Καβάλα: Λυδία, το όνομα μιας γυναίκας που έγινε συνώνυμο ενός λατρευτικού τόπου με παγκόσμια ακτινοβολία

Η Καβάλα και η ευρύτερη περιοχή της έχει το μοναδικό προνόμιο να αναφέρεται ιστορικά στο ιερό βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων, ένα από βιβλία της Καινής Διαθήκης. Σε αυτό, ο απόστολος και ευαγγελιστής Λουκάς, μεταφέρει και καταγράφει, εκτός πολλών άλλων, τα όσα συνέβησαν στην περιώνυμη αρχαία πόλη των Φιλίππων, όταν ο Απόστολος των Εθνών Παύλος πάτησε για πρώτη φορά το πόδι του επί ελληνικού και ευρωπαϊκού εδάφους για να διαδώσει τη νέα θρησκεία και να κηρύξει το μήνυμα του Ευαγγελίου.
Ο Απόστολος Παύλος (με τους συνεργάτες του Τιμόθεο, Σίλα και Λουκά), αποβιβάζεται στο αρχαίο λιμάνι της Νεάπολης (σημερινή Καβάλα) και δια μέσου της Εγνατίας οδού φθάνει μέχρι τη φημισμένη πόλη των Φιλίππων. Εκεί δεν μεταφέρει μόνο το μήνυμα του Ευαγγελίου αλλά βαφτίζει και τη Λυδία, την πρώτη Ελληνίδα και Ευρωπαία γυναίκα που ασπάστηκε τον χριστιανισμό.
Η Εκκλησία τιμάει σήμερα τη μνήμη αυτής της ξεχωριστής γυναίκας, της Λυδίας της Φιλιππησίας ή αλλιώς της Λυδίας της πορφυρπώλιδος (από το επάγγελμά που ασκούσε, εμπορεύονταν την πορφύρα).
Με καταγωγή από τα Θυάτειρα της Μικράς Ασίας, η Λυδία (που στα νεότερα χρόνια η εκκλησία την ανακήρυξε Αγία και της έδωσε το τίτλο της Ισαπόστολου), ήταν μια θεοσεβής γυναίκα που σύμφωνα με τις γραφές βαφτίστηκε από τον Απόστολο Παύλο, μαζί με όλη την οικογένειά της, στις όχθες του Ζυγάκτη ποταμού. Ο ποταμός αυτός βρίσκονταν έξω από τα τείχη της αρχαίας πόλης των Φιλίππων, την οποία επισκέφθηκε ο Απόστολος Παύλος για πρώτη φορά την άνοιξη του 50 μ.Χ. Συνολικά, στους Φιλίππους, ο Παύλος, έκανε τέσσερεις επισκέψεις και έγραψε την προς Φιλιππησίους επιστολή.
Στο πέρασμα των αιώνων, ο τόπος αυτός, όπου σύμφωνα με την παράδοση βαφτίστηκε η Αγία Λυδία, έμελλε να γίνει ένας τόπος με παγκόσμια απήχηση. Κάθε χρόνο, χιλιάδες χριστιανοί όλων των δογμάτων, από ολόκληρο τον κόσμο, τον επισκέπτονται για να τιμήσουν τη μνήμη μιας γυναίκας που έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη Ευρωπαία και Ελληνίδα χριστιανή. Ως η πρώτη γυναίκα που βάφτισε ο Απόστολος των Εθνών Παύλος, ο οποίος, ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα – όραμα ενός Μακεδόνα άντρα που τον προέτρεπε «Διαβάς εις Μακεδονίαν βοήθησαν ημίν» (Πράξ. 16,9)», ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι στη «γηραιά ήπειρο» μεταφέροντας το μήνυμα του Ευαγγελίου και διαδίδοντας τη νέα θρησκεία.
Ένας μνημειακός ναός
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, λίγα μέτρα από τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, ξεκίνησε από τον μακαριστό μητροπολίτη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου Αλέξανδρο η κατασκευή ενός μνημειώδους ναού – βαπτιστηρίου που στην πορεία των χρονών μετατράπηκε σε λατρευτικό κέντρο. Άρχισαν να συρρέουν χιλιάδες χριστιανοί, βαδίζοντας στα βήματα του Αποστόλου Παύλου, για να τον επισκεφθούν, να προσευχηθούν, να θαυμάσουν το μοναδικής αισθητικής φυσικό κάλλος, να πάρουν λίγο νερό από τον Ζυγάκτη και να γυρίσουν νοερά τον χρόνο πίσω, σε εκείνες τις μοναδικές στιγμές της παρουσίας του Παύλου στην περιοχή.
Ο ιερός ναός – βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας της Φιλιππησίας αποτελεί σήμερα ένα σύγχρονο μνημείο αρχιτεκτονικής, έναν εντυπωσιακό καμβά ψηφιδωτής τέχνης που συμπληρώνεται από τα μοναδικά έγχρωμα βιτρό. Στο μέσον αυτού του ιδιαιτέρου και ξεχωριστού ναού δεσπόζει μια μαρμάρινη κολυμπήθρα, που σε συνδυασμό με τη μαρμάρινη επένδυση όλου του κτίσματος, προσδίδει στο οικοδόμημα έναν τόνο βυζαντινής μεγαλοπρέπειας.
Ο εξωτερικός περίβολος είναι εξίσου εντυπωσιακός. Εκεί, κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια και τις οξιές, δίπλα στα τρεχούμενα γάργαρα νερά και μέσα σε μια κατάφυτη έκταση, όπου το φυσικό και το αρχαίο κάλλος δένουν αρμονικά, κατασκευάστηκε το υπαίθριο βαπτιστήριο.
Αυτό το υπαίθριο βαπτιστήριο, στις όχθες του Ζυγάκτη ποταμού, έγινε τόπος προσευχής για χριστιανούς από όλο τον κόσμο (κυρίως καθολικούς και προτεστάντες). Τον επισκέπτονται, τελούν ποικίλες λατρευτικές εκδηλώσεις, προσεύχονται και δοξολογούν το Θεό που τους αξίωσε να έρθουν στον δεύτερο Ιορδάνη, όπως συνηθίζουν να τον αποκαλούν.
Η ανάδειξη από τον μακαριστό μητροπολίτη Προκόπιο
Η ανάδειξη και η προβολή συνολικά του βαπτιστηρίου της Αγίας Λυδίας οφείλεται εν πολλοίς στον επί σαράντα χρόνια μακαριστό μητροπολίτη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου Προκόπιο που κατάφερε μέσα από πρωτοβουλίες και δράσεις να τον καθιερώσει ως έναν τόπο ιερό με παγκόσμια απήχηση, όπως άλλωστε είναι και η διδασκαλία του Χριστιανισμού. Κόσμησε το εσωτερικού του ναού με περίτεχνα ψηφιδωτά έργα, όλα δημιουργίες του διακεκριμένου αγιογράφου και τεχνίτη Βλάση Τσοτσώνη.
Θαυμασμό στον επισκέπτη προκαλεί η ψηφιδωτή αναπαράσταση της βάφτισης του Ιησού στον εσωτερικό τρούλο του ναού, αλλά και το ψηφιδωτό δάπεδο στον νάρθηκα με τις περιοδείες τους Αποστόλου Παύλου. Μπαίνοντας στον ναό, ο επισκέπτης νιώθει την αίσθηση του κρύου, την αίσθηση του νερού να κυριαρχεί.
Ο αείμνηστος μητροπολίτης Φιλίππων Προκόπιος καθιέρωσε τις ομαδικές βαφτίσεις ενηλίκων στα νερά του Ζυγάκτη ποταμού και είναι αυτός που ολοκλήρωσε την κατασκευή και τον εξοπλισμό ενός σύγχρονου συνεδριακού κέντρου πλησίον του βαπτιστηρίου.
Από κάθε άποψη, ο ναός – βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας, 20 χλμ. δυτικά από την πόλη της Καβάλας, αποτελεί ένα σύγχρονο μνημείο, ένα αναπόσπαστο κομμάτι της πλούσιας ιστορίας της αρχαίας πόλης των Φιλίππων που πρώτη στον τότε γνωστό κόσμο δέχθηκε το κήρυγμα του Ευαγγελίου από τον Παύλο. Είναι ένα μικρό θαύμα της φύσης, μέσα στο οποίο ο επισκέπτης νιώθει γαλήνη ακούγοντας μόνο το θρόισμα των φύλλων και το κελάρυσμα του νερού.

ΑΠΕ-ΜΠΕ