80 χρόνια από τη Μάχη της Κρήτης: Η ξεχασμένη ιστορία των αυτοχθόνων Μαορί από τη Ν. Ζηλανδία

Εκείνο το ανοιξιάτικο πρωινό της 20ης Μαΐου 1941, καθώς οι πρώτοι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές ρίχνονταν στο κενό από τα τρικινητήρια μεταγωγικά αεροπλάνα με τους ναζιστικούς σταυρούς στα μεταλλικά τους φτερά πάνω από την Κρήτη, τα επόμενα λεπτά, οι επόμενες ώρες και οι επόμενες δώδεκα δραματικές ημέρες που επακολουθήσαν, θα ήταν πάντα χαραγμένες στη μνήμη όσων επέζησαν, αφού στο έδαφος, μετά το πρώτο σοκ της πτώσης, ο θάνατος θα παραμόνευε παντού στο ηλιόλουστο αυτό νησί της Μεσογείου, με την μακρά παράδοση αντίστασης ενάντια σε κάθε κατακτητή. Η Μάχη της Κρήτης ή όπως είναι περισσότερο γνωστή στον αγγλοσαξονικό κόσμο ως η μάχη για την Κρήτη είχε αρχίσει.

Ανάμεσα σ’ ένα «μωσαϊκό» υπερασπιστών του νησιού, του μοναδικού μέχρι εκείνη τη στιγμή ελληνικού εδάφους, που δεν είχε πατήσει ο Γερμανός εισβολέας ήταν και οι Μαορί, αυτόχθονες πολεμιστές από τη Νέα Ζηλανδία, ενταγμένοι στο 28ο Τάγμα Πεζικού, που αποτελούσε τμήμα της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας του 2ου Νεοζηλανδικού Εκστρατευτικού Σώματος, που είχε φτάσει στο λιμάνι του Πειραιά στα τέλη Μαρτίου 1941, θέλοντας να ενισχύσει τις ελληνοβρετανικές δυνάμεις στην ηπειρωτική Ελλάδα. Το τάγμα αποτελείτο από επτακόσιους εθελοντές.

Ο κ. Γεώργιος Λόης, συνταγματάρχης ε.α. των τεθωρακισμένων, με την ευκαιρία των 80 χρόνων της επετείου από τη Μάχη της Κρήτης, αναφέρει χαρακτηριστικά στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων:

«Κατά τη διάρκεια της μνημειώδους μάχης της Κρήτης (20 Μαΐου-1 Ιουνίου 1941) διακρίθηκε ιδιαίτερα το 28οΝεοζηλανδικό Τάγμα Πεζικού, το οποίο αποτελείτο από ιθαγενείς Μαορί αξιωματικούς και στρατιώτες σχεδόν στο σύνολό του. Οι αυτόχθονες εθελοντές από τις νήσους της μακρινής Νέας Ζηλανδίας έλαβαν το βάπτισμα του πυρός πρωταρχικά στην ηπειρωτική Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας με αξιοθαύμαστο σθένος τα γερμανικά στρατεύματα κατά τον υποχωρητικό ελιγμό της Βρετανικής Εκστρατευτικής Δύναμης. Ωστόσο, έμελλε να εδραιώσουν τη φήμη τους ως ατρόμητοι πολεμιστές στο μαρτυρικό κρητικό έδαφος».

Μάχες εκ του συστάδην στο Μάλεμε

«Από την έναρξη της αεροπορικής γερμανικής εισβολής στη μεγαλόνησο την 20η Μαΐου 1941», τονίζει ο κ. Λόης, «οι υπερήφανοι Μαορί εκκαθάρισαν αποτελεσματικά πλείστους θύλακες επίλεκτων Γερμανών αλεξιπτωτιστών στην ευρύτερη περιοχή του Πλατανιά Χανίων. Στις 22-23 Μαΐου το τάγμα τους συμμετείχε στην απεγνωσμένη συμμαχική αντεπίθεση στον τομέα του αεροδρομίου Μάλεμε. Οι Νεοζηλανδοί αυτόχθονες πολέμησαν με παραδειγματική γενναιότητα, αγωνιζόμενοι αρκετές φορές με πείσμα εκ του συστάδην και κραυγάζοντας τις παραδοσιακές πολεμικές ιαχές τους, προκαλώντας κυριολεκτικά τον τρόμο στις τάξεις του εχθρού. Αν και προσπάθησαν να ανταπεξέλθουν στην αποστολή τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ενεργώντας μέσα σε χαοτικές συνθήκες, εντούτοις διατάχθηκαν να υποχωρήσουν από το Μάλεμε, παρά τη θέλησή τους να συνεχίσουν την επιχείρηση κατάληψης του αεροδρομίου».

Στην 42η Οδό με εφ’ όπλου λόγχη…

«Στις 27 Μαΐου 1941», όπως αναφέρει ο κ. Λόης, «το 28ο Τάγμα πρωτοστάτησε στη συγκλονιστική αναμέτρηση της 42ης Οδού (σημερινή οδός Τσικαλαριών), συμπαρασύροντας και τις γειτονικές Νεοζηλανδικές και Αυστραλιανές μονάδες. Απέναντι στην επιτιθέμενη εχθρική δύναμη, οι ενθουσιώδεις Μαορί στρατιώτες τοποθέτησαν με ψυχραιμία τις ξιφολόγχες στα τυφέκιά τους και διενέργησαν ορμητική έφοδο με απαράμιλλο θάρρος και με εκκωφαντικές ιαχές, διαλύοντας κυριολεκτικά τους Γερμανούς Ορεινούς Κυνηγούς. Μάλιστα, πριν την εφόρμηση, αρκετοί εξ’ αυτών σηκώθηκαν αγέρωχα από τις θέσεις μάχης τους και εκτέλεσαν τον πολεμικό χορό χάκα, κραδαίνοντας τον οπλισμό τους για λίγα δευτερόλεπτα, ενώ οι αντίπαλοί τους κοιτούσαν εμβρόντητοι. Αυτή η παροδική συμμαχική νίκη καθυστέρησε σημαντικά τη γερμανική προέλαση, παρέχοντας τον απαιτούμενο χρόνο στους σχηματισμούς της Βρετανικής Κοινοπολιτείας να αρχίσουν την απόσυρσή τους με σχετική ασφάλεια από την περιοχή της Σούδας προς τα νότια παράλια της Κρήτης».

Η διαφυγή από τα Σφακιά

«Τις επόμενες ημέρες, το κύριο σώμα των Νεοζηλανδών αυτοχθόνων ακολούθησε το καθορισμένο δρομολόγιο αποχώρησης, διασχίζοντας τα δύσβατα Λευκά Όρη απολύτως συντεταγμένα με τερματικό σταθμό τη Χώρα Σφακίων, όπου ανέμεναν τα βρετανικά πολεμικά πλοία εκκένωσης. Παράλληλα, ένα κλιμάκιο της μονάδας συγκρότησε το τμήμα οπισθοφυλακής των συμμαχικών στρατευμάτων, καλύπτοντας με επιτυχία την υποχωρητική ενέργειά τους. Οι ακατάβλητοι Μαορί αναχώρησαν σε δύο τμήματα την 31η Μαΐου και την 1η Ιουνίου 1941 για το λιμάνι της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου, αφήνοντας στην Κρήτη έναν βαρύ φόρο αίματος 84 νεκρών, ενώ άλλοι 71 άνδρες συνελήφθησαν αιχμάλωτοι».

Πέραν πάσης αμφιβολίας, υπογραμμίζει ο κ. Γεώργιος Λόης, «οι πολεμιστές Μαορί επέδειξαν ύψιστο μαχητικό πνεύμα, υπερασπιζόμενοι με περισσή αυταπάρνηση την κρητική γη ενάντια στους Γερμανούς εισβολείς, ευρισκόμενοι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις πατρογονικές εστίες τους. Ταυτόχρονα, με την αρειμάνια στάση τους εκμηδένισαν τις φυλετικές προκαταλήψεις του ναζιστικού κατεστημένου, ενώ διέσωσαν και την τιμή των βρετανικών όπλων στη μάχη της Κρήτης. Το ηρωικό πέρασμα τους δεν πρόκειται να λησμονηθεί, καθώς συνάδει απόλυτα με τη μαχητική παράδοση των Κρητικών και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της μακραίωνης ιστορίας της λεβεντογέννας μεγαλονήσου».

Ο Θεός του Πολέμου ήταν Μαορί…

Ακόμα και σήμερα δεν έχει μελετηθεί επαρκώς η σημασία της προσφοράς των αυτοχθόνων Μαορί, με καταγωγή από τη μακρινή Νέα Ζηλανδία, την Πολυνησία και τα νησιά Κούκ, στις πολεμικές επιχειρήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν αυτός τελείωσε το 1945, το 28ο Τάγμα Μαορί ήταν η πιο ένδοξη και πλέον παρασημοφορημένη μονάδα των Νεοζηλανδικών ενόπλων δυνάμεων. Συνολικά 16.000 ιθαγενείς Μαορί κατατάχθηκαν και στα τρία όπλα, από τις αρχές μέχρι το τέλος του πολέμου. Από αυτούς περίπου 3.600 υπηρέτησαν με το 28ο Τάγμα από το 1940 έως και το 1945, από τους οποίους 649 σκοτώθηκαν σ’ επιχειρήσεις, λίγο παραπάνω από το 10% των 6.068 Νεοζηλανδών που έχασαν την ζωή τους μαχόμενοι με το 2ο Νεοζηλανδικό Εκστρατευτικό Σώμα, στην Ελλάδα, στην ηπειρωτική Ευρώπη και την Μ. Ανατολή.

Οι σκληραγωγημένοι αυτοί αυτόχθονες είχαν και έναν άλλο λόγο να πολεμήσουν τον Ναζισμό: Για τους χιτλερικούς, οι Μαορί δεν ήταν καν άνθρωποι, αλλά βρίσκονταν σε μια άλλη κατηγορία, στους «υπανθρώπους», μαζί με τους Ρώσους και τους αθίγγανους.

Στη Κρήτη μπορεί να πήραν το βάπτισμα του πυρός, πολέμησαν όμως αργότερα και τον Ρόμελ στις μάχες του Ελ Αλαμέιν. Όταν στις 13 Μαΐου 1943 το μέτωπο του Άξονα στη Βόρειο Αφρική κατέρρευσε με την παράδοση 238.000 Γερμανών και Ιταλών στρατιωτών στις συμμαχικές δυνάμεις, διέσχισαν σ’ ένα ομηρικό ταξίδι 3.000 χλμ. την ενδοχώρα μέχρι την Αίγυπτο. Στους δεκαοκτώ μήνες πολέμου στην έρημο ο θρύλος των Μαορί είχε ξεπεράσει σε φήμη όλες τις μάχιμες μονάδες της 8ης Στρατιάς.

Τον Οκτώβριο του 1943 αποβιβάζονται στην Ιταλία. Η χώρα έχει παραδοθεί στους Συμμάχους, όχι όμως και οι Γερμανοί. Πολεμούν στη μάχη του Μόντε Κασσίνο στις αρχές του 1944, σε μια από τις αιματηρότερες συμπλοκές, όπου από τους 200 άνδρες δύο λόχων είχαν σκοτωθεί ή τραυματιστεί οι 128.

Τον Απρίλιο του 1945, τελευταίο μήνα των εχθροπραξιών στην Ευρώπη καταδιώκουν τους τελευταίους Γερμανούς σε ιταλικό έδαφος. Το τέλος του πολέμου τους βρίσκει στην Τεργέστη. Θα περάσουν άλλοι επτά μήνες μέχρι να επιστρέψουν στη Ν. Ζηλανδία.

Στις επιχειρήσεις στην Ιταλία οι Μαορί έχασαν 230 άνδρες και 887 τραυματίστηκαν.

Σύμφωνα με τα λόγια του Νεοζηλανδού στρατηγού Μπέρναρντ Φράιμπεργκ διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων στην Μάχη της Κρήτης, «κανένα τάγμα πεζικού δεν είχε πιο διακεκριμένο ρεκόρ ή ενεπλάκη σε περισσότερες μάχες, ή αλλοίμονο να έχει τόσες μεγάλες απώλειες, όσο το Τάγμα των Μαορί».

Βασίλης Πιας

Φωτογραφία: Μέλη του τάγματος των Μαορί που συμμετείχαν στην Μάχη της Κρήτης, εκτελώντας τον παραδοσιακό πολεμικό χορό χάκα στην Αίγυπτο

(Πηγή φωτογραφίας: Wikimedia Commons)

ΑΠΕ-ΜΠΕ