Με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί το οικονομικό επιτελείο αλλά και ο επιχειρηματικός κόσμος της Ελλάδας τις εξελίξεις στο διεθνές μέτωπο των δασμών, οι οποίες αποφασίζονται προπαντός στην Ουάσιγκτον από τον Τραμπ.

Σε δύο μέρες από σήμερα (7.7.2025) και συγκεκριμένα στις 9 Ιουλίου 2025 μεθαυρίο Τετάρτη λήγει η τρίμηνη αναστολή των δασμών τους οποίους είχε ανακοινώσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ στις 2 Απριλίου 2025 και ανάλογα με τις νέες αποφάσεις του ενδεχομένως θα ξαναμοιραστεί η «τράπουλα» σε όλα τα κρίσιμα μέτωπα: Διεθνές εμπόριο, συναλλαγματικές ισοτιμίες, αγορές μετοχών και ομολόγων, πληθωρισμός, ανάπτυξη…

Στην αρχή ο Τραμπ είχε ανακοινώσει δασμούς 20% κατά της ΕΕ, μαζί φυσικά και της Ελλάδας. Ωστόσο, έπειτα κατέβασε στο 10% το συντελεστή και ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με την ΕΕ.

Έτσι από τις 9 Απριλίου 2025 έως και σήμερα, ισχύει δασμός 10% σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ.

Διαφορετικές γραμμές στην ΕΕ, σενάρια για δασμούς δύο ταχυτήτων

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, δύο είναι οι βασικές γραμμές στο εσωτερικό της ΕΕ απέναντι στις ΗΠΑ:

• Η πρώτη, η οποία στηρίζεται ιδίως από τη Γερμανία και την Ιταλία (από το νέο «δίδυμο» Μερτς – Μελόνι), είναι να υπάρξει άμεσα, δηλαδή πριν λήξει η προθεσμία της 9ης Ιουλίου, σε σχέση με τους δασμούς και να συνεχιστεί η διαπραγμάτευση για τα άλλα εμπορικά ζητήματα.
• Η δεύτερη γραμμή, η οποία στηρίζεται από τη Γαλλία, αλλά και χώρες όπως η Δανία φαίνεται να τηρούν μια πιο σκληρή στάση, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε παράταση των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ – ΕΕ (μαζί και της αβεβαιότητας).

Την ίδια ώρα, έχουν έλθει στο φως της δημοσιότητα σενάρια, σύμφωνα με τα οποία οι ΗΠΑ ενδεχομένως να επιβάλλουν πιο υψηλούς δασμούς (πχ στο κατώφλι του 20%) στις εισαγωγές τροφίμων και αγροτικών προϊόντων από την ΕΕ, ενώ αφήσουν στο 10% όλα τα άλλα βιομηχανικά προϊόντα.

Απειλές Τραμπ για επιπλέον 10% λόγω… BRICS

Παράλληλα, δεν πρέπει κανείς να χάνει τη μεγάλη εικόνα και αυτή του δασμολογικού πολέμου και αυτή μάλλον δεν καθορίζεται από τις σχέσεις ΗΠΑ – ΕΕ, αλλά από τις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας.

Στο μέτωπο αυτό, η Κίνα απειλεί να εφαρμόσει το μοντέλο Βιετνάμ και σε άλλες χώρες. Συγκεκριμένα, επιβάλλει δασμούς 20% στις εισαγωγές αμιγώς βιετναμέζικων προϊόντων και δασμούς 40% στις εισαγωγές βιετναμέζικων προϊόντων τα οποία έχουν και ολίγη… «Κίνα» στο «DNA» τους.

Σαν να μην έφτανε αυτό, χθες (6.7.2025) ο Τραμπ απείλησε με επιπλέον δασμούς 10% όσες χώρες «ευθυγραμμίζονται» (σ.σ. χωρίς να αναφέρει ποιες είναι αυτές οι χώρες και ας μην ξεχνάμε πως σαν τέτοια έχει χαρακτηρίσει ακόμα και την… Ισπανία!) με τις «αντιαμερικανικές» ενέργειες των BRICS, τα οποία συνεδρίασαν το περασμένο σαββατοκύριακο στη Βραζιλία.

Οι άμεσες επιπτώσεις στην Ελλάδα

Σε αυτή την περίπτωση, δηλαδή επιβολής δασμών σχεδόν 20% στις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από την ΕΕ, θα πληγούν σημαντικά οι εξαγωγές ελληνικού ελαιόλαδου, φέτας και βρώσιμης ελιάς.

Το συντελεστή 10%, όπως έχουν αναφέρει κύκλοι των Ελλήνων εξαγωγών στο newsit.gr, μπορούν οι επιχειρηματίες στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ (κατά βάση ομογενείς) να τον απορροφήσουν, περιορίζοντας αμφότεροι τα κέρδη τους κατά 3 – 3,5% και αυξάνοντας κατά 3 -3,5% την τιμή των προϊόντων τους στην αμερικανική αγορά, κάτι που κρίνεται υποφερτό για τον καταναλωτή στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, για κάθε αύξηση των δασμών πάνω από 10%, αν πχ κινηθεί στο επίπεδο του 15% – 20%.

Η σημαντικότερη πληγή για την Ελλάδα σε αυτό το σενάριο δεν έχει να κάνει με τις άμεσες επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ (καθώς αυτές αποτελούν ένα ποσοστό της τάξεως του 4% – 5% επί του συνόλου), αλλά από το γεγονός ότι η αμερικανική αγορά αποτελούσε τα τελευταία χρόνια την πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη για αυτές…

Εξάλλου, οι Αμερικανοί καταναλωτές δεν είναι αντιμέτωποι μόνο με τις αυξήσεις (λόγω ανεβασμένων δασμών) των ελληνικών και ευρύτερα ευρωπαϊκών προϊόντων, αλλά και των άλλων εισαγόμενων αγαθών, είτε πρόκειται τα τελικά, είτε για ενδιάμεσα.

Αυτό σημαίνει πως βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα ευρύτατο κύμα ανατιμήσεων σε ένα ευρύτατο φάσμα από καταναλωτικά και κεφαλαιουχικά αγαθά, κάτι που αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης συνολικά.

Από που θα κάτσει η «μπίλια» των αμερικανικών δασμών σε όλο τον κόσμο -και όχι μόνο στην Ευρώπη- θα κριθεί και η πορεία άλλων κρίσιμων μεγεθών για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.

Οι έμμεσες επιπτώσεις στην Ελλάδα

1. Το πρώτο κρίσιμο ερώτημα είναι τι θα γίνει με την ισοτιμία ευρώ – δολαρίου. Το ευρώ έχει αρχίσει και φλερτάρει σιγά – σιγά στο 1,2 έναντι του δολαρίου, σημειώνοντας ανοδική πορεία εδώ και μήνες.

Συγκεκριμένα, σήμερα διαπραγματεύεται γύρω στο 1,17, ενώ στις αρχές Ιανουαρίου 2025, δηλαδή λίγο πριν ορκιστεί ο Τραμπ ανερχόταν μόλις 1,03 δολάρια. Μιλάμε, δηλαδή, για μία ανατίμηση της τάξεως του 13,5%, μέσα σε 7 μήνες.

Αυτό καθιστά αναλόγως πιο ακριβές όλες τις ευρωπαϊκές εξαγωγές εκτός ΗΠΑ και έρχεται να προσθέσει ένα ακόμα βαρίδι σε αυτές μετά τους δασμούς σε αυτές. 

Πιθανή κλιμάκωση των δασμών, έστω και για μερικές κατηγορίες των προϊόντων που εισάγονται από την ΕΕ, θα οδηγούσε σε νέα υποτίμηση του δολαρίου και άρα σε ακόμα πιο ακριβό ευρώ και ακόμα πιο ακριβές ευρωπαϊκές (και ελληνικές) εξαγωγές. 

2. Το δεύτερο κρίσιμο ερώτημα είναι πως θα αντιδράσουν οι διεθνείς αγορές. Από τότε που ο Τραμπ ξεκίνησε τον δασμολογικό πόλεμο, ήταν οι ευρωπαϊκές αγορές εκείνες οι οποίες ήταν οι πιο κερδισμένες (έναντι των αμερικανικών και των ασιατικών). Ενδεικτικά, αναφέρεται πως ο δείκτης DAX της Φρανκφούρτης έχει κερδίσει 24%, την ίδια περίοδο που ο αμερικανικός δείκτης S&P κέρδισε 10%, ενώ ο δείκτης της Σανγκάης βρίσκεται στο +5%. Κερδισμένος από την θετική πορεία των ευρωπαϊκών μετοχών είναι και το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών.

Από τις 1.480 μονάδες στις αρχές Ιανουαρίου 2025, έφτασε στις 4 Ιουλίου στις 1.918 μονάδες, δηλαδή βρίσκεται στο κατώφλι των 2.000 μονάδων.

Η ροή νέων κεφαλαίων στις ευρωπαϊκές αγορές (μαζί φυσικά και την ελληνική) αποτιμάται, προφανώς, θετικά, αλλά το ζήτημα είναι πρώτον αν θα συνεχιστεί σε περίπτωση που κατακάτσει η σκόνη από την αβεβαιότητα γύρω από την αμερικανική οικονομική λόγω δασμών και όταν αρχίσουν να φαίνονται πιο έντονα οι επιπτώσεις των δασμών των ΗΠΑ σε βάρος της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Μόνο σωσίβιο φαίνεται να είναι η αύξηση των κρατικών δαπανών για την άμυνα σε όλη την Ευρώπη και προπαντός στη Γερμανία.

Ωστόσο, η αφόρητη πίεση των ΗΠΑ όχι μόνο για αύξηση των αμυντικών δαπανών των χωρών – μελών του ΝΑΤΟ στο 5% (σ.σ. αυτό συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής της 24ης – 25ης Ιουνίου 2025) την επόμενη 3ετία σε συνδυασμό με το στόχο «εξημέρωσης» του μένους του Τραμπ κατά των Ευρωπαίων (σύμφωνα με δημόσια …ομολογία του προέδρου του ευρωπαϊκού συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα), αναμένεται να διοχετεύσει την αύξηση αυτή, εν πολλοίς, στις ΗΠΑ, δηλαδή σε παραγγελίες στις αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες.

Μ΄ άλλα λόγια, ο άμεσα κερδισμένος από την αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών μπορεί να είναι η αμερικανική και όχι η ευρωπαϊκή οικονομία. Για την ελληνική, ούτε… λόγος…

3. Το τρίτο μέτωπο είναι εκείνο των αποδόσεων κρατικών ομολόγων (μαζί και των ελληνικών), δηλαδή του κόστους δανεισμού των κρατών. Η γενική εικόνα είναι πως η είσοδος στην «εποχή Τραμπ» έχει οδηγήσει σε αύξηση του κόστους δανεισμού των κρατών.

Αφότου ξέσπασε ο πόλεμος των δασμών, οι αποδόσεις των 10ετών αμερικανικών κρατικών ομολόγων, από την αρχή του έτους έως την περασμένη Παρασκευή (4.7.2025)) έχουν μειωθεί μεν (από το 4,56% στο 4,33%), αλλά όχι -μάλλον- στο επίπεδο το οποίο ήλπιζε ο Τραμπ.

Την ίδια περίοδο, το γερμανικό δεκαετές ομόλογο ανήλθε στα 2,60% έναντι των 2,38%. Το ιαπωνικό ομόλογο έχει εκτιναχθεί στο 1,40% από 1,09%. Ειδικά σε ο,τι αφορά το αμερικανικό ομόλογο, η μείωση της απόδοσης του οφείλεται στη μετακίνηση κεφαλαιακών ροών από τις αμερικανικές μετοχές.

Η αύξηση των αποδόσεων των γερμανικών ομολόγων οφείλεται στην εξαγγελία της αύξησης των γερμανικών δαπανών για την άμυνα (πίσω από την οποία βρίσκεται ιδίως η εξαγγελία Τραμπ για μείωση της σταδιακής στρατιωτικής απόσυρσης από την Ευρώπη αλλά και το 5% του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες), καθώς αυτή θα γίνει με αύξηση του δημοσίου δανεισμού, μετά το ξεχείλωμα του συνταγματικού φρένου χρέους (Μάρτιος 2025).

Στην περίπτωση της Ελλάδας, δεν αναμένεται κάποια αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών κρατικών ομολόγων. Και αυτό όχι μόνο για της γενικότερης τάσης αύξησης των αποδόσεων των ευρωπαϊκών ομολόγων (καθώς αναμένεται νέο κύμα δανεισμού), αλλά και γιατί προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του 5% για τις αμυντικές δαπάνες, ενδεχομένως να μειωθούν οι ρυθμοί της πρόωρης αποπληρωμής του δημόσιου χρέους.

NEWSIT

Αγωνία σε κυβέρνηση και Έλληνες εξαγωγείς δύο μέρες πριν τη λήξη της προθεσμίας Τραμπ για τους δασμούς