για επιλόχειο κατάθλιψη ή συνδέονται με άλλες επιπτώσεις, όπως η γήρανση του εγκεφάλου ή οι γονεϊκές συμπεριφορές.

Μ.Κουζινοπούλου

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Continue Reading

ΤΑ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ