Στις 11 Ιανουαρίου 2020 οι αρχές στην Κίνα ανακοίνωσαν τον πρώτο θάνατο από έναν άγνωστο κορονοϊό.

Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας που προκλήθηκε από τον κορονοϊό σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου 2 (Sars- CoV2), η covid-19 έχει πάψει να αναστατώνει τον πλανήτη, αλλά δεν αποτελεί ακόμη παρελθόν καθώς προκαλεί ακόμη μολύνσεις – συχνά επίμονες-και θανάτους.

Μέχρι στιγμής η covid-19 έχει μολύνει επισήμως 777 εκατομμύρια ανθρώπους και έχει προκαλέσει τον θάνατο περισσότερων από 7 εκατομμυρίων, αν και στην πραγματικότητα ο αριθμός εκτιμάται ότι είναι μεγαλύτερος, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Όμως με το πέρασμα του χρόνου και των διάφορων κυμάτων της ασθένειας, οι επιπτώσεις της covid-19 στους θανάτους και τις νοσηλείες έχουν περιοριστεί σημαντικά, χάρη στην ανοσία που έχει αποκτήσει ο πληθυσμός μέσω των εμβολιασμών ή/και των μολύνσεων.

Η covid εξακολουθεί να σκοτώνει (περισσότεροι από 3.000 θάνατοι καταγράφηκαν από τον Οκτώβριο ως τον Νοέμβριο του 2024 σε 27 χώρες, σύμφωνα με τον ΠΟΥ), όμως η μεγάλη πλειονότητα των θανάτων λόγω της ασθένειας καταγράφηκε από το 2020 ως το 2022.

Η πανδημία θεωρείται ότι έληξε την άνοιξη του 2023 όταν ο ΠΟΥ ήρε το ύψιστο επίπεδο συναγερμού που είχε κηρύξει.

Ο ιός δεν έχει εξαλειφθεί, αλλά φαίνεται ότι έχει γίνει σταδιακά ενδημικός, με τακτικά κύματα έξαρσης, όπως για παράδειγμα η γρίπη, παρατηρούν διάφοροι ειδικοί.

Ωστόσο «ο κόσμος θέλει να ξεχάσει ότι αυτός ο ιός εξακολουθεί να είναι μαζί μας, οι άνθρωποι θέλουν να βάλουν την covid στο παρελθόν — και με διάφορους τρόπους να προσποιηθούν ότι δεν συνέβη τίποτα-διότι όλη η εμπειρία ήταν τραυματική», παρατήρησε στα μέσα Δεκεμβρίου η δρ Μαρία Βαν Κερχόβε υπεύθυνη προετοιμασίας για τις επιδημίες και τις πανδημίες στον ΠΟΥ.

Η εποχή της παραλλαγής Όμικρον ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2021 και συνεχίζεται: το ένα υποστέλεχος του κορονοϊού αντικαθιστά το άλλο, χωρίς να προκαλεί σοβαρότερα συμπτώματα.

Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να αποκλειστεί εντελώς το σενάριο νέων στελεχών το ιού που θα είναι πιο μεταδοτικά ή θα παρακάμπτουν την ανοσία των ανθρώπων, εκτιμούν κάποιοι επιστήμονες.

Σε κάθε περίπτωση ο Sars- CoV2 θα παραμείνει ανάμεσά μας.

Κρίσιμης σημασίας για την αντιμετώπισης της πανδημίας ήταν ο εμβολιασμός, ο οποίος έγινε με εντατικούς ρυθμούς. Περισσότερες από 13,6 δισεκ. δόσεις εμβολίων χορηγήθηκαν παγκοσμίως, αν και η πρόσβαση σε αυτά ήταν πολύ άνιση μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών χωρών.

Οι ειδικοί εξακολουθούν να συστήνουν τα εμβόλια που έχουν τροποποιηθεί για να αντιμετωπίζουν την παραλλαγή Όμικρον, κυρίως για τους πιο ευάλωτους, διότι συνεχίζουν να παρέχουν προστασία από τις σοβαρές μορφές της ασθένειες και τον κίνδυνο του long covid.

Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία, αυτή παραμένει η ίδια μετά την εμφάνιση της Όμικρον: κάποια αντιιικά φάρμακα και μονοκλωνικά αντισώματα.

Κάποιες καινοτομίες που έφερε ή επιτάχυνε η πανδημία, κυρίως τα εμβόλια mRNA γέννησαν ελπίδες για την αντιμετώπιση άλλων ασθενειών, όπως ο καρκίνος.

Κόπωση, βήχας, δύσπνοια, περιοδικός πυρετός, απώλεια της γεύσης ή της όσφρησης, δυσκολίες στη συγκέντρωση, κατάθλιψη… όσοι επηρεάζονται από την long covid παρουσιάζουν ένα ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα, γενικά για τρεις μήνες μετά τη μόλυνση, τα οποία επιμένουν για τουλάχιστον δύο μήνες και δεν εξηγούνται από κάποια άλλη παθολογία.

Περίπου το 6% όσων μολύνονται από covid επηρεάζονται από αυτό το σύνδρομο, επεσήμανε ο ΠΟΥ στα τέλη Δεκεμβρίου, τονίζοντας ότι εξακολουθεί να «επιβαρύνει τα συστήματα υγείας».

Οι γυναίκες και όσοι πάσχουν από υποκείμενα νοσήματα επηρεάζονται περισσότερο από την long civid, ενώ οι επαναμολύνσεις φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισής της.

Η covid-19 δεν θα είναι η τελευταία πανδημία, για αυτό είναι βέβαιοι οι επιστήμονες. Το ζήτημα είναι να μάθουμε πότε θα εμφανιστεί η επόμενη και αν ο κόσμος θα είναι προετοιμασμένος για αυτή.

Περίπου το 60% με το 70% των νέων ασθενειών είναι ζωονοτικές, δηλαδή προέρχονται από ένα ζώο. Ο κίνδυνος μόλυνσης από αυτές εντείνεται λόγω της αποψίλωσης των δασών, η οποία αυξάνει την επαφή των ανθρώπων με άγρια ζώα, τα οποία ενδέχεται να μεταφέρουν άγνωστους ιούς.

Η εποχή της covid ενίσχυσε επίσης και την περιφρόνηση προς τα εμβόλια αλλά και την παραπληροφόρηση. Ενδεικτικό είναι ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θέλει να διορίσει υπουργό Υγείας τον Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, έναν γνωστό αντιεμβολιαστή.

ΕΜ

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Μελέτη ερευνητών του νοσοκομειακού φορέα Mass General Brigham στις ΗΠΑ, που διεξήχθη σε περισσότερα από 440 επαγγέλματα, διαπίστωσε ότι οι οδηγοί ταξί και ασθενοφόρων έχουν χαμηλότερα ποσοστά θανάτων από Αλτσχάιμερ.

Η έρευνα, που δημοσιεύεται στο περιοδικό BMJ, εγείρει την πιθανότητα οι εργασίες που απαιτούν συχνή χωρική επεξεργασία, όπως το να υπολογίζεις μια διαδρομή ή τον καλύτερο τρόπο πλοήγησης, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε χαμηλότερα ποσοστά θανάτου από τη νόσο Αλτσχάιμερ.

«Το ίδιο τμήμα του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη δημιουργία γνωστικών χωρικών χαρτών, τους οποίους χρησιμοποιούμε για να πλοηγηθούμε στον κόσμο γύρω μας, εμπλέκεται επίσης στην ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ», εξηγεί ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης, Βίσαλ Πατέλ, ειδικευόμενος γιατρός στο Τμήμα Χειρουργικής του αμερικανικού νοσοκομείου Brigham and Women’s Hospital.

Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από το Εθνικό Σύστημα Βιοστατιστικής των ΗΠΑ για τους θανάτους ενηλίκων από 443 διαφορετικά επαγγέλματα μεταξύ της 1ης Ιανουαρίου 2020 και της 31ης Δεκεμβρίου 2022. Εκτός από το επάγγελμα εξέτασαν, επίσης, κοινωνικοδημογραφικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας, του φύλου, της εθνικότητας και του μορφωτικού επιπέδου.

Από τα σχεδόν εννιά εκατομμύρια άτομα που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη, το 3,88% πέθανε από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Μεταξύ των οδηγών ταξί, το 1,03% πέθανε από Αλτσχάιμερ, ενώ στους οδηγούς ασθενοφόρων το ποσοστό ήταν 0,74%. Μετά την προσαρμογή των δεδομένων διαπιστώθηκε ότι οι οδηγοί ασθενοφόρων (0,91%) και οι οδηγοί ταξί (1,03%) είχαν το χαμηλότερο ποσοστό θανάτων λόγω της νόσου Αλτσχάιμερ από όλα τα εξεταζόμενα επαγγέλματα. Αντίθετα, η τάση αυτή δεν παρατηρήθηκε σε άλλα επαγγέλματα που σχετίζονται με τις μεταφορές, χρησιμοποιούν όμως προκαθορισμένες διαδρομές και βασίζονται λιγότερο στην επεξεργασία του χώρου, όπως οι οδηγοί λεωφορείων (3,11%) ή οι πιλότοι αεροσκαφών (4,57%). Επιπλέον, η τάση αυτή δεν παρατηρήθηκε για άλλους τύπους άνοιας.

Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι πρόκειται για μελέτη παρατήρησης, οπότε δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Επιπλέον, αναγνωρίζουν περιορισμούς, όπως το ότι τα άτομα που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να παραμείνουν σε επαγγέλματα οδήγησης που απαιτούν καλή μνήμη, αν και τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ αναπτύσσονται συνήθως μετά την ηλικία εργασίας.

«Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι είναι σημαντικό να εξετάσουμε πώς τα επαγγέλματα μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο θανάτου από τη νόσο Αλτσχάιμερ και κατά πόσο οποιεσδήποτε γνωστικές δραστηριότητες μπορούν να είναι δυνητικά προληπτικές», σημειώνει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, ‘Ανουπαμ Τζένα, γιατρός στο Τμήμα Ιατρικής του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης.

Μ.Κουζινοπούλου

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Μια πιθανή σχέση μεταξύ της διατροφής, στην οποία κυριαρχούν τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα και τα ανθυγιεινά έλαια, και της χρόνιας φλεγμονής που οδηγεί στην ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου, εντόπισαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Νότιας Φλόριντα και του Ινστιτούτου Καρκίνου του Γενικού Νοσοκομείου της Τάμπα.

Όπως εξηγεί σε σχετικό δελτίο τύπου ο Γκανές Χαλάντε, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα, το σώμα μας είναι σχεδιασμένο να επιλύει ενεργά τη φλεγμονή μέσω βιοενεργών λιπιδικών ενώσεων που προέρχονται από υγιεινά λιπαρά που καταναλώνουμε, όπως το αβοκάντο. Τα βιοενεργά λιπίδια είναι πολύ μικρά μόρια που προέρχονται από τις τροφές που τρώμε και όταν προέρχονται από επεξεργασμένα τρόφιμα, διαταράσσουν άμεσα την ισορροπία του ανοσοποιητικού συστήματος και οδηγούν σε χρόνιες φλεγμονές.

Στην έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν διαδικτυακά στο περιοδικό «Gut», χρησιμοποιήθηκε μια εξαιρετικά ευαίσθητη τεχνική για να εντοπιστούν ίχνη λιπιδίων σε 162 δείγματα όγκων από ασθενείς του Γενικού Νοσοκομείου της Τάμπα. Στο εσωτερικό των όγκων η ομάδα παρατήρησε υπερβολικό αριθμό μορίων που προάγουν τη φλεγμονή και έλλειψη εκείνων που συμβάλλουν στην επίλυσή της και προάγουν την επούλωση.

Εξάλλου, σε προηγούμενες μελέτες του ίδιου Πανεπιστημίου είχε διαπιστωθεί ότι η ανθυγιεινή διατροφή παίζει ρόλο και σε άλλες ασθένειες, όπως το Αλτσχάιμερ, ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.

«Είναι γνωστό ότι οι ασθενείς με ανθυγιεινή διατροφή έχουν αυξημένη φλεγμονή στον οργανισμό τους. Βλέπουμε τώρα αυτή τη φλεγμονή στους ίδιους τους όγκους του παχέος εντέρου και ο καρκίνος είναι σαν μια χρόνια πληγή που δεν επουλώνεται- αν το σώμα σας ζει καθημερινά με εξαιρετικά επεξεργασμένες τροφές, η ικανότητά του να επουλώνει αυτή την πληγή μειώνεται λόγω της φλεγμονής και της καταστολής του ανοσοποιητικού συστήματος που τελικά επιτρέπει στον καρκίνο να αναπτυχθεί», εξηγεί ο Τίμοθι Γέτμαν, καθηγητής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα.

Σύμφωνα με τον Γέτμαν, τα ευρήματα υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη επαναξιολόγησης των συστατικών της δυτικής διατροφής, η οποία συνήθως αποτελείται από υπερβολική κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων, κορεσμένων λιπαρών, εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων, χημικών ουσιών και φλεγμονωδών σπορέλαιων.

Οι ερευνητές σημειώνουν εξάλλου ότι τα ευρήματα αυτά ανοίγουν τον δρόμο για μια νέα, φυσική προσέγγιση, που έχει ονομαστεί «resolution medicine» και αφορά στην αποκατάσταση της ισορροπίας στη διατροφή του ασθενούς για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Μια τέτοια διατροφή επικεντρώνεται στην αντιστροφή της φλεγμονής χρησιμοποιώντας υγιεινές, μη επεξεργασμένες τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και παράγωγα του ιχθυέλαιου, που μαζί με τον ισορροπημένο ύπνο και την άσκηση βοηθούν στην αποκατάσταση των μηχανισμών επούλωσης του οργανισμού.

Μ.Κουζινοπούλου

ΑΠΕ-ΜΠΕ