Μαρτσέλο Μαστρογιάνι: 25 χρόνια χωρίς τον σύγχρονο Καζανόβα, τον ιδανικό για Ντόλτσε Βίτα

Τα είχε όλα! Ήταν ένας από τους πιο γοητευτικούς άνδρες, ο ορισμός του ιδανικού λατίνου εραστή, που δεν χρειαζόταν να κάνει τίποτα για να σκλαβώσει από ερωτικό πάθος μια καρδιά, πέρα από μία ματιά, πάνω από μία εφημερίδα ή ένα φλιτζάνι καφέ. Και συνάμα μοντέλο καλαισθησίας, αλλά και περιφρόνησης της ματαιοδοξίας, παρότι ένας εκ των κορυφαίων Ευρωπαίων ηθοποιών, που τα κατάφερε με το πηγαίο υποκριτικό του ταλέντο. Έγινε είδωλο, μέτρο σύγκρισης και φυσικά επηρέασε όσο λίγοι τον όρο “ζεν πρεμιέ”, καταφέρνοντας να τον κάνει κομμάτια και να τον ανασυνθέσει με τον δικό του ξεχωριστό ευφυή τρόπο. Ο αθεόφοβος, μπήκε στην αρένα, έπαιξε μόνος του απέναντι στο θηρίο του Χόλιγουντ και το έκανε να ψάχνει έστω και απομιμήσεις του. Και όσο το Χόλιγουντ έβρισκε απομιμήσεις, αυτός υπονόμευε το είδωλο του λατίνου εραστή, όπως στο “Μπελ Αντόνιο” και έβγαινε ακόμη πιο δυνατός, ακόμη πιο ελκυστικός…

   Ναι, δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον αξέχαστο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, που χάσαμε πριν 25 χρόνια (19 Δεκεμβρίου 1996), τον τεράστιο ηθοποιό, που έπαιξε πραγματικά τα πάντα, εκτός από γουέστερν, συνεργάστηκε με όλα τα θηρία της σκηνοθεσίας στην Ιταλία και την Ευρώπη, γυρίζοντας περίπου 150 ταινίες, ένα ρεκόρ για πρωταγωνιστή του δικού του μεγέθους. Ήταν, όμως, για πολλούς και το άλτερ έγκο του Φεντερίκο Φελίνι, που του προσέφερε εμβληματικούς ρόλους στη μεγάλη οθόνη, αλλά και ο ηθοποιός που μπορούσε να προσαρμοστεί σε οποιεσδήποτε απαιτήσεις, συνθήκες και ιδιομορφίες ρόλων, που σε συνδυασμό με το δικό του έμφυτο ταλέντο, έβαλε τη δική του σφραγίδα στον κινηματογράφο.

      Από το ναζιστικό στρατόπεδο στο σανίδι

   Όλα ξεκίνησαν λίγο έξω από τη Ρώμη, στο χωριό Φοντάνα Λίρι, στις 28 Σεπτεμβρίου του 1924, όταν η Ίντα και ο Οτόνε Μαστρογιάνι, ξυλουργός στο επάγγελμα, απέκτησαν το πρώτο παιδί τους, τον Μαρτσέλο Βιντσέντσο Ντομένικο, που είχε θείο τον γνωστό γλύπτη Ουμπέρτο Μαστρογιάννι. Τα μαύρα εκείνα χρόνια με τον Μουσολίνι να σέρνει την Ιταλία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μαστρογιάνι, θα τα βρει δύσκολα και θα συλληφθεί από τους ναζί, ως κρατούμενος σε ένα γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, όταν η Ιταλία προσχώρησε στις συμμαχικές δυνάμεις. Θα δραπετεύσει και θα κρυφτεί στη Βενετία. Μετά τον Πόλεμο, θα γραφτεί στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, ξεκινώντας παράλληλα να παίζει ερασιτεχνικά στο θέατρο, ενώ το 1948 θα μπει για τα καλά στο χώρο του θεάματος, παίζοντας σε επαγγελματικούς θιάσους.

      Πρωταγωνιστής

   Ο Μαστρογιάνι, που το 1948 πρωταγωνίστησε στο θέατρο, δίπλα, μάλιστα, στη σύζυγο του Φελίνι, Τζουλιέτα Μαζίνα, στο έργο “Αντζέλικα”, θα εμφανιστεί για πρώτη φορά ως ηθοποιός στο σινεμά στην ταινία του Ρικάρντο Φρέντα “Οι Άθλιοι”, ενώ στη συνέχεια θα του δοθούν αρκετοί μικροί ρόλοι σε αρκετές ταινίες μέχρι το 1956. Γιατί εκείνο το διάστημα τον ανακαλύπτει ένας βοηθός του Λουκίνο Βισκόντι, ο οποίος θα του δώσει τη μεγάλη του ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει στις “Λευκές Νύχτες”, ένα έργο βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι, έχοντας δίπλα του την Μαρία Σελ και τον φημισμένο γόη Ζαν Μαρέ.

      Κλέψας του Κλέψαντος

   Αμέσως καθιερώνεται ως αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής και τον επόμενο χρόνο θα έρθει και η τεράστια επιτυχία, η αθάνατη κλασική κωμωδία του Μάριο Μονιτσέλι “Ο Κλέψας, του Κλέψαντος”, εντασσόμενος σε μία αθάνατη “συμμορία” κωμικών, κερδίζοντας το στοίχημα της απαιτητικής κωμωδίας. Για οποιονδήποτε ηθοποιό θα ήταν κατόρθωμα, καθώς είχε να συναγωνιστεί ιερά τέρατα όπως ο Τοτό, ο Βιτόριο Γκάσμαν, ο Ρενάτο Σαλβατόρι, αλλά και τους όχι τόσο γνωστούς, αλλά αξιοθαύμαστους καρατερίστες όπως οι Μέμο Καροτενούτο, Κάρλο Πισακάνε και Τιμπέριο Μούρτζα.

      Γλυκιά Ζωή

   Η δεκαετία του ’60 θα ξεκινήσει θριαμβευτικά. Θα γίνει παγκόσμια γνωστός, καθώς θα πρωταγωνιστήσει στο περίφημο “Dolce Vita” του Φεντερίκο Φελίνι. Μαζί όμως θα αρχίσει και μια μεγάλη φιλία, που θα συνεχιστεί κι εκτός των κινηματογραφικών πλατό και θα τον καταστήσει ως τον εμβληματικό πρωταγωνιστή του maestro. Ο Φελίνι είχε πει: «Είχα ανάγκη από έναν Ιταλό, από έναν φίλο που να δέχεται σεμνά και ταπεινά να είναι η σκιά μου, που να μη φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν. Έτσι πήρα τον Μαστρογιάνι, τον ήξερα ήδη, ήταν καταπληκτικός: αφαιρετικός, διακριτικός, συμπαθής, αντιπαθής, τρυφερός, αλαζόνας. Έτσι κι αλλιώς, ήταν τέλειος». Στη “Γλυκιά Ζωή”, μια μυθική ταινία για την αθάνατη γοητεία της Ρώμης, αλλά και για την προφητική ικανότητα του Φελίνι να αποτυπώσει, με άψογη βιτριολική κομψότητα, την αβάσταχτη λάμψη της μπουρζουαζίας, ο Μαστρογιάνι, στον ρόλο του ξεναγού, πνιγμένου στις καταχρήσεις, είναι ο ορισμός μιας γλυκιάς μελαγχολίας, παρατηρώντας έναν κόσμο που δεν κοιτά παρά μόνο την επιφάνεια.

      Περιζήτητος

   Με τον Μαστρογιάνι, ο Φελίνι θα συνεργαστεί σε αρκετά φιλμ, με σημαντικότερο σίγουρα το αριστουργηματικό “8 1/2 “, όπου ο maestro αυτοψυχαναλύεται με τον πιο ιδιοφυή και σπαρακτικό τρόπο, μέσα από τη μορφή του πρωταγωνιστή του. Μετά από αυτόν τον ρόλο, το όνομα του Μαστρογιάνι δένει συνειρμικά με εκείνο του Φελίνι και το αντίθετο. Έτσι, ο Μαστρογιάνι, ο πιο «ωραίος άνδρας της Ιταλίας», καθίσταται και ο πιο περιζήτητος ηθοποιός του σινεμά.

      Παγκόσμια αναγνώριση

   Γιατί ο Μαστρογιάνι, παρά την τεράστια επιτυχία του με τον Φελίνι και την παγκόσμια αναγνώρισή του, θα συνεχίζει να δουλεύει πυρετωδώς με πολλούς σημαντικούς Ιταλούς και Ευρωπαίους σκηνοθέτες, παρά την εμφανή έμφυτη οκνηρία του. Σε αυτό οφείλεται ίσως και η αδυναμία του να αρνηθεί δουλειές, αλλά και στα χρήματα που θα του έδιναν την ευκαιρία να ζει τη ζωή του. Θα κάνει σπουδαίες ταινίες με μέγιστους Ιταλούς σκηνοθέτες όπως οι Βιτόριο ντε Σίκα, Λουκίνο Βισκόντι, Μάριο Μονιτσέλι, Ντίνο Ρίζι, Μάουρο Μπολονίνι, Ετόρε Σκόλα, Μικελάντζελο Αντονιόνι, Μάρκο Φερέρι, Πιέτρο Τζέρμι, αδελφούς Ταβιάνι και πολλούς άλλους. Με τους Γάλλους Λουί Μαλ, Ζακ Ντεμί, Ανιές Βαρντά και ακόμη τους Ρομάν Πολάνσκι, Ζιλ Ντασέν, Τζον Μπούρμαν, Νικίτα Μιχάλκοφ, Ρόμπερτ Άλτμαν, Θόδωρο Αγγελόπουλο.

      Χθες, Σήμερα, Αύριο, για… πάντα

   Ο κατάλογος δύσκολα κλείνει, όπως και οι αθάνατες επιτυχίες του σε ταινίες όπως “Χθες, Σήμερα, Αύριο”, ιδανικό ζευγάρι σε τρεις διαφορετικές ιστορίες με τη Σοφία Λόρεν, “Μια Ξεχωριστή Μέρα”, υποδυόμενος τον ομοφυλόφιλο επί Μουσολίνι και πάλι με τη εκπληκτική Σοφία, “Μπελ Αντόνιο”, με την Κλάουντια Καρντινάλε, “Οι Σύντροφοι”, “Η Νύχτα”, με την Ζαν Μορό, “Δράμα Ζηλοτυπίας”, με την Μόνικα Βίτι, “Διαζύγιο αλά Ιταλικά”, με την Στεφανία Σαντρέλι, “Η Ταράτσα”, με τους Βιτόριο Γκάσμαν, Ούγκο Τονιάτσι, Ζαν Λουί Τρεντινιάν, “Η Εκρηκτική Λοποδύτρια”, με την Σοφία Λόρεν, “Το Μεγάλο Φαγοπότι” με την πιο αυτοκτονική γκουρμέ παρέα των Μισέλ Πικολί, Ούγκο Τονιάτσι, Φιλίπ Νουαρέ, “Τα Μαύρα Μάτια”, “Είναι Όλοι τους Καλά”, “Το Δέρμα” με Μπαρτ Λάνκαστερ και Καρντινάλε, “Αλλοζανφάν”…

    Σύγχρονος Καζανόβα

   Ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, παρά ταύτα, έβρισκε πάντα χρόνο για ερωτικές περιπέτειες, αν και παντρεμένος από το 1950 με την ηθοποιό Φλόρα Καραμπέλα, με την οποία απέκτησε την πρώτη του κόρη Μπάρμπαρα. Η Καραμπέλα δεν του έδωσε ποτέ διαζύγιο, παρότι πέρα από τις εφήμερες ερωτικές του σχέσεις, θα έχει και μεγάλους και σοβαρούς δεσμούς, όπως με την Φέι Ντάναγουεϊ, η οποία τον εγκατέλειψε μετά από τρία χρόνια, περιμένοντας ματαίως να πάρει διαζύγιο από τη σύζυγό του. Όπως συνέβη και με την Κατρίν Ντενέβ, με την οποία απέκτησαν την, μετέπειτα ηθοποιό, Κιάρα Μαστρογιάνι. Επίσης, ορισμένες από τις ερωτικές του περιπέτειες που τροφοδότησαν τις “κοσμικές σελίδες” και έδωσαν καλό μεροκάματο στους αγαπημένους του παπαράτσι ήταν με τις διάσημες και πανέμορφες Κλάουντια Καρντινάλε, Ανούκ Εμέ, Ούρσουλα Άντρες, Λόρεν Χάτον, ενώ στα μέσα της δεκαετίας του ’70 συνδέθηκε με την βρετανίδα σκηνοθέτιδα Άννα Μαρία Τατό, με την οποία έζησε μαζί της μέχρι το θάνατό του.

    Ο θάνατός θα έρθει στις 19 Δεκεμβρίου του 1996, ενώ ζει πλέον στο Παρίσι. Ο καρκίνος στο πάγκρεας θα τον χτυπήσει, αλλά, μέχρι να τον κερδίσει ολοκληρωτικά, αυτός θα συνεχίσει να δουλεύει κανονικά. Ίσως γιατί πάντα πίστευε ότι «το επάγγελμα του ηθοποιού, είναι το επάγγελμα ενός ψεύτη, το οποίο σου επιτρέπει να εξακολουθείς να παραμένεις παιδί σε όλη σου τη ζωή». Αυτό άλλωστε ήταν ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι σε όλη του τη ζωή. Ένα παιδί, ευαίσθητο, γενναιόδωρο, χαρισματικό, που ήταν πανέμορφο και εσωτερικά, του άρεσε το αλήτικο, οι γυναίκες, τα ωραία ψέματα, η ντόλτσε βίτα,…

*Φωτογραφία από την ταινία “8 1/2 “

      Χάρης Αναγνωστάκης

ΑΠΕ-ΜΠΕ